Türkmenistanyň DZE-si boş galmaz.
Türkmenistanda Garaşsyzlyk gününi bellemäge we indiki Halk Wekiller Assambleýasynyň Halk Maslahatynyň geçirilmegine taýynlyklar alnyp barylýar. Bu maksadyň aýratynlyklary barada - şu günki "Fokus" programmasy.
Prezident garaşsyzlygyň 14 ýyllygy mynasybetli geçiriljek baýramçylygy we Halk ähmiýetli Halk Maslahaty ýygnagyny çagyrdy. 27-nji oktýabrda Garaşsyzlyk güni harby parad, işçileriň görkezilmegi we beýleki baýramçylyk çäreleri bilen garşylanar. Türkmen habar gullugy TDH-nyň habaryna görä, Bütin Türkmenler Forumynda seredilmeli esasy meseleleriň biri, adatça Gadyr Gijesinde geçirilýän her ýylky amnistiýa bolar. Agentlik ýurduň prezidenti Saparmyrat Nyýazowyň şu ýyl 8,145 adamyň amnistiýa ediljekdigi baradaky sözlerini habar berdi. Ýerli häkimiýetler bu adamlaryň işe ýerleşmegi barada alada etmeli"-diýdi. Türkmenbaşy şeýle hem häzirki wagtda respublikanyň türmelerinde we koloniýalarynda azatlykdan mahrum edilen 12,282 adamyň bardygyny aýtdy. Ýagny, tussaglaryň üçden iki bölegi boşadylmaly. Döwlet baştutany "Watana dönükler, ýurda uly zyýan ýetiren jenaýatçylar, dördünji gezek türmede oturan gaýtadan işleýänler boşadylmaz, rehimdarlyk diňe toba edenlere degip biler" -diýdi.
Öz gezeginde "NW" -niň habarçysy Oraz Saryýew amnistiýa bilen baglanyşykly goşmaça maglumatlary tapdy. Türkmenistanyň düzediş işleri bölüminiň bir çeşmesiniň aýdyşy ýaly, Saparmyrat Nyýazow tarapyndan dolandyrylýan amnistiýa edilenleriň sany gaty ulaldylýar. Çeşmä görä, Lebap welaýatynyň üç koloniýasynda (iki umumy rejim koloniýasy we bir berk rejim koloniýasy) tussaglaryň aşakdaky kategoriýalary esasan saklanýar - bular ownuk jenaýatlar eden, uzak möhletleýin azatlykdan mahrum edilen we galan möhletlerini ýerine ýetirmek üçin türmelerden koloniýalara iberilenler, şeýle hem hyýanatçylykly we neşe gaçakçylygynda günäkärlenenler. Koloniýalaryň ýolbaşçylygy diňe birinji kategoriýa degişli tussaglar üçin amnistiýa teklibini berip biler. Ikinji we üçünji kategoriýadaky iş kesilenler amnistiýa esasynda garyndaşlarynyň has ýokary ýagdaýlarda - Milli howpsuzlyk ministrliginde we prokuraturada berlen para üçin boşadylýar. Şeýle-de bolsa, Lebap üç koloniýasynyň hersinde amnistiýa sezewar edilmeýän ikinji we üçünji kategoriýalarda tussaglaryň sany 30% -den köp. Mundan başga-da, çeşme tezisini goldap, 87 kamerasy bolan türkmenbaşy türmesine mysal getirýär, olaryň hersinde 10-15 adam bar. Amnistiýa diňe türmäniň üçden iki bölegini ýerine ýetiren tussaglaryň ujypsyz bölegine degişlidir. Mundan başga-da, başga bir çäklendirme bar: administrasiýa "gyzyl şahsy faýllar" diýilýänleri amnistiýa edilenleriň sanawyna goşup bilmez. Bu kategoriýadaky tussaglar hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylarynyň şahsy gözegçiligi astyndadyr we olar bilen baglanyşykly meseleler boýunça kararlar şu derejede kabul edilýär - DZE işgärlerine bu işlere degmek gadagan. Bir çeşme NW habarçymyz Oraz Saryýewe, mysal üçin, Türkmenistanyň öňki baş müftüsi Nasrulla Ibadullaýewiň garşysyna "gyzyl faýl" hem berlendigini aýtdy.
Respublikanyň Düzediş işleri bölümindäki bir çeşmäniň habaryna görä, koloniýanyň administrasiýasy amnistiýa edilenleriň sanawyny tabşyrandan we has ýokary ýagdaýlarda tassyklanandan soň we Baş prokuraturanyň agzalaryndan ybarat komissiýa, prezident tarapyndan tassyklanylandan soň, Ýokary Kazyýet, Içeri işler ministrligi we Milli howpsuzlyk ministrligi sanawyň ýerine ýetirilişini barlaýan DZE-ä gelýär - amnistiýa edilenler çep ellerini Gurhana we Ruhnama goýup, Allaha we Nyýazowa has köp jenaýat etmejekdiklerine ant içýärler, resminamalara gol çekýärler, boşatma şahadatnamasyny alyp we azatlyga çykýarlar. Çeşme amnistiýa astynda boşadylanlaryň we bularyň esasan ownuk ogrular, neşekeşler, ownuk neşe söwdagärleri bolandygyny, adatça gysga wagtyň içinde türmä gaýdyp gelýändigini öňe sürýär.
Mundan başga-da, "NW" -niň habarçysy geçen ýyl amnistiýa sebäpli boşadylanlardan birini sorag etdi.
NN: 26-27-nji oktýabr gijesinde boşadylanlaryň sanawy yglan edildi. Soň bolsa, irden koloniýanyň administratiw böleginde hatara düzüldik we sanaw boýunça bizi çagyryp başladylar. Bir dyzyňyza çökýärsiňiz, bir eliňizde "Gurhan", beýleki eliňizde "Ruhnama", size kasamyň tekstini berýär we siz oňa Allanyň we Türkmenbaşynyň atlary bilen kasam edýärsiňiz. Soňra köp resminama gol çekýärsiňiz. Ilki bilen ownuk ogrylar amnistiýa düşýär, ýöne howply jenaýatçylar hem bardy. Para berip, çykandyklaryny aýtdylar. Elbetde, neşe söwdagärleri hem. Olar zonada-da aýratyn ýagdaýda ýaşaýarlar we ilkinji amnistiýa çenli oturýarlar. Azatlykdan soň döwletiň kömegi barada aýdylanda bolsa, adamlaryň iýmäge zady ýok bolsa, size kim kömek eder!
Şeýle-de bolsa, amnistiýa ýetip gelýän Garaşsyzlyk gününe ünsi çekýän ýeke-täk waka däl. Türkmenbaşy ministrler kabinetiniň mejlislerinde birnäçe gezek howpsuzlyk güýçlerine şu günler Aşgabatda howpsuzlyk çärelerini güýçlendirmäge çagyrdy.
Bu buýruklar, elbetde, ýerine ýetirilýär: wizual gözegçilik kameralary adamlaryň köpçülikleýin dyknyşygynyň ähli ýerlerinde, şaýollarda, ýaşaýyş ýerlerinde, hatda aýry-aýry jaýlarda oturdylýar. Daşary ýurt raýatlarynyň girmegine we ulaglaryň hereketine goşmaça çäklendirmeler girizildi. Paýtagtdaky birnäçe awtoulag ýoly demonstrasiýa repetisiýalary üçin ulag üçin ýapyk. Garagum kanalynyň köprüsinden Daşoguzdan ýük awtoulaglary üçin şähere giriş ýapyk. Goşun ýokary hüşgärlige eýe boldy, uçara garşy bölümler Aşgabadyň perimetrini ýörite gözegçilikde saklaýar (şol bir wagtyň özünde takyk dolandyryş ulgamlary hytaý hünärmenleri tarapyndan saklanýar). Howanyň islendik üýtgeşik ýerlerine we asmana atmak üçin döredilen ýörite ýaraglara taýyn. Gruziýadan alnan söweş uçarlarynda uçarman ekipažlary münberiň üstünden uçmak üçin seresaplylyk bilen saýlanýar.
Merkezi Aziýa respublikalarynyň hemmesiniň prezidentleri dabaralara gatnaşmak üçin çakylyk aldylar. Özbek lideri ilkinji bolup jogap berdi. Saparmyrat Nyýazowyň administrasiýasyndaky bir çeşme habarçymyz Oraz Saryýewe jogap hökmünde Yslam Karimowyň Türkmenbaşa jaň edendigini we indi onuň bilen dost bolmaga çalyşýandygyny aç-açan aýtdy. Şol bir wagtyň özünde, Oraz Saryýewiň alan maglumatlaryna görä, Şol bir wagtyň özünde, Oraz Sariýewiň alan maglumatlaryna görä, ulag hereketiniň çäklendirilmegi we serhet gözegçiliginiň güýçlendirilmegi diňe bir Özbegistan bilen serhetdäki awtoulaglaryň nobatlaryny artdyrman, eýsem serhetden geçmek üçin "paralary" hem ep-esli ýokarlandyrdy - olaryň mukdary 250 dollar.
We, şu gün üçin iň soňky. Garaşsyzlyk gününden we amnistiýadan başga-da Halk Maslahaty-da aýratyn agzalmalydyr - esasanam bir ýyl ozal Türkmenbaşy mirasdüşer meselesini prezident edip gozgady we hatda şol wagt mümkin üç kandidatyň adyny hem aýtdy. Köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň habarlaryndan çen tutsaň, syýasy özgertmeler baradaky bu pikiriň ýakyn wagtda geçiriljek 16-njy Halk Gurultaýynda ösdürilmegine garaşylýar ... Şeýle-de bolsa, prezidentiň özi bu çärä taýýarlyk döwründe esasy zat däl meseleler, öňem belläp geçişimiz ýaly, amnistiýa dakdy we geçen ýyl prezidentlige dalaş eden üç kandidatyň hemmesi masgara boldy. Olaryň ikisi gözenegiň aňyrsynda. Ýeri gelende aýtsak, 16-njy Halk Maslahaty geçirilenden soň, döwlet baştutany birnäçe ýerli dolandyryş ýolbaşçylary, ministrlikleri we bölümleri bilen işleri çözmäge wada berdi, şonuň üçin amnistiýa netijesinde boşadyljak DZE-daky ýerler uzak wagtlap boş bolmaz.
W.Wolkow, O.Saryýew.
"Nemes tolkuny".
