Elbetde, Gyrgyzystan ýurdunyň bardygyny bilýärdim, ýöne sekizinji synpda menden kartada görkezmegiňizi haýyş eden bolsaňyz, barmagym bilen Afrikanyň bir ýerini aňsatlyk bilen basardym.
Mekdepde erbet okaýanym üçin däl, diňe geografiýa mugallymymyzyň hemişe içýänligi sebäpli Gyrgyzystan we onuň paýtagty Bişkek hakda näçeräk bilýändigimiz ony gyzyklandyranokdy. Gyrgyzystanda Merkezi Aziýanyň Şweýsariýasy diýlip atlandyrylýan bu kiçijik daglyk respublikany tapýançam, karta ýigrimi minut töweregi seretmeli boldum. Dogry, meni berk ýazgarmaň, gowy adamlar, men hiç haçan öz dogduk mekanym Türkmenistandan uzak hiç ýere syýahat etmedim.
Merkezi Aziýanyň Amerikan uniwersitetine ýüz tutmadyk bolsam we stipendiýa almadyk bolsam bu dowam ederdi. Ine, täze durmuşym şu ýerden başlandy: wizalar, uçar petekleri, howa menzili, ene-atam bilen hoşlaşmak we kellämde aýlanýan dönük bir pikir: bularyň hemmesinden ýüz öwürmelimi, öwrenişen, gaty eziz we mylaýym görünýän zatlarymyň hemmesini uzak wagtlap goýmalymy, nirä gitjegimi we sebäbini bilmedigim bir ýere gitmeli... Täze ýoldaşlarym howlukmaga başladylar, hasaba alyş eýýäm dowam edýär, wagt köp bolmaly, serhetde näme kemçilik tapyp biljekdigini hiç wagt bilmeýärsiňiz .... Ine, hemme zat çözüldi: hoş galyň, ejem we kakam, salam, Gyrgyzystan!
Muny boýun almakdan birneme utanýaryn, ýöne Manas howa menzilinde eňegim aşak düşdi, köneje “Tu”-nuň gapysyndan merdiwanlardan aşak düşüp barýarkak, “ABŞ howa güýçleri” ýazgyly raýat awiasiýasy bolmadyk ägirt uly uçarlary gördüm. "Amerikanyň harby bazasy şu ýerde" -diýip, soňky on bäş minutda el telefonyndan gözüni aýyrman, SMS habarlaryny ýazýan ikinji synp talyby ýoldaşym aýdýar. Bäh, Amerikalylar ajaýyp diýip pikir edýärin: öz uniwersiteti bar, öz bazasy bar, ýolbaşçy ýaly, düşünýäňmi ... We nähili esgerler! Her kimiň boýy iki metrden pes däl, eginlek, sagdyn! Islegsiz meniň aklyma, Aşgabat howa menzilinde pasportymy barlan bäşinji adam bolsa gerek - inçe, bir hili reňksiz ýüzi, köne eşikli, nähilidir bir gelşiksiz ýylgyryp, dişleriniň arasyndan zordan “ýoluňyz ak bolsun” diýmesi, “Güm bolşu ýerden” diýen ýalydy. Eh, goşunymyz üçin gynançly ...
Şähere barýan ýol otuz minut töweregi wagt aldy. Meni getirdiler, stipendiýa berdiler. Uly talyplar eýýäm öz işi bilen meşgullandylar we biz, “gökjeler” karar berdik: jaý gözlemezden ozal öýe jaň etdik we sag-aman gelendigimizi olara habar berdik. Ýolda dollarymyzy ýerli walýuta - soma çalyşmak üçin alyş-çalyş nokadyna gitdik. Men pikir etdim, häzir ýerli bazara bararys, şol ýerde käbir aýallar töweregine seredip, näme, oglanlar, pul çalşýarysmy? diýip sorarlarÝalňyşdym. Bärde örän oňat kiosk bar, onuň aňyrsynda ýene-de “Pul çalyşma nokady” ýazgyly 3 sanysy bar, girelgäniň öňünde walýuta hümmeti ýerleşdirilen we hiç haçan görmedigim başga görnüş bar, haýsydyr bir ýuan... Ýöne iň esasysy, olaryň walýutasy meni haýran galdyrdy! Dogrusyny aýtsam, 100 dollarym üçin indi maňa bäş paket pul bererler diýip garaşýardym, ýöne kassa kitabynda owadan gyz maňa takmynan 4 kagyz berende, haýran galyşymy göz öňüne getiriň! Şol bir somdan dört müň ... ýa-da som, haýsysynyň dogrydygyny bilemok. Şu bolanymy??? Bu pul kagyzlaryny ellerimde öwrüp-çöwrüp durun we soraýaryn, siziň ýurduňyzda prezident ýokmy näme? Dostum elimden çekdi ... Geň zat, biziň manatlarymyzda Sapar Ataýewiç bar, hatda dollarlarda-da prezidentler, ýöne dürli adamlar, bu hakykat, ýöne döwletiň ilkinji adamlary!
Gepleşik nokadynyň öňünde içmek we bir zat satyn almak üçin bazara girdik. Olary alyp, öýe jaň etmäge gitdik. Aşgabat nomerimize jaň edýärin, Buratino limonadyny içýärin, ah, bu bir çaga atlandyrylyşy ýaly ... Mysal üçin bizde, "Altyn Asyr" (Altyn Asyr) diýip çuňňur bir at tapardyk. Salam! Kaka! Men geldim! Hawa, hemme zat gowy!
Bişkek, Aşgabadyň ululygy ýaly gaty uly şäher. Örän ýaşyl, ýöne hapa we köçeleriň hemme ýerinde syçanlar bar. Aşgabatda beýle zat ýok, biziňkiler hrustal arassaçylyk we binalar has owadan, ýöne bu ýerde SSSR-iň arhitekturasy. Ýöne meni hakykatdanam geň galdyran zat, prezidentiň, Gyrgyzbaşynyň portretleriniň we heýkelleriniň ýa-da bu ýerde näme diýseler-de doly bolmazlygydy. Biziň ýaly “Halk, Watan, Türkmenbaşy” ýaly şygarlarda ýok. Geň ...
Bu ýerde her çatrykda esger ýok, umuman, esger eşikli adamlaram az. Hatda, Gyrgyzybaşynyň oturan Ak tamyň öňünde surata düşmage het etdik, häzir käbir komitet agzalarynyň hökman bir gyrymsy agajyň içinden böküp geljegini pikir edýärdik. Munuň ýaly zat ýok! Soňra töweregimize göz aýladyk, ýeke däldigimize göz ýetirdik - adamlar toparlar bolup surata düşýärdiler, hiç kim olar bilen gyzyklanmaýar - islän zadyňyzy ediň, hatda wideo kamera bilen wideo düşüriň. Bizde munuň üçin bir jeza maddamyz bar we salam, Owadandepe (gynançly tanymal türme)! Bu ýerde ruslar gaty köp! Rus dilini hemme ýerde eşidip bolýar. Daşary ýurtlular köp: hytaýlylar, amerikalylar we ýewropalylar!
Umuman, özümi ertekiler dünýäsindäki Alisa ýaly duýýaryn. Mysal üçin, internet kafesini alalyň; men beýle köp bolanyny görmedim. Bir gezek şunuň ýaly edara girdik, ýigit-administrator bize ýüzlenýär we ýigitler, size näme gerek - Internet, faks, IP telefon ýa-da fotokopiýamy? diýip soraýar.Biz biri-birimize seredişdik, näme internet hem barmy? Aç-açan? Bişkekdäki durmuş gaty gymmat. Awtoulag mikroawtobus taksi 3 müň manat, eger manatlarymyza öwrülse! Bizde bolsa 50 manatlyk awtobuslarymyz sizi islendik ýere alyp gider. Benzinimiziň gaty arzanlygy, özbekleriň munuň üçin bize gelmegi ýöne ýere däl, ýa-da tersine, biziň özümizem alyp gidýäris, takyk bilemok, ýöne prezident munuň üçin köplenç işgärleri türmä basýar.
Düýn el telefonym üçin SIM hatyny satyn almaga gitdik. Häzir nobata duraryn we iki hepdeden alaryn öýdüp, pasportymy aldym. Merkezi bölüm dükanynda dört ykjam operatoryň wekillerini görenimde haýran galanymy göz öňüne getiriň! Käbirleri hatda şol ýerde SIM hat hödürlediler, özi hem pasportsyz! Mugt! Elbetde men goşuldum! ... Iki aý töweregi okuwdan soň, ýuwaş-ýuwaşdan Gyrgyzystana we onuň täsinliklerine öwrenişdim. Bir gije uzak wagtlap uklap bilmedim, gysga wagtyň içinde gören zatlarymyň hemmesini siňdirip, hemmesini watanym bilen deňeşdirdim. Tapawut örän uly, size aýdýaryn! Gyrgyzlar bu ýerde hakykatdanam erkin ýaşaýarlar, onuň üçin bu zatlary biziň ýaly her ýazgyda ýatlatmak hökman däl. Adamlar bu ýerde ýaşaýarlar, işleýärler we tomusda Yssyk-Kula dynç almaga gidýärler. 18 ýaşymda bolsamam Hazar deňzine hiç haçan baryp görmedim ... Gazagystanda adamlar has gowy ýaşaýarlar diýýärler.... Men öz-özüme girdim, basym gaýdyp gelmerin ...
Talyp.
Çeşme – Hronika Türkmenistana
