Aşgabatdan teleýaýlym we radio kompaniýasynyň işgärleriniň öz ulgamynda işlemek tejribesinden nägileligi habar berildi. Teleýaýlym we radio kompaniýasynyň ýolbaşçylarynyň ähli programmalary diňe Nyýazowyň şahsyýet kultynyň prizmasy arkaly görkezmegi hünärmenleri gaharlandyrýar. K.A.-nyň öňdebaryjy işgäri synçymyza aýdyşy ýaly: "Medeniýetli telewideniýe hakda arzuw edýäris, tomaşaçylara zerur programmalary taýýarlamak isleýäris, hakykaty goýmak isleýäris we tükeniksiz, adamlary keselledýän ýalanlary oýlap tapmak islemeýäris".

Ýakynda Türkmenistanyň milli telewideniýesi üç kanalda ýaýlyma berildi - "Altyn Asyr: Türkmenistan" (Altyn Asyr: Türkmenistan), "Miras" (Miras) we "Ýaşlyk" (Ýaşlar) programmalary hemra arkaly ýaýlyma berilýär. 2005-nji ýyldan bäri “Türkmenistan” teleýaýlym-4 täze hemra kanaly doly ýaýlyma başlady, esasy wezipesi “Türkmenistanyň durmuşy barada hakykat maglumatlary ýaýratmak”.

Türkmen Helsinki gaznasynyň agzalary türkmen telewideniýesiniň hepdelik meýilnamasyny seljerdiler. 2005-nji ýylyň 31-nji ýanwaryndan 6-njy fewraly aralygynda bir hepde tötänleýin telewizion programma aldylar. Telewizor tomaşaçylaryna teklip edilýär: her gün 20 minutda meýilleşdirilýän “Watan” habarlar programmasy, günde iki gezek bäş minutlyk “Iň soňky habarlar” programmasy. Aslynda, her hepde diýen ýaly sagat seti güýçli bozulýar we 20 minutlyk çäk tutuş bir sagat, hatda iki sagat uzalýar. Bu, her gezek Ministrler Kabinetiniň giňişleýin ýygnagyndan, ýurduň ilkinji adamynyň dürli täze binalara we teatr çykyşlaryna, ähli kanallarda göni ýaýlymda sebitlere we etraplara baryp görmeginden soň bolup geçýär. Ertesi gün ýaýlym gaýtalanýar we hepdäniň ahyrynda ýene-de täze tegelekde.

31-nji ýanwar (täze wersiýada ýanwar aýynyň ady Türkmenbaşy diýlip atlandyrylýar) duşenbe güni (başgün adyny üýtgedýär) Nyýazowyň şahsyýet kultynyň prizmasy arkaly ýedi ýaýlym hödürlenýär: Ruhnama bütin dünýäde ýöriş edýär; Türkmenistan: Garaşsyz we bitarap; Türkmenleriň ruhy belentligi; Lider-Serdaryň saglyk ýoly; Türkmenleriň ýokary galma ýoly; Türkmen ýoly - kanunyň ýoly; Goý, türkmen halky rowaç bolsun. 31-nji ýanwar Duşenbe adaty dynç güni däldi. Dynç alyşdan öňki we dynç alyş günlerinde tomaşaçylaryň ünsüne diňe ýokardaky ugry görkezýän programmalar hödürlenýär.

1-nji fewral (aýyň täze wersiýasynda - Baýdak) Sişenbe (Hoşgün) şol bir alty sany “Watan” habar programmasy, iki sany bäş minutlyk “Iň soňky habarlar” programmasy we iňlis dilinde 20 minutlyk täzelikler programmasy. Öň seljerilen internet habarlaryna 10 minut bölünip berilýär.

Her hepde hökmany 6 - 7 bölek şol bir programma. 1-nji fewralda olar atlandyrdylar: Lider-Serdaryň sungata baryp görmegi (“goşant” diýmekdir); Beýik Serdaryň adalaty; Türkmenleriň altyn asyry; gyrasy; Ýüpek ýollary (köplükde näme üçindir); Garaşsyz, Baky Bitarap Türkmenistana hyzmat edýärin!; Türkmenleriň ruhy belentligi.

Aýry-aýrylykda, S.Nyýazowyň - Mukaddes Ruhnama: Gül-Ruhnama kitabyna bagyşlanan programmalaryň hemmesini belläris; Ruhnama meniň ruhy dünýäm; Türkmenler Ruhnama bilen buýsanýarlar; Ruhnama - ahlak kitaby; Mukaddes Ruhnama we milli medeniýet.

Türkmen telewideniýesinde möhüm orny Nyýazowyň döwlet gurmakdaky goşandyna bagyşlanan programmalar eýeleýär. 31-nji ýanwardan 6-njy fewral aralygynda şeýle programmalar hödürlendi: Beýik Serdaryň kölegesinde; Altyn sahypalar; Täzeden dogmagyň ýoly; Gadyrly garaşsyzlyk; Ruhy taýdan ýokary göteriň; Ygtybarly garaşsyzlyk; Beýik Türkmenbaşy gurdy; Garaşsyzlygyň miweleri; Türkmenleriň ruhyýeti; Söýgüli Watan; Bagtyýar zaman; Garaşsyz zamanyň nusgalary; Ruhy taýdan kämillik.

