Ynsan hukuklaryny goraýjylar syýasy zamun Kakabaý Tejenowyň ykbaly barada alada edýärler. THF Kakabaý Tejenowyň 2005-nji ýylyň 5-nji iýunynda halkara guramalaryna ýüz tutmasyny, şeýle hem Türkmenistanyň prezidentine we Baş prokurora iberen telegrammasyny siziň dykgatyňyza ýetirýär. Ýurtdaky adam hukuklarynyň yzygiderli bozulmagy barada degişli türkmen häkimiýetlerine birnäçe gezek ýüz tutan K.Tejenowyň bu ýüz tutmadan soň iň agyr yzarlamalara sezewar edilendigi we ruhy hassahanada ýatandygy habar berilýär. Tejenowa ýakynda çylşyrymly hirurgiki operasiýa edildi. Ýüz tutmanyň asly salgylara iberilýär.
BMG-a agza ýurtlaryň ýolbaşçylaryna (prezidentlerine we premýer-ministrlerine): Amerikanyň Birleşen Ştatlary (jenap Jorj Buş, Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň prezidenti), Kanada, Norwegiýa, Şwesiýa, Daniýa we ş.m. Türkmenistanyň raýatyndan, BMG agzasy, pensioner Tejenow Kakabaý Amanowiç – 1936 ýylda doglan, salgyda ýaşaýan: Türkmenistan, Lebap welaýaty, Türkmenabat, “Jeyhun” kiçi etrapçasy, 8 kw. №13 (tel. 5-67-88) Pasport I - LB 406601, Lebap welaýatynyň, Türkmenabat şäheriniň häkimligi tarapyndan 20.01.2004 berlen.
Türkmenistanda adam hukuklarynyň bozulmagy barada beýannama.
Salam, gadyrly hanymlar we jenaplar, BMG agza döwletleriň ýolbaşçylary! Türkmenistanyň prezidenti Nyýazow Saparmyrat Ataýewiç, özüni türkmen halkynyň beýik lideri hökmünde başlap, Türkmenistanda adam hukuklaryny bozmagyny dowam etdirýär. Erbet we aýylgançlyk hakynda. Her niçigem bolsa durmuş dowam edýär. Prezidentimize we onuň hyzmatkärlerine - häkimlere ýatlatmak isleýärin: Bir lideriň adamlar üçin däl-de, özüniň adamlar üçin işleýändigine düşünmek gaty möhümdir. - Moskwa gurluşyk toplumynyň başlygy W.I.Resina bilen "Komsomolskaýa Prawda" gazetiniň 2002-nji ýylyň 21-nji dekabrynda geçirilen söhbetdeşlikden. Emma Türkmenistanda hemme zat tersine: hemme zat prezidente, diri prezidente köp sanly ýadygärlik, bilinmeýän paralar.
BMG agza döwletleriň gadyrly ýolbaşçylary (prezidentleri we premýer-ministrleri). BMG-a agza ähli ýurtlaryň Türkmenistandaky bikanunçylyklar - Türkmenistanyň konstitusiýasynyň we kanunlarynyň bozulmagy, Adam hukuklarynyň ähliumumy jarnamasy barada habar bermegiňizi haýyş edýärin.
Adam hukuklarynyň ähliumumy jarnamasy barada: Adam hukuklaryny yglan etmek ýeterlik däl - Jarnamanyň berk ýerine ýetirilmegini talap etmeli: Deklarasiýany bozýan ýurtlaryň ýolbaşçylaryna sanksiýalary ulanyň. Ýogsam, bu gowy niýetler we bilşiňiz ýaly dowzaha barýan ýol olar bilen asfaltlanýar. Men terrorist däl, rewolýusiýaçy däl, ýurtdaky häkimiýetlere garşy däl. Men we köp ýönekeý raýatlar häkimiýetler tarapyndan bikanunlygyň pidasy. Prezidentimiziň nähili akyllydygyna göz ýetiriň - özüni beýik lider diýip atlandyrmagy hiç zat däldi - BMG-ä agza ýurtlaryň ýolbaşçylarynyň öz problemalary bilen meşgullanýan ýolbaşçylarynyň BMG-nyň agzasy bolan Türkmenistanda adam hukuklarynyň bozulmagyna göz ýummakdan nädip peýdalanmalydygyny bilýär!. Belki, bular biri-birine eglişikdir.
