Duşenbe güni halkara adam hukuklary guramasy Türkmen Helsinki gaznasy (THF) Türkmenistanda saglygy goraýyş ulgamynyň gözegçiligini çap etdi. Resminama, respublikanyň ýaşaýjylarynyň mugt lukmançylyk kömegi we saglygy goraýyş hyzmatlaryndan peýdalanmak üçin konstitusion hukuklaryny ulanmaga mümkinçiliklerini seljerýär. Gepleşigimizde Türkmen Helsinki gaznasynyň başlygy Täjigul Begmedowa:
TB: Bu sözden gorkamok, türkmen saglygy goraýyş köp ýyl bäri hroniki kesel we dälilik bilen keselleýär. Konstitusiýa laýyklykda, ýurduň her bir raýatynyň saglygy goraýyş we saglygy goraýyş edaralarynyň ulgamyndan mugt peýdalanmaga hukugy bar. Synçylarymyz bu hukugyň iş ýüzünde giňden bozulýar diýen netijä geldiler. Döwlet lukmançylyk edaralary ilata diňe tölegli hyzmat edýär.
Türkmen Helsinki gaznasynyň metbugat beýanatyna görä, lukmançylyk ätiýaçlandyryş tölegleri işgärleriň aýlyklarynyň 4% -ini we işlemeýänler üçin aýda 10 000 manat töleýär. Şol bir wagtyň özünde maşgala lukmanlary (etrap lukmanlary diýilýär) we şepagat uýalary her aý öz sebitlerinde ýaşaýan işlemeýän ýaşaýjylardan 300-400 müň manat ýygnamaly bolýarlar. Lukmanlar-hünärmenler hem öz-özüňi maliýeleşdirmegiň bir görnüşine geçirildi. THF-yň pikiriçe, olaryň aýlygy maşgala lukmanlaryna baglydyr, olar iň az pursatda hassalary hökmany barlaglar we hünärmenler tarapyndan proseduralara iberýärler. Hirurg bilen geçirilen maslahat 18 000 manat, newropatolog, LOR hünärmeni 12 000, gan barlagy 31 000. Mysal üçin, işe girmek üçin saglyk şahadatnama almak üçin zerur bolan doly synag bilen, bir adam, THF hasaplamalaryna görä, takmynan 150 000 manat tölemeli, aýal maşgala bolsa-15 müň köp.
TB: Uruş weteranlarynyň we maýyplaryň "de ýure" -niň käbir peýdalary bar, ýöne "de-fakto" diňe lukmanlaryň sapary olar üçin mugt galar we köp halatlarda mugt derman alyp bilmezler. Ikinji netije, ilat tarapyndan saglyk ätiýaçlandyryşy üçin geçirilýän ummasyz serişdeleriň netijesiz ulanylmagy. Üçünjisi: adamyň keselinden peýdalanyp, lukmanlar hassalary ýalaňaçlaýarlar, dürli synaglara iberýärler we şeýlelik bilen dürli hünärmenlere töleg mukdaryny köpeldýärler. Lukmançylyk kömeginiň derejesi köp islenýär. Lukmanlaryň ähli hyzmatlary üçin pul tölemäge mümkinçiligi bar bolsa-da, adam doly hünärli lukmançylyk kömegini alyp bilmez. Tejribeli lukmançylyk işgärleriniň syzmagy, ýaş hünärmenleriň hünärsizligi, dermanlaryň ýoklugy beýle mümkinçilik bermeýär. Türkmenistanda konstitusiýa dürli ugurlarda kezzap boldy. Şol sanda lukmançylykda-da.
THF Halkara adam hukuklary guramasynyň başlygy Täjigul Begmedowa şeýle diýýär.
Witaliý Wolkow.
Doýçe Welle
