Ýakynda ABŞ-nyň prezidenti Jorj Buş "Korrupsiýa gatnaşýan we ondan peýdalanýan adamlaryň ýurduna girmegi gadagan etmek" kararyna gol çekdi. Talaňçylyk we para almak ABŞ-nyň milli bähbitleri üçin ýaramaz netijelere sebäp bolan häzirki we öňki hökümet işgärleriniň Amerikanyň Birleşen Ştatlaryna girmeginiň togtadylmagy barada aýdyp geçýäris. Mundan başga-da, korrupsiýanyň miwelerini pul görnüşinde ulanan şeýle işgärleriň maşgalalarynyň iň ýakyn agzalary hem yglan görnüşinde çap edilen karara girýärler ...
Mundan başga-da, täze karar bilen Amerika girmek hukugyndan mahrum edilenleriň sanawy kazyýet tarapyndan däl-de, ABŞ-nyň Döwlet sekretary ýa-da wekili tarapyndan kesgitlenýär.
Waşingtondaky Halkara Ýewraziýa institutynyň wekili Rinat Ahmetşiniň pikiriçe, sanaw entek köpçülige mälim edilmese-de, Kaspi sebitiniň käbir ýurtlaryndan iň ýokary derejeli işgärleri öz içine alar.
RA: Ak tamyň korrupsiýa gatnaşýan döwlet işgärleriniň ABŞ-a girmeginiň öňüni almak karary saýlaw kampaniýasynyň möhüm pursatlaryndan biri boldy. Şübhesiz, bu kampaniýanyň dowamynda halkara gatnaşyklary meselesi gaty çynlakaý gozgalar we Ak tam garşydaşlaryň bolup biläýjek tankytlaryny gowşatmaga, beýleki ýurtlaryň korrumpirlenen liderleri bilen gatnaşygy sebäpli tankyt edilmezlige taýynlanýar. Bu karary ýerine ýetirmek üçin esasy ädimleriň biri sanaw düzmek bolar. Ony Döwlet sekretary ýa-da Döwlet sekretarynyň bellän adamy düzer. Waşingtonda döwlet sekretarynyň hukuk meseleleri boýunça kömekçisiniň boljakdygyny aýdýarlar. Bu sanaw soňra durmuşa geçirildi we, mysal üçin, ýarag söwdasyna gatnaşan adamlaryň giriş wizasyny almadyk mysallary gaty az. Mysallaryň biri, häzirki wagtda Moskwada ýaşaýan serb telekeçisi Kariç, adynyň şol sanawda bolany üçin ABŞ-a girmegine birnäçe gezek rugsat berilmedi.
Korrumpirlenen işgärleriň sanawy ýakyn üç aýyň içinde düzüler we, şübhesiz, ozal dürli korrupsiýa dawalarynda agzalan adamlar hem oňa girer. Gazakgeýtiň "KO-1" we "KO-2" ýa-da Azerbaýjanyň "resmi 1-nji belgisi" we "2-nji belgili" häkimiýet adamynyň boljakdygyna şübhe ýok. Ýakyn geljekde olar ABŞ-a girmezler. Bu, maşgala agzalaryna-da degişlidir. Mysal üçin, prezident N.Nazarbaýewiň maşgalasy dürli korrupsiýa dawalarynda ençeme gezek agzaldy. Mundan başga-da, gyzlaryň biriniň hasaplary doňduryldy, beýleki gyzy ABŞ-nyň Adalat ministrligi tarapyndan araçylaryň hasaplaryndan geçen Amerikan nebit kompaniýalaryndan pul alan bolmagy ähtimal. Kongres ABŞ-nyň hökümetiniň korrumpirlenen liderler bilen arabaglanyşygy barada birnäçe gezek sorag döretdi we bu Amerikanyň daşary syýasatyna täsir etmek üçin ýene bir mümkinçilik döreder.
Amerikan metbugaty bu gün "korrupsiýa sanawynda" belli atlar we ABŞ-a dostlukly döwletleriň ýolbaşçylarynyň bu ýere goşulmagynyň syýasy netijeleri baradaky soraglary seljerýärmi?
RA: Şu wagta çenli bu mowzukda analitik makalalary görmedim. Prezidentiň halka ýüzlenmegine garaşylýar, üstesine-de, Amerikan metbugaty Aýowa ştatynyň başlangyçlaryny ara alyp maslahatlaşmakda örän işjeň işledi, şonuň üçinem entek bu meselä gelmedi. Ýakyn geljekde bu mowzukda redaksiýalaryň we seljeriş materiallarynyň boljakdygyna ynanýaryn. Bu gün Kongres dynç alyşdan soň gaýdyp gelýär we meniň pikirimçe has köp çekişme bolar.
Bu, Waşingtondaky Halkara Ýewraziýa institutynyň işgäri Rinat Ahmetşiniň pikiri. Gazakgeýt diýlip atlandyrylýan diňlenişigiň dowam etdirilmegini, ýagny Gazagystanyň ýokary derejeli ýolbaşçylarynyň käbir günbatar nebit kompaniýalaryna amatly iş şertlerini üpjün etmek üçin alan para meselesiniň aprel aýynda Manhattan etrap kazyýetinde dowam etdirilmegine garaşylýandygyny ýatladýaryn.
Witaliý Wolkow.
Doýçe Welle.
