120-den gowrak türkmen gazet işgärleri köçä atyldy. Respublikanyň merkezi we sebitleýin gazetleriniň ençemesi sebitde we sebit merkezlerinde býurolaryny ýapdylar, hünärmen žurnalistleriň ep-esli bölegi ştatdan daşary işläp başladylar, ýöne buhgalterler, kätipler, toplaýjylar we beýleki tehniki işgärler öz wezipelerini dowam etdirdiler. Gazetleriň we magazin-žurnallaryň önümçiliginde olar zerur bolup galdylar.
Bu Saparmyrat Nyýazowyň karary. Dogry, ilki bilen galam eýesi işgärleriniň aýlyk haklaryny ýokarlandyrmagy teklip etdi, ýöne döredijilik işgärlerini azaltmak bilen. Olaryň aýdyşy ýaly, ol mamlady. Galyberse-de, 23 türkmen gazetiniň we 14 magazin-žurnalyň hemmesini Türkmenbaşynyň özi esaslandyrdy we ýurtda hususy, garaşsyz metbugat ýok.
Türkmenbaşy hünärmenlersiz hem mümkin diýip hasaplady. Galyberse-de, materiallaryň arslan paýy respublikanyň prezident apparatynyň metbugat gullugynda "ýasalýar" we ol ýerden neşir edilmegi hökmany bolan tegelek görnüşde neşirlere iberilýär. Hiç zat gazetiň redaktoryna ýa-da müdirine bagly däl. Diňe birinji sahypada döwlet baştutanynyň uly suratynyň we aýdanlaryndan sitatanyň bolmagy möhümdir. Elbetde, gazetiň ýa-da magazin-žurnalyň her sanyna goşulýan kasam. Ol şeýle seslendirilýär: "Eziz Türkmenistan, ata Watanym, Gurban bolsun saňa bu janym tenim. Eger-de men sana el ýetirsem. Goý meniň elim gyrylsyn, Eger-de men dil ýetirsem goý meniň dilim gurasyn, Eger-de men Saparmyrat Türkmenbaşa, mukaddes baýragyma dönüklik etsem, Goý meniň ömrüm kül bolsun".
Türkmen neşirlerini okamak kyn synag. Türkmenbaşa minnetdarlyk hatlary, resmi hasabatlar, zähmet üstünlikleri barada hasabat. Bu ykbal rus dilindäki ýeke-täk gazet - "Bitarap Türkmenistan" -dan gaçyp bilmedi. Milli diasporalaryň hiç birinde-de öz býulleteni ýok, gazet ýa-da magazin-žurnal aňyrda dursun.
Ýurduň žurnalistleri daşary ýurt neşirleri, radio we internet agentlikleri bilen hyzmatdaşlykda lakamlaryň arkasynda gizlenmäge we wagtal-wagtal ujypsyz töleg almaga mejbur bolýarlar. Häkimiýetler bilen bolan çaknyşyk, türmä çenli we şol sanda uly kynçylyklar bilen haýbat atýar.
Şeýle-de bolsa, Türkmenistanda žurnalist ölüp barýan hünär. Žurnalistika fakulteti üç ýyl ozal Türkmen döwlet uniwersitetinde ýapyldy. Emma birbada birnäçe ylahy mekdep açyldy, bu ýerde yslam hünärmenleri taýýarlanýar.
Grigoriý Markow.
"Rossiyskaýa Gazeta"