Şeýlelik bilen mahabat çäksizligini sanap bilersiňiz. Diňe ýokardaky programmalardan başga-da, hepdäniň dowamynda Nyýazowyň ejesine bagyşlanan programmalary görkezendiklerini goşýarys -Baýdaga enäniň ýylylygy; belent, baýdak derejesinde ruhy getiriň; Biziň ýerimiz dünýädäki hemmelerden ýokary-ýaş nesle: Biz Lider-Serdaryň nesilleri; bilim: bilimli nesil güýçli watan; Bagtly pursatlar.

Diňe işgärleri däl, tomaşaçylar hem türkmen telewideniýesiniň ýagdaýyndan nägile. Aşgabatly telewizion tomaşaçy M.Rahymow: “Günde bir gezek köne çeper film görkezýärler. Soňra bu film 15 gezek gaýtalanýar. Uzak wagtlap türkmen kinostudiýasy tarapyndan öndürilen filmler. Alty Garlyýew we altyn gaznasyna goşuldy. “Aýgytly ädim”, “Şukur-Bagşy”, “Gelin”, “Ajy ykbal” ýaly filmler türkmen halky üçin eýýäm ýitirilen bolsa gerek. Adamlaryň durmuşy, tebigat, çöl, tebigat goraghanalary, Ahal-Teke atlary hakda dokumental filmlerimiz köpdi - bularyň hemmesi, emma gynansagam, arhiwiň bir ýerinde tozan ýygnaýar.

Bize tükeniksiz Braziliýa seriýalaryny günde bir gezek, soň bolsa diňe rus kanalynda görmäge rugsat berilýär. Ýerli kanallar arkaly Aşgabat wagtyny öwrenýäris we Nyýazowy wasp edýän aýdymlary diňleýäris. ”

Aklawçy M. Meredow: “Ýurdumyzda, Konstitusiýada göz öňünde tutulan maglumatlara erkin elýeterlilik hukugy ýerli telewideniýe görmekden ýüz öwürdi. Diňe indiki “aralyk” resmi işgärlere ýaýlyma berlende, tomaşaçylar intonasiýa arkaly öz netijelerini çykaryp bilerler, Nyýazowyň senzuraçylar tarapyndan tötänleýin aýdan sözlerine görä: häkimiýetler tarapyndan goýlanlardan tapawutly resmi hakykatdanam öz pikiri sebäpli rejimi ogurlady ýa-da göwnünden turmady.

Türkmenistanda drama teatrlary bar, çykyşlary käwagt telewizorda görkezilýär. Gynansagam, tomaşaçylara köplenç S.Nyýazowyň maşgalasy, ýetimiň prezident bolandygy baradaky oýlanmalar görkezilýär. Hatda gadymy eposlaryň çykyşlary tomaşaçylara (ýa-da häkimiýetlerem bolup biler?) Nyýazow bolmadyk bolsa, türkmenler milli eposlaryň we rowaýatlaryň bardygyny hiç wagt bilmez ýaly täsir eder.

Hepdelik telewizion programmada her gün “Gijäňiz rahat bolsun çagalar” ýaly 10 minutlyk programma berilýär. Hepdede bir gezek mekdep okuwçylary üçin sport we güýmenje programmasy görkezilýär, onda öý eýesi, düýbünden dymmagyň fonunda, tomaşaçylaryň höwesini görkezmäge synanyşýar.

Türkmen telewideniýesinde işgärler bilen işlemekde uly özgerişlikler boldy. Daşary ýurtlarda hünärmenleri taýýarlamak köp wagt bäri amala aşyrylmaýar. Topar öz wezipelerine asla laýyk gelmeýän gyzlar, ýerli uniwersitetleri gutaran gyzlar bilen doldurylýar. Gyzlar bilen ýakyn aragatnaşykda bolan nomenklatura işgärleriniň teklibi bilen täze işgär almak meselesi ýygy-ýygydan ýüze çykdy.

Soňky döwürde Milli Howpsuzlyk Ministrliginiň gizlin işgärleri bolan işçileriň sanynyň telewizorda köpelendigi we telewizion studiýanyň ýerleşýän binasynyň ýarym goragçylar tarapyndan berk goralýandygy habar berildi.

Programmanyň iň köne işgäri: “Işgärleriň aglaba köplügi biziň hyzmatymyzda ýerine ýetirilýän teleýaýlym programmalarynyň awtoritar we dini ugry bilen ylalaşmaýar. Tomaşaçylarymyzdan tapawutlylykda, biz, teleýaýlym işgärleri, daşary ýurtlarda programmalaryň nähili edilýändigini görmäge mümkinçilik alýarys, muny hem edip bileris. Ýöne ýokardan gözegçilik bizi elimize urdy. Işgärleriň işlemegine ýeke-täk itergi, aýlyk haklaryny wagtynda tölemekdir, bu bolsa tutuş ýurt boýunça uly gijikdirmeleriň fonunda inkär edip bolmajak faktor bolup durýar."

Türkmen telewideniýesiniň ideologiýa ulgamy ilata butparazlyk, erkiň ýoklugy we inersiýa ruhuny öwredýär. Resmi Aşgabat türkmen raýatlaryny obýektiw maglumatlardan, ses bermek hukugyndan, pikir azatlygyndan we öz garaýyşlaryna eýe bolmakdan mahrum edýär.

Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy.