ÝB daşary işler ministrleri sebitdäki adam hukuklaryna hormat goýulmagyny üpjün etmek üçin adam hukuklaryny goraýjylaryň çagyryşlaryny göz öňünde tutup geljek hepde Germaniýanyň Merkezi Aziýa döwletleri bilen hyzmatdaşlygy ösdürmek baradaky teklibini ara alyp maslahatlaşarlar.
Gazagystan, Gyrgyzystan, Täjigistan, Türkmenistan we Özbegistan bilen gatnaşyklary pugtalandyrmak meýilnamasy ÝB-niň Merkezi Aziýanyň energiýa baýlyklary bäsleşiginde beýleki sebitlerden yza galýandygy baradaky aladalaryň arasynda ýüze çykdy.
Germaniýa, ÝB-niň häzirki prezidenti duşenbe güni Lýuksemburgda başlamaly ÝB-ne agza 27 döwletiň arasynda geçiriljek gepleşikleriň birinji tapgyryndan soň iýun sammitinde tassyklanar diýip umyt edýär.
“Reýter” habarlar gullugy tarapyndan alnan strategiýanyň taslamasynda ÝB-niň energiýa üpjünçiligini diwersifikasiýa etmegiň zerurlygy bellenilýär we Merkezi Aziýa bilen daşary işler ministrlikleriniň derejesinde yzygiderli syýasy gatnaşyklar talap edilýär. Mundan başga-da, maksatlar adam hukuklaryny goramak boýunça netijelere gönükdirilen gepleşikleri guramagy, şeýle hem sebite bilim we nebit-gaz taslamalaryny ösdürmekde goldaw bermegi öz içine alýar.
Ynsan hukuklaryny goraýjy Human Rights Watch guramasy Ýewropa Bileleşigini adam hukuklaryna hormat goýmak meselesini strategiýanyň aýrylmaz nokatlarynyň birine öwürmäge we bu ugurda gazanylan üstünliklere baha berip boljak ülňüleri ösdürmäge çagyrdy. Ynsan hukuklaryny goraýjy Human Rights Watch Merkezi Aziýanyň bäş döwletinde adam hukuklarynyň ösüşine ünsi çekdi we Özbegistanda we Türkmenistanda ýagdaýyň SSSR-e giren döwürleri bilen deňeşdirilende ýaramazlaşandygyny aýtdy.
Guramanyň agzalarynyň pikiriçe, ÝB tarapyndan taýýarlanan Merkezi Aziýa bilen gatnaşyklar taslamasy energiýa, söwda we howpsuzlyk meselelerine has köp üns berýär we adam hukuklary barada az zat aýdýar.
Human Rights Watch guramasynyň Merkezi Aziýa müdiri Holli Karter "ÝB Merkezi Aziýa ýurtlary bilen has ýakyn hyzmatdaşlygy adam hukuklaryndaky hakyky ösüş bilen baglanyşdyrmalydyr" -diýdi.
"ÝB energiýa çeşmeleri üçin adam hukuklaryny söwda etmeli däldir."
Özbegistanyň Daşary işler ministri Wladimir Norow geçen aý Merkezi Aziýa sapar eden ÝB ministrleri bilen geçirilen gepleşiklerden soň Ýewropa bilen adam hukuklary boýunça mundan beýläkki gepleşiklere açykdygyny, ýöne bu mesele boýunça leksiýalara gatnaşmajakdygyny aýtdy.
Özbegistan bilen harby söwdany çäklendirmek we ýurduň käbir wekillerine wiza bermegi gadagan etmek ýaly ÝB sanksiýalaryna ünsi jemlemedi. Sanksiýalaryň girizilmeginiň sebäbi Özbegistanyň 2005-nji ýylyň maý aýynda Andijan şäherindäki bidüzgünçilikleri basyp ýatyrmak üçin, ÝB-niň pikirine görä, aşa köp güýjüň ulanylmagydy. Sanksiýalar indiki aýda gaýtadan gözden geçirilmeli we adam hukuklaryny goraýjylar ÝB-ni mundan beýläk-de basyşlara sebäp bolup biljekdigini aýdyp, olary ýatyrmazlyga çagyrýarlar.
Adam hukuklaryny goraýjy Human Rights Watch guramasy şu hepde Ispaniýanyň Daşary işler ministri Migel Anhel Moratinosyň sanksiýalaryň ýatyryljakdygyna umyt edýändigi, şeýle hem adam hukuklaryny goraýjylaryň Germaniýanyň Özbek hökümetiniň "giňden ýerleşdirmek" tendensiýasy hökmünde beýan edişine alada bildirdi.
Reýter