Hormatly jenaplar, ýurtlaryň ýolbaşçylary - BMG agzalary!
Prezidentimiz gaty akylly adam - öňünden görüpdi:
1) Prezidentiň döwründe Demokratiýa we Adam Hukuklary Institutynyň döredilmegi (demokratiýa ýok - bir institut bar, adam hukuklary hormatlanylmaýar, ýöne bir institut bar)
2) Halk tarapyndan saýlaw däl-de, şäherleriň we welaýatlaryň häkimlerini bellemek. Olar onuň hyzmatkärleri.
3) Ony öwmek, "Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy" adyny almak, "Türkmenistanyň ömürlik prezidenti" adyny we beýleki hormatlary almak üçin "Halk Maslahaty" döwlet guramasynyň döredilmegi we ş.m. Prezident Saparmyrat Ataýewiç Nyýazowyň (Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy) işjeňliginiň tapawutly aýratynlygy ýönekeý adamlar bilen gürleşmek islemeýär, halk bilen duşuşmaýar, telefonda gürleşmeýär, hatlara jogap bermeýär. Belki-de, özüni Allaha deň hasaplaýar, mertebesiniň aşagynda - adamlar bilen gürleşmek üçin.
Meni psiho-newrologiki dispanserde gizlin bellige almagyň inisiatiwasynyň we ýüz tutmalaryma kanuny jogap bermek islemezliginiň prezidentiň özi ýa-da Prezident administrasiýasynyň ýolbaşçysy tarapyndan gelendigine ynanýaryn. Prezidentimiz Nyýazow S.A. kitaplar ýazýar (Ruhnama we beýlekiler), goşgy (aýatlar) düzýär, ýöne adamlar bilen, raýatlar bilen gürleşmek islemeýär (belki-de ony mertebesinden pes hasaplaýar, raýatlar üçin gyzyklanma döredýän meselelere girmeýär) köpçülikleýin işsizlik we halkyň durmuş derejesi pes. Senagat we oba hojalygy, ýaşaýyş jaý gurluşygy pese gaçýar. Şäherleriň we welaýatlaryň häkimleri, Jeýhun kiçi etrapçasynda adamlaryň ýigrimi ýyl bäri gyzdyrylmadyk öýlerde ýaşaýan döwründe diri Prezidente ýadygärlikler gurýarlar. Prezidentimize halkyň garyplygyna garamazdan ýadygärlikler gerek.
Hormatly jenaplar, Birleşen Milletler Guramasyna agza ýurtlaryň ýolbaşçylary (prezidentleri we premýer-ministrleri)!
1) BMG-nyň agzasy bolan Türkmenistanda adam hukuklarynyň bozulmagy meselesine ünsli garamagyňyzy haýyş edýärin.
2) Adam hukuklaryny bilkastlaýyn bozandygy üçin Türkmenistanyň ýolbaşçylaryna garşy zerur sanksiýalary görüň.
3) BMG Baş Assambleýasy tarapyndan 1948-nji ýylyň 16-njy dekabrynda tassyklanan Adam hukuklarynyň alhliumumy Jarnamasyna laýyklykda adam hukuklarynyň berk berjaý edilmegini talap etmek.
4) Psihiatrik hassahanalaryň hemmesine rejime garşy raýatlary hasaba almak üçin newropsihiatrik dispanserleri ulanmagyň ýagdaýlaryny anyklaň.
