Türkmenleriň gizlin gulluklary "hökümeti agdarmak" maksatly başga bir dildüwşigi paş etdiler. Bu barada 19-njy iýunda Milli howpsuzlyk ministri Türkmenbaşynyň gatnaşan howpsuzlyk güýçleriniň ýörite çagyrylan ýygnagynda yglan etdi. Türkmen resmileriniň belleýşi ýaly, bu üstünlik "Türkmenistan we Interpol tarapyndan gözlenýän jenaýatçylar N.Hanamow, H.Orazow, S.Yklymow, A.Kulyýew, A.Hajyýew we T.Begmedowa bilen jenaýat gatnaşyklaryny kesgitlemek boýunça işleriň dowamynda" 2002-nji ýylyň 25-nji noýabrynda amala aşyrylan terrorçylykly hereketiň guralyşyna gatnaşdylar (şonda türkmen lideriniň janyna kast etmek synanyşygy edildi. - red.)".
Bu habardaky Interpola salgylanma diňe türkmen resmileriniň işine ygtybarly bolmak üçin berilýär, sebäbi bu gurama Aşgabat bilen bu "jenaýatçylary" gözlemekde we tussag etmekde hyzmatdaşlyk etmeýär. Syýasy gaçybatalga alan we syýasy adam hukuklary bilen meşgullanýan Günbatarda olaryň nirededigi we işleri Günbatarda belli. Hususan-da, Annadurdy Hajyýew we Täjigul Begmedowa (ozal türkmen häkimiýetleri 2002-nji ýylyň 25-nji noýabryndaky wakalara gatnaşýandyklary barada gürleşmeýärdi) Bolgariýada ýaşaýarlar. Bu ýerde, ýurtdaky habarçylaryň maglumatlaryna esaslanyp, Türkmenistandaky adam hukuklaryna we durmuş-ykdysady ýagdaýyna gözegçilik edýän Türkmen Helsinki gaznasyny döretdiler. Bu habarçy toruň abraýdan düşürilmegi we ýok edilmegi "amaly çäreleriň" esasy maksadydygy äşgärdir. Aşgabatda tussag edilen ilkinji adamlardan biriniň Begmedowanyň garyndaşy, Azatlyk radiosynyň 58 ýaşly ştatdan daşary habarçysy Ogulsapar Myradowa bolmagy tötänden däldir.
Emma türkmen resmileriniň “üstünligi” ýolda “daşary ýurt diplomatlarynyň içalyçylyk işlerini Türkmenistanyň çäginde paş edendikleri” bilen aýratyn ähmiýete eýe bolmalydyr. Bular Fransiýanyň Türkmenistandaky wekili (beýleki habarlarda, Fransiýanyň ilçihanasynyň medeni geňeşçisi), Aşgabatdaky ÝHHG merkeziniň adam hukuklary boýunça işgäri Henri Tomasini we BBC habarçysy Lýusi Eş. Jenaýat işleriniň esasy şaýady, 35 ýaşyndaky geografiýa mugallymy, häzirki wagtda işsiz Annagurban Amanglyjewdir. Milli howpsuzlyk ministrliginiň başlygy Amanglyjewiň 2005-nji ýylda Ukrainadaky “Pyrtykal rewolýusiýasy” kurslarynda iki gezek tälim alandygyny we şol ýerde rewolýusiýa we hökümet agdarylyşygy guramagy öwrenendigini, şondan soň 650 dollar alandygyny aýtdy. Geçen ýylyň oktýabr aýynda ministriň hasabatyna görä öňki mugallym çäre görüp başlady. “Amanglyjow BBC-den Iňlis raýaty Lýusi Eş bilen duşuşdy. Ony awtoulagynda köne jaýlaryň ýykylan we täze jaýlaryň gurulýan ýerine äkitdi, Lýusi Eş oňa ol ýerde 600 dollar berdi.”
Ine, fransuz diplomatynyň içalyçylyk işi nähili. “Henri Tomasini 15 CD 002 belgili awtoulagyna geldi we Amanglyjew ýykylan köne jaýlary we täze jaýlaryň gurluşygyny surata almak üçin ondan wideo kamera aldy. Şeýle hem, Tekinskiý bazarynda we elektrik ministrlikleriniň we harby guramalaryň binalarynda adamlary surata düşürdi.” Türkmenbaşy, özüniň baş Resmisiniň hasabatyny diňläninden soň: “Näme üçin Türkmenistana gelip, parahatçylykly ýurdumyzy abraýdan düşürmäge synanyşýandyklaryna düşünemok. Türkmenistany abraýdan düşürýänlere bahana ýok. Derňewi dowam etdiriň, ilçihana bilen işleşiň. Ýogsam, hemmesini deportasiýa ederis "-diýdi.
Düýn Wremýa Nowosteý Londonda ýerleşýän BBC habarçysy Lýusi Eş bilen telefon arkaly habarlaşdy. Ol Aşgabatda ýüze çykan bidüzgünçiligi "doly manysyz" diýip atlandyrdy we Türkmenistana saparynyň maksadynyň 2005-nji ýylyň noýabr aýynda efire berlen şol ýurtdaky saglyk ulgamy barada radio hasabatyny taýýarlamakdygyny aýtdy. Şol bir wagtyň özünde, radioda işleýänligi sebäpli, hiç hili wideo düşürmedi we fransuz we beýleki diplomatlar bilen duşuşmady.
Arkady Dubnow.
"Wremýa Nowosteý"
