Raýatlykdan mahrum etmegiň gizlin prosesi barada
Raýatlyk- bu hukuk däl. Bu, konstitusiýa ulgamynyň esaslaryndan biri bolan adamyň aýrylmaz statusy. Emma näme üçindir Russiýada däl ...
Russiýa Federasiýasynyň konstitusiýasynyň 6-njy maddasy syrly ... Raýatlar hakynda ýaly, ýöne "Konstitusiýa ulgamynyň esaslary" bölüminde ýerleşýär. Näme üçin? Hawa, sebäbi raýatlyk döwletiň iň möhüm aýratynlygydyr. Territoriýa we jemgyýetçilik güýji bilen bilelikde. Bularyň üçüsi aýrylmaz birleşik, olaryň jemi döwleti emele getirýär, ýöne olaryň her biri bolmazdan ol ýok. Galan hemme zat ikinji derejeli ýa-da şertli. Mysal üçin, goşun ýa-da nyşan bolup bilmez. Döwlet özygtyýarlylygy bilen bir hatarda, kanuny pikiri hemişe tolgundyrmagyny dowam etdirýän çylşyrymly we gapma-garşylykly tebigaty, özbaşdak dälligi sebäpli gaty düşnüksiz bir madda bolup galýar. Kanadanyň mysaly, Milletler arkalaşygynyň çäginde agalyk ediji diýlip atlandyrylýan döwlet, baştutany Beýik Britaniýanyň şa zenany hasaplanýar, muňa garamazdan Kanadanyň içerki we daşary syýasatda garaşsyzlygyny munuň aýdyň tassyklamasy hökmünde ykrar etdi.
Ýagny, özygtyýarlylyk bölekleýin ýa-da şertli bolup biler, emma döwlet henizem bar. Bu raýatlyk bilen tapawutlanýar. Iwan Ilin: "Raýatlaryň ýitmegi bilen döwlet ýitýär" -diýdi. Bu hakykat. Bu ýerde onuň fiziki taýdan ýitip gitmegi hakda däl-de, eýsem raýatlaryny goramak üçin döredilen esasy ulgamlarynyň ýitirilmegi hakda gürleşýäris. Raýatlar ýok bolsa, döwlet näme etmeli? Kim üçin ýol gurmaly, kime bejermeli, öwretmeli, goramaly?
ABŞ-nyň tejribesi, raýatlygyň mukaddesliginiň köpmilletli we köp dinli jemgyýeti birleşdirip biljek ýeke-täk milli pikirdigini subut edýär. Raýatlar gadyrly, abraýly, goralmaly we göwnünden turmaly. Ýogsam, has gowy ýerine ýetirýän ýerlerine dargaýarlar. Hiç zat seni saklamaz. Şol sanda ýurduň daşynda ýaşaýanlar hem. Bu ýönekeý hakykaty özleşdirmek üçin uniwersiteti gutarmagyň zerurlygy ýok. Bu belli we inkär edip bolmajak zat. Şonuň üçin 6-njy madda Russiýanyň konstitusiýasynyň ikinji bölüminde däl. Sebäbi raýatlyk hukugy däl. Bu, konstitusiýa ulgamynyň esaslaryndan biri bolan adamyň aýrylmaz statusy.
Emma näme üçindir Russiýada däl ...
Her senenama ýylynyň ahyrynda daşary ýurtlarda ýaşaýan rus pensionerleri daşary ýurtlardaky rus edaralaryna özlerini görkezmek üçin nobata durýarlar, sebäbi pensiýalarynyň ýyllyk uzaldylmagynyň şerti "her ýylyň 31-nji dekabrynda diridigini tassyklaýan resminama bermek", konsullyk edaralary tarapyndan berilýär. “Diri. Häzirlikçe, hawa. Diridigimi tassyklaýaryn"-diýip, içerki kanunlar garrylardan talap edýär. Has utandyryjy bir zat gördüňizmi?!
Daşary ýurtdaky rus watandaşlarymyzyň islendik wakasy, işgärlerimiziň öz raýatlaryna bolan garaýşy baradaky ajaýyp hekaýalar bilen utgaşýar. Bu adamlaryň ykbaly hakda neşirleri okamak mümkin däl, sebäbi gaty ajy we utandyryjy.