5) Türkmenistanda çäginde raýatlaryň ýüz tutmagy üçin BMG, ÝHHG-nyň adam hukuklary guramalarynyň ýerleştiriň.
6) Türkmenistanyň raýatlaryny ýolbaşçylar tarapyndan yzarlanmalardan hakykatdanam goraň (Prezident we Häkimler)
7) Türkmenistanda adam hukuklaryny öz islegiňiz boýunça goramak üçin goşmaça çäreleri görüň: demokratiýalaşma, halk tarapyndan häkimleriň saýlawlary, söz we metbugat azatlygy: gazet-magazinežurnallar, prezident Nyýazowyň hossarlygyndan beýleki habar beriş serişdelerini boşatmak.
Hormatlamak bilen,
Pensioner Tejenow K.A. 2005-nji ýylyň 5-nji iýuny
P.S. Garrylar üçin hakykatdanam gynandyryjy gün, 2004-nji ýylyň 26-njy maýynda Türkmenistanyň prezidenti Nyýazowyň Türkmenabat şäherine gelende boldy - irden sagat 7-de men we beýleki köp sanly raýat (belki 50-60 adam) tussag edildi we şäher polisiýa bölüminde sagat 19-a çenli saklandy. 30 minut iýmitsiz, suwsuz we derman-därisiz. Prezidentiň piriki ýeňşi - 21-nji asyry “türkmenleriň altyn asyry” diýip atlandyrdy we diktator rejimini kanuny we demokratik döwlet diýip atlandyrdy, dissident raýatlara garşy psihiatriýa ulanyp, Türkmenistan halkynyň bagty hakda demagogiýany ussatlyk bilen dolandyrýar; şäherleriň we welaýatlaryň häkimleri tarapyndan adam hukuklarynyň bozulmagyny dowam etdirýär: şäherleriň häkimleri (esasanam, Türkmenabat şäheriniň häkimi, jenap Nyýazliýew Orazmyrat Nyýazmuradowiç), we welaýatlar (hususan-da, Lebap welaýatynyň häkimi, jenap Ahmedow Gedaý Ahmedowiç) raýaty (hususan-da raýat Tejenow Kakabaý Amanowiç, ýagny meni) däli diýip yglan edýär we "şizofreniýa" we "psihopatiýa" diagnozy bilen Türkmenabatdaky psiho-newrologiki dispanserde gizlin hasaba alyndy (eger ýurduň ýolbaşçylygy: Prezidente, welaýat we şäher häkimlerine zerur bolsa, psihiatrlar, Gippokrat kasamyndan ätläp geçýärler, "dagda" çykar, barmaklarynyň arasyndan süzüp islendik –"diagnozy" bererler). Güýç we wyždan biri-birine gabat gelmeýän düşünjelerdir. Bu raýat (esasanam, men Tejenow K.A.) psiho-newrologiki dispanserde hasaba alnandan soň, döwlet edaralaryna eden ýüzlenmelerine hiç kim garamaýar. Türkmenistanyň konstitusiýasy we kanunlary bilen göz öňünde tutulan ähli hukuklardan mahrum. Ýöne hakykaty aýtmaly bolsa, Türkmenistanda bir adam goragsyz we hukuksyz, BMG-nyň agza ýurtlary munuň üçin günäkär, prezident Nyýazowdan Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan 1948-nji ýylyň 16-njy dekabrynda tassyklanan Adam Hukuklary Jarnamasynyň ýerine ýetirilmegini talap etmeýär.
