Türkmenistanda neşe bejeriş klinikasynyň lukmanlary hassalary bejermegiň ýerine neşe serişdelerini satýarlar.
Demirgazykdaky Daşoguz şäheriniň ýaşaýjysy Jahan Mämmetnazarowa körpe ogly Nazaryň neşe bejeriş dispanserleriniň lukmançylyk işgärleriniň arasynda giňden ýaýran bu tejribäniň pidasydygyny aýtdy.
Jahanyň düşündirişi ýaly, ogly ene-atasynyň ugradan neşe dispanserinde bolanynda, ep-esli pul üçin - lukmanlar oňa ene-atasynyň gündelik zerurlyklary üçin galdyran pullaryna neşe serişdeleri bilen üpjün edendigini boýun aldy.
Jahanyň sözlerine görä, ilkinji bejerginiň hiç hili netije bermändigini görüp, ikinji gezek neşe bejeriş merkezine ibermek kararyna gelende ogly oňa bu barada aýdypdyr. Ilki bilen Nazar uzak wagtlap garşy çykdy, soň pul we wagt ýitirilendigini boýun aldy. Bu puluň azyndan ýarysyny özüne bermelidigini, sebäbi klinikada bejergi alýan dermanlary özi satyn alyp biljekdigini aýtdy.
Bu klinikanyň lukmanlaryndan biri Maýsa Nuryýewa, hassalary zerur otlar bilen üpjün edýän lukmanlaryň arasynda lukmanlaryň bardygyny bilýändigini tassyklady. Maýsanyň pikiriçe, bu gaty girdejili iş. Doza almak üçin hassahanadan çykmak mümkinçiliginden mahrum bolan neşekeşler, lukmanlaryň palata eltip bermegine begenýärler.
Lukmanlaryň şeýle işlerinden ejir çeken Jahanyň pikiriçe, bu tejribe ony gaharlandyrýar. Kömegiň hiç ýerde tapylmaýandygyna we neşekeşligiň ýaýramagynyň öňüni almak üçin elinden gelenini etmeli lukmanlaryň bu işi höweslendirýändigine lapykeç bolýar.
Türkmenistanda Mämmetnazarow maşgalasy ýaly adamlar gaty az, sebäbi neşekeşlik derejesi boýunça respublikan sebitde öňdebaryjy diýen ýaly. Mary şäheriniň ýaşaýjysy Oraz Aşyrowyň pikiriçe, neşekeşlik türkmenler üçin jeza boldy. Her maşgalada gowy bolanda iň azyndan bir neşekeş bar.
Türkmenistanyň hökümeti neşekeşlige garşy göreşmek üçin çäreleri görmäge synanyşýar. Neşekeşlige we bikanun neşe gaçakçylygyna garşy göreş boýunça döwlet topary döredildi. Neşekeşlige we neşe serişdelerini paýlaýjylara garşy göreşmek boýunça döwlet maksatnamasy işlenip düzüldi. Prezident Saparmyrat Nyýazow, şeýle hem neşekeşlige garşy göreşmek we neşe serişdelerine we psihotrop maddalara endik eden adamlara kömek bermek boýunça Milli Hereket meýilnamasyna gol çekdi.
Ýöne hökümetiň neşe serişdelerine garşy kampaniýa yglan edendigine garamazdan, maksatnama ýolbaşçylyk edýän saglygy goraýyş ulgamynyň häzirki ýagdaýy köp islenýär.
2005-nji ýylyň ýanwar aýyndan bäri Türkmenistanda saglygy goraýyş öz-özüni maliýeleşdirmäge geçirildi. Bu, lukmanlaryň we saglygy goraýyş işgärleriniň indi öz-özüne ýeterlikdigini, ýagny öz aýlyklary üçin serişdeleri ýygnamalydygyny aňladýar.
Işe ýüz tutanyňyzda, iş ýeriňiz üçin para tölemeli bolanda giňden ýaýran bir tejribe bar. Adamlar işlemek isleýärler we şonuň üçin şeýle bikanun çäreleri görmäge mejbur bolýarlar. Paranyň göwrümi ep-esli, şonuň üçin köp lukman iş tapyp, ilki bilen köplenç karz alan pullaryny gazanmaly.
Bu bolsa, lukmanlaryň bejergä mätäç görünýän hassalara neşe söwdasynyň bikanun tejribesine girýän ýagdaýy döredýär.
IWPR