Mundan başga-da, biziň ýurdumyzda raýatlykdan mahrum etmek prosesi bar.
Bilşiňiz ýaly, Russiýanyň daşynda hemişelik ýaşaýan rus raýatlary her 5 ýylda bir gezek pasportlaryny çalyşýarlar. Köne pasportlary alnyp gidilýär, soň bolsa täze pasportlar berilmeli. Emma bu hemmelerde bolup geçmeýär. Russiýa Federasiýasynyň raýatlarynyň şahsyýet resminamalary baradaky maglumatlaryň elektron görnüşinde geçirilenden soň, daşary ýurtda hemişelik ýaşaýan raýatlara pasport bermekden ýüz öwürmek ýagdaýlary ýygy-ýygydan ýüze çykdy. Russiýanyň daşary ýurt agentlikleri muny "bu adamlar tarapyndan Russiýanyň raýatlygyny almak barada maglumatyň ýoklugy" bilen delillendirýärler. Bu, köplenç şol bir konsullyk edarasy tarapyndan berlen möhleti geçen daşary ýurt pasportlarynyň alyş-çalyş üçin fiziki taýdan hödürlenendigine garamazdan. Görnüşi ýaly, adamlar diňe bir Russiýa Federasiýasyna degişlidigini tassyklaýan resminamadan däl, eýsem hakyky raýatlygyndan mahrum.
Bu ýagdaýlar üzňe däl. Diňe Germaniýada olaryň ondan gowragy bar. ABŞ-dan köp sanly şikaýat gelýär. Bir professor Braziliýada bikanun ýaşamalydy, sebäbi Braziliýanyň raýatlygy ýokdy we maglumatlary Russiýa konsullygynyň "maglumatlar bazasyndan" ýitdi. Has ýönekeý zat, geleňsiz işgärleriň hereketlerine garşy kazyýete ýüz tutuň we rahat ýatyň. Ýöne bu diňe beyle bolup görünýär….
SSSR-iň raýatlary Wiktor Gorn we Taýsiýa Kriçenko 1992-1993-nji ýyllarda Özbegistandan hemişelik ýaşamak üçin Germaniýa göçüp gitdiler we derrew Russiýa Federasiýasynyň Gamburgdaky Baş konsullygyna bellige alynmak arkaly rus raýatlary hökmünde kabul etmek üçin ýüz tutdular (güýje girýän döwürde şeýle görnüşe rugsat berilýärdi) we degişli derejede kabul edildi. Ondan soň Gorn we Kiriçenko Leýpsigdäki Baş konsullygynda möhleti gutarandygy sebäpli rus pasportlaryny üç gezek üýtgetdiler. Soň bolsa Gamburgdaky Baş konsullygyň ygtyýaryndaky territoriýa göçdüler we konsullyk hasaba alnanda "Russiýa Federasiýasynyň Daşary işler ministrliginiň maglumatlar bazasynda W.D.Gorna we T.I.Kiriçenko Russiýanyň raýatlygyna kabul edilmegi baradaky maglumatlaryň bardygyny barlamagyň netijelerine esaslanyp" pasportlary konfiskasiýa edildi - ýagny käbir sebäplere görä beýle maglumat tapylmady. Bu dawa köpçülige aýan boldy we Germaniýanyň adam hukuklaryny goraýjylary Russiýa Federasiýasynyň Jemgyýetçilik palatasyna ýüz tutdy.
Netijede, Daşary işler ministrliginiň konsullyk bölüminiň işjeň goldawy bilen, Palatanyň gatyşmagyndan bir ýyl soň, Russiýanyň Prezidentiniň ýanyndaky raýatlyk meseleleri boýunça komissiýa Gornyň we Kriçenkonyň “raýatlygyna kabul edilmegine rugsat bermek” kararyna geldi. Ýagny, ýitirmedik adamlaryň raýatlygyny kabul etdiler we konstitusiýa laýyklykda öz isleglerini beýan etmezden ýitirip bilmediler.