Adamyň we raýatyň ýurduň konstitusiýasy we kanunlary, Adam hukuklarynyň ähliumumy jarnamasynda göz öňünde tutulan adam we raýat hukuklaryny goramak baradaky islendik synanyşygy, häkimiýetleriň (Prezident we wepaly hyzmatkärleri-häkimler) tarapyndan berk garşylygy bilen garşylanýar. Şol bir wagtyň özünde, güýç näçe erbet bolsa, bu adamy ýok etmäge PSIHIATRIÝA ulanmak üçin has erbet ýollar oýlanyp tapylýar. Prezident Nyýazow we onuň hyzmatkärleri, öz raýatlaryna garşy psihiatriýa ulanyp, özleriniň ýamanlyklaryny boýun alýarlar. Men we ýönekeý raýatlaryň köpüsi zalym hökümetiň pidasy: psihiatriýa öz raýatlaryna ahlaksyz we prinsipsiz adamlar tarapyndan ulanylýar, ahlak olar üçin tersdir. Adamzat taryhynda ahlaksyz hökümdarlar köp boldy, tebigy ölüm bilen ölmediler, öz hyzmatkärleri tarapyndan öldürildi: Brut Julius Sezary öldürdü, Boris Godunowyň ölümi, Iwan Groznyý we beýleki haýwandan bolanlary.
Nyýazow uly ýaşlylaryň üstünde: syýasaty ähli ýaşdaky adamlary gorkuzmak. Bu waka 2004-nji ýylyň 26-njy maýynda gaýtalandy: irden polisiýa işgärleri meni tussag etmek üçin geldiler, ýöne gapyny açmadym we aýdylyşy ýaly “suwdan asuda, otdan pes” oturdum. Goňşulary biynjalyk etdiler.
Prokuratura Prezident we Häkimlik tarapyndan adam hukuklarynyň bozulmagyny doly goldaýar. Bu zalymlyk halk üçin, Nyýazow (Beýik Lider) häkimiýet başynda bolýança dowam eder. Öňküler Hirodes, Nero, Stalin we beýlekiler ýaly, adamlary gorkuzmakdan keýp tapýandyr. Şonuň üçinem ol öz hökümdarlygyny “Türkmenleriň altyn asyry” diýip atlandyrdy.
Indi iň möhüm zat: 1. Türkmenistanda adam hukuklaryny goramak üçin beýleki döwletleriň ýolbaşçylaryna ýüzlenmek gorkunç dälmi? Elbetde, gorkunç - hatda gaty gorkunç. Prezident Nyýazowyň töwereginde, Türkmenbaşa garşy çykýanlaryň hemmesini öldürmäge, mynjyratmaga, “goçuň şahyna ildirmäge” taýyn öz türkmen Malyuts Skuratowlar, Ýožowlar we Beriýalar köp. Kömegiňiz maňa kömek eder diýip umyt edýärin, Allah meni halas eder we men prezidentiň paýhaslylygyna ynanýaryn -ol ant içdi.
2. Türkmenistanyň prezidenti S.A. Nyýazow (Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy) musulman, San Hajy bar. Dini kanunlara görä, adamlara garşy ýamanlyk edip bilmez. Iblis bilen Şaýtana kömek etmek islemese.
Hakykatdanam, türkmenler (esasanam ýolbaşçylar) öz raýatlaryna garşy psihiatriýa ulanmakdan we garrylary gorkuzmakdan başga hiç zat öwrenmediler ???
--------------------
Telegramma (türkmençeden terjime edildi) 07-nji iýun 2005-nji ýyl
Türkmenistanyň ömürlik prezidenti Türkmenistanyň Baş prokurory Saparmyrat Türkmenbaşy
Döwlet işgärleriniň görkezmelerine laýyklykda käbir raýatlar (Tejenow we beýlekiler) psihiatrik hassahanalarda gizlin hasaba alynýarlar we hökümet ýolbaşçylaryna ýüz tutmalaryna seredilmeýär. Bu hereketleriň Türkmenistanyň kanunlaryna we Ähliumumy Adam Hukuklary Jarnamasyna laýyklygyny düşündirmegiňizi haýyş edýärin.
Hormatlamak bilen,
Pensiýa çykan Tejenow Kakabaý Türkmenabat, Jeýhun 8/13
* Stil, punktlar we ýüz tutmalar - awtoryňky.
Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy.
