Geçen hepde “Heritage Foundation” gözleg guramasy we “Wall Street Journal” 11-nji gezek 2004-nji ýylyň netijelerine görä dünýä ýurtlarynyň “Ykdysady erkinligiň görkezijisi” neşir edildi. 161 ýurduň sanawynda Russiýa ykdysady erkinlik boýunça 124-nji ýerde durýar.
Reýting düzülende 10 esasy faktor göz öňünde tutulýar. Olaryň arasynda: döwletiň söwda, pul we salgyt syýasaty; döwletiň ykdysadyýete gatnaşygynyň derejesi; emläk hukuklaryny goramagyň derejesi; daşary ýurt maýa goýumlarynyň dinamikasy we ş.m.
Ykdysadyýet dört topara bölünýär: "erkin", "esasan erkin", "esasan erkin däl" we "repressiw".
Ýurduň alyp biljek iň ýokary baly 1 boldy (hiç kim ideallara ýetmedi), iň pes 5 boldy (bu bal Demirgazyk Koreýanyň ykdysadyýeti tarapyndan gazanyldy).
Iň erkin ykdysadyýetler Gonkong (1.35), Singapur we Lýuksemburg. Estoniýa 5-nji ýeri eýeledi (1.65) we ykdysadyýeti "erkin" diýlip ykrar edilen ýeke-täk postsowet respublikasy boldy. ABŞ 17 ştatdan ybarat bu topara hem girip, 1,85 bilen 12-nji ýeri eýeledi. Beýik Britaniýa 1,75 bal bilen 7-nji ýerde durýar.
"Esasan erkin" topar (jemi 56 ýurt): Litwa (23-nji ýer, 2.18), Latwiýa (degişlilikde 28, 2.31) we Ermenistan (42, 2.58). Germaniýa 18-nji ýerde (2.0), Ysraýyl 33-nji (2.36), Japoniýa 39-njy (2.46), Fransiýa 44-nji (2.36).
"Esasan erkin däl" toparyna (70 ýurt) girýär: Moldowa (77, 3.06), Ukraina (88, 3.21), Gyrgyzystan (97, 3.29), Jorjiýa (100, 3.34), Azerbaýjan (103, 3.38), Russiýa ( 124, 3.56), Gazagystan (130, 3.66) we Belarus (143, 3.99). Saud Arabystany 76-njy (2.99), Hytaý - 112 (3.46).
Täjigistanyň (144, 4) we Özbegistanyň (147, 4.10) ykdysadyýetleri “repressiw” (jemi 12 döwlet) hökmünde ykrar edildi.
“Heritage-WSJ” 1995-nji ýyldan bäri Russiýanyň ykdysady ýagdaýyna baha berýär we bu ýurt 1995-nji ýylda (3.55) häzirki ýagdaýa (3.56) meňzeşligi sebäpli esasan erkin däl ýurtlar kategoriýasyna girdi.
Şeýle-de bolsa, on bir ýylda ballar üýtgedi: 1996-njy ýylda 3,65 bal; 1997-nji ýylda 3.83; 1998-nji ýylda 3.54; 1998-nji ýylda 3.54; 1999-njy ýylda 3.60; 2000-nji ýylda 3.75; 2001-nji ýylda 3.79; 2002-nji ýylda 3.74; 2003-nji ýylda 3.54 we geçen ýyl 3.46.
Umuman aýdanyňda, 2004-nji ýylda 86 ýurt görkezijilerini gowulaşdyrdy (Ukraina has-da ep-esli goşuldy), 57-si erbetleşdi, 12-si üýtgemedi.
Deňeşdirmek üçin 2003-nji ýylda Estoniýa 6-njy, Litwa 29, Latwiýa - 33, Ermenistan - 44, Moldowa - 92, Jorjiýa - 113, Ukraina - 131, Russiýa - 135, Belarus - 151. Gyrgyzystan we Azerbaýjan 104 orny eýeledi, Gazagystan eýeledigi 119-njy orunda, Täjigistan - 143-nji, Türkmenistan - 146-njy, Özbegistan - 149-njy orunda.
2003-nji ýylda Gonkong birinji, Singapur ikinji, Täze Zelandiýa we Lýuksemburg üçünji orny eýeledi. ABŞ 6-njy orny eýeledi.
Hasabata görä, ykdysadyýet näçe erkin bolsa, adam başyna düşýän girdeji şonça-da repressiw ykdysadyýetli ýurtlarda adam başyna düşýän jemi içerki önümden müň dollardan erkin ýurtlarda 35 müň dollara çenli.
IA MiK