Gorn bilen Kriçenkonyň şowlydygyny aýtmalydyryn. Bu şikaýatlaryň birine esaslanyp, Moskwanyň Presnenskiý etrap kazyýeti adamy Russiýanyň raýatlygyndan mahrum edýän karar berdi. Bu adamyň ady Maksim Bannak. Germaniýada hemişelik ýaşaýan we Germaniýanyň raýatlygy bolmadyk rus raýatynyň ogly. Germaniýanyň kanunlaryna görä, Maksim dogluşy boýunça bu ýurduň raýatydyr. 1995-nji ýylda hasaba alynmak arkaly Russiýanyň raýatlygyna girmek üçin Leýpsigdäki Russiýa konsullygyna ýüz tutdy. Şol döwürde hereket edýän "Russiýa Federasiýasynyň raýatlygy barada" Kanunyna laýyklykda, gönüden-göni ýokarlanýan ugurda garyndaşynyň - rus raýatynyň bolmagy munuň esasyny düzdi. Maksimiň arzasy kabul edildi we ol Russiýanyň raýaty boldy.
M. Bannak, 21№1177598 belgili rus pasporty bolan adamdy. Ýöne diňe bu pasportyň güýji gutarýança we Leýpsigdäki Russiýanyň Baş konsullygynyň maglumatlar bazasyndan, Daşary işler ministrliginiň konsullyk bölümi we Daşary işler ministrliginiň arhiwi ýok bolýança. Hatda kazy Olga Ýerşowa öz kararynda şeýle ýazýança: “Russiýa Federasiýasynyň kanunçylygynda bir adamyň Russiýa Federasiýasynyň raýatydygy barada kanuny hakykaty kesgitlemek mümkinçiligi göz öňünde tutulmaýar, şonuň üçin arza berijä şeýle raýatlygynyň barlygyny ynanmaga esas ýok.” Mundan başga-da: "Häzirki raýatlyk" Federal kanun "başga bir döwletiň raýatlygy bolan adama Russiýanyň raýatlygyny almaga rugsat bermeýär."
Kazy Ýerşowa Russiýa Federasiýasynyň konstitusiýasynyň 6-njy maddasynyň 3-nji bölegini-de görmedik ýaly. Şeýle hem, Konstitusiýa kazyýetiniň raýatlyk kanunynyň 12-nji maddasyny birnäçe gezek tassyklandygyny we takyklandygyny bilmeýär. Ilki Alekseý Smirnowyň (1996), soňra bolsa Swetlana Daminowanyň (2005), Walentina Nowikowa (2007), Waleriýa Osolihina (2007), Artem Gužwa (2010), Eduard Aksenow (2010) we Waleriý Kolegowyň (2010) şikaýatlary baradaky kararda yzygiderli ynam bilen: “Dogulmagy bilen rus raýatlary bolan adamlaryň ýaşaýan ýerine baglylykda raýatlyk hukugynda islendik tapawudyň döredilmegi Russiýa Federasiýasynyň konstitusiýasyna laýyk gelmeýär” -diýdi. Ýene bir zat: “Esassyz, raýatyň islegini hasaba almazdan, Russiýa Federasiýasynyň Konstitusiýasynyň 6-njy maddasyny bozup, raýatyň islegini göz öňünde tutmazdan, raýatlyk hukugyndan mahrum etmek ýa-da wagtlaýyn ýatyrmak şahsyýetiň mertebesini gaçyrýar; Russiýa Federasiýasynyň Baş kanunynyň 18, 21 madda (1-nji bölüm) we 55-nji maddasynyň 2-nji bölümine laýyklykda kabul ederliksiz."
Kazy Ýerşowanyň “adamyň raýatlygynyň kanuny hakykatyny kesgitlemegiň” mümkin däldigi baradaky parçasy hem geň görünýär. Galyberse-de, sungatda. Russiýa Federasiýasynyň Raýat Prosessual Kodeksiniň 264-si ilki bilen kazyýetde kesgitlenmeli dokuz sany kanuny hakykatyň sanawyny (dogluşyny, nikasyny bellige almagy, atalygyň ykrar edilmegi, mirasyň kabul edilmegi we açylan ýeri, ölüm hakykaty we ş.m.), emma 10-njy bentde kanuny ähmiýetli beýleki hakykatyň sanawy belli bir derejede giňdir.
