ABŞ-nyň delegasiýasynyň başlygy Braýan Atwudyň, ÝHHG-nyň adam ölçeglerini durmuşa geçirmek ýygnagy, Giňeldilen umumy mejlisiň ýapylmagy, Warşawa (Polşa), 2014-nji ýylyň 3-nji oktýabry.
Soňky birnäçe ýylyň dowamynda Amerikanyň Birleşen Ştatlary bu gün tertibini ulanyp, Moskwanyň Türkmenistan we Belarus boýunça mehanizminiň netijesinde geçirilen gözleg işleriniň teklipleriniň ýerine ýetirilişini ara alyp maslahatlaşdy. Mehanizmi döreden meseleler entek çözülmänsoň, wekiliýetim bu çynlakaý meseleleri ýene gozgaýar. Teklipleriň ýerine ýetirilişine gözegçilik etmegi dowam etdireris we ÝHHG-ny bu meseleler çözülýänçä işjeň gepleşiklere gatnaşmaga höweslendireris.
Moskwa mehanizmi 2003-nji ýylda birnäçe ýüz tussag edilenden we 2002-nji ýylyň noýabr aýynda döwlet agdarylyşygy synanyşygy bilen baglanyşykly kazyýet işlerinden soň Türkmenistanda ulanyldy. On ýyldan gowrak wagt geçensoň, şol döwürde tussag edilenleriň köpüsi we beýleki sebäplere görä tussag edilen beýleki raýatlar türme ulgamyna girdiler. Şeýle ýitirim bolmak we 60-dan gowrak gynamalar we ýowuz daraşmalar barada gowy resminamalaşdyrylan ýagdaýlar bar. Beýleki ýagdaýlarda tussaglaryň nirededigi, saglygy ýa-da diridigi barada maşgalalarda maglumat ýok. Türkmenistan, ÝHHG-a gatnaşýan döwlet hökmünde “tussaglykda ýa-da türmede oturanlaryň hemmesine adamkärçilikli garalmagyny we adamyň mertebesine hormat goýulmagyny üpjün etmegi” maksat edinýär we "BMG-nyň tussaglara çemeleşmegiň iň pes kadalaryna we hukuk goraýjy edaralaryň işgärleri üçin BMG-nyň Özüňi alyp baryş şertlerine laýyk gelmeli". Geçen hepde Türkmenistandaky türmelerde, hususan-da Owadan Depe türmesinde elhenç ýagdaýlar barada habar eşitdik. Biz Türkmenistan hökümetini ÝHHG bilen hyzmatdaşlyga we ýurduň hukuk goraýjy edaralarynda we jeza çäresiniň geçirilýän ýerlerinde çynlakaý kemçilikleri aradan aýyrmaga çagyrýarys.
2010-njy ýylyň dekabryndaky saýlawlardan soň geçirilen repressiýalar bilen baglanyşykly Belarusda Moskwa mehanizminiň ulanylandan üç ýarym ýyl töweregi wagt geçdi. Soňra ÝHHG-nyň hasabatçylary Belarusa ýurduň ÝHHG-nyň adam ölçegleri baradaky borçnamalaryny ýerine ýetirmegine kömek etmek üçin jikme-jik hasabat çap etdiler. Hasabatyň teklipleriniň köpüsi durmuşa geçirilmän galýar. Biz Belarus hökümetini tekliplere täzeden garamaga we adam hukuklaryna, esasy azatlyklara, kanunyň hökmürowanlygyna, demokratik kadalara we amallara hormat goýulmagyny kepillendirýän çäreleri görmäge çagyrýarys. Adam hukuklary aktiwisti Alesýa Belýatskini şu ýyl AÖDGÝ-de [Adam ölçeglerini durmuşa geçirmek ýygnagynda] görüp begendik. Şeýle-de bolsa, biz ýene-de Belarus hökümetini ähli syýasy tussaglary derrew we şertsiz boşatmaga we olaryň raýat we syýasy hukuklarynyň doly kepillendirilmegini üpjün etmäge çagyrýarys. Belarusy resmi rugsatsyz köpçülikleýin çäreleri geçirmek üçin jenaýat jogapkärçiligini göz öňünde tutýan Jenaýat kodeksiniň 193.1-nji maddasyny ýatyrmaga çagyrýarys.
Ahyrynda, meniň wekiliýetim, ÝHHG-nyň gurallar toplumynyň, şol sanda Moskwa mehanizminiň güýçlendirilip, dowam etdirilýän kynçylyklary we täze aladalary çözmek üçin netijeli ulanylyp bilinjekdigini yzygiderli bahalandyrmagyň möhümdigini gaýtalady.