Şeýlelik bilen, kazy bu kadalaryň hemmesini bilmeýärdi ýa-da näbelli sebäplere görä Russiýa Federasiýasyny goşa raýatlygy bolan adamlardan azat etmek kararyny esaslandyrmak üçin haýsydyr bir synanyşyk etdi. Munuň tersine, içerki konstitusionistleriň buýsanjyna - Daşary ýurt raýatlygyna eýe bolmak hukugyny kepillendirýän Konstitusiýanyň 62-nji maddasy we "Raýatlyk" kanunynyň 6-njy maddasynyň 2-nji bölümi: "Russiýa Federasiýasynyň raýatynyň başga bir raýatlyk almagy Russiýa Federasiýasynyň raýatlygynyň ýatyrylmagyna sebäp bolmaýar." diýýär .
Şol Presnenskiý kazyýeti ýaňy-ýakynda 1926-njy ýylda doglan başga bir garry adam Andreý Aleksandrowiç Ott bilen baglanyşykly şuňa meňzeş karar berdi. Bularyň hemmesi Russiýanyň Konstitusiýa kazyýetiniň kararlaryna ters gelýär.
Adalatly bolmak üçin, seýrek bolsa-da, kazyýet kararlarynyň bardygyny aýtmak gerek. “Russiýanyň Federal Migrasiýa Gullugynyň ... raýata pasport bermekden ýüz öwürmek ... Russiýa Federasiýasynyň konstitusiýasyna ters gelýär, oňa laýyklykda Russiýa Federasiýasynyň raýaty raýatlygyndan mahrum edilip bilinmez. Bu konstitusiýa düzgüni bilen gabat gelýär. BMG Baş Assambleýasy tarapyndan 1948-nji ýylyň 10-njy dekabrynda tassyklanan we yglan edilen Adam hukuklary we azatlyklary baradaky alhliumumy Jarnamanyň 15-nji maddasynda "hiç kim öz raýatlygyndan ýa-da raýatlygyny üýtgetmek hukugyndan esassyz mahrum edilmez" diýilýär. Bu, kazy Natalýa Minoryň karary. Bu düýbünden başga hukuk ugry dälmi?
... 2002-nji ýyldan bäri ýurduň ilaty 2,2 million adam azaldy. BMG-nyň çaklamalaryna görä, 2050-nji ýyla çenli ilaty 100 milliona çenli azalar. Russiýanyň Daşary işler ministrliginiň konsullyk sanawynda bir ýarym million adam bar. Aslynda daşary ýurtlarda has köp rus bar. Çagalarynyň köpüsi Maksim Bannaka meňzeş bir mesele bilen ýüzbe-ýüz bolarlar ýa-da eýýäm ýüzbe-ýüz bolýarlar. Ýurdumyzda häzirki demografiki ýagdaýy göz öňünde tutup, her bir raýat aýratyn döwlet gymmaty hasaplanmalydyr.
Şeýle-de bolsa, raýatlykdan gizlin mahrum etmek, ýurduň Esasy Kanunynyň girip biljek “kazyýet baglanyşygynyň” aýdyň mysaly bolup, dowam edýär. Konstitusiýanyň köp maddalarynyň ýerine ýetirilişiniň tersine öwrülmegine we manysyzlyga getirilmegine köpden bäri öwrenişdik. Emma kazyýet tarapyndan raýatlykdan mahrum etmek hakyky adatdan daşary ýagdaý. Ýagdaý çalt ösýär - Russiýada konstitusion we kanuny adatdan daşary ýagdaýlar hemişelik bolýar. Şeýlelik bilen, konstitusiýa we kanuny adatdan daşary ýagdaý girizmek, ýa-da kazylaryň hünär derejesini ýokarlandyrmak we derrew ýokarlandyrmak meselesini derrew gozgamak wagty geldi.
Ýelena Lukýanowa
