Duşenbe, 26-njy iýunda dünýäde neşekeşlige we bikanun neşe gaçakçylygyna garşy halkara güni bellendi. Bu, BMG Baş Assambleýasy tarapyndan 1987-nji ýylda döredildi. Türkmenistanda resmi Aşgabadyň ynandyrmalaryna görä neşekeşlik meselesi ýok we respublikada neşekeşligiň ösmeginiň öňüni almak üçin hemme zat edilýär. Şeýlelik bilen, türkmen metbugatynyň habaryna görä, ýurt neşekeşlige we neşe gaçakçylygyna garşy göreşde halkara hyzmatdaşlygyna işjeň gatnaşýar. 1996-njy ýylyň Baýdak aýynda üç sany halkara konwensiýa - 1961-nji ýylda BMG-nyň neşe serişdelerine garşy ýeke-täk konwensiýasy, 1971-nji ýylda BMG-nyň psihotrop maddalar baradaky konwensiýasy we 1988-nji ýylda BMG-nyň neşe serişdelerine we bikanun psihotrop maddalaryna garşy konwensiýasyna goşuldy.
Türkmenistanyň prezidenti S.Nyýazowyň karary bilen, 1996-njy ýyldan bäri Ministrler Kabineti tarapyndan neşekeşlige garşy göreş boýunça döwlet komissiýasy işleýär.
Şeýle-de bolsa, halkara guramalaryna we edaralaryna Türkmenistandaky ýagdaý barada habar berýän garaşsyz synçylar neşekeşligiň ýaýramagynyň katastrofiki derejä ýetendigini habar berdiler. Türkmenistanyň Saglygy goraýyş ministrliginiň jogapkär işgäri NW habarçysy Oraz Saryýewe habar berşi ýaly, ýurtda neşekeşleriň sany barada ygtybarly statistika ýok, ýöne ýaşlaryň köpüsiniň neşe serişdesini köplenç damar infuziýasy arkaly ulanýandygyna ynam bilen aýdyp bolar. Şol bir wagtyň özünde, döwlet neşekeşligiň öňüni almak üçin entek bir teňňe hem bölmedi. Çeşmäniň habaryna görä, resmi taýdan respublikada 10-dan gowrak iri derman dispanseri bar, ýöne hakykatda diňe Daşoguzda beýle hassalar stasionar bejergi alyp bilerler. Onuň kuwwaty iň köp 350 adam üçin niýetlenendir, ýöne hakykatda ol ýerde 500-den 1000-e çenli näsag bar. Olary 10 günden köp saklamaýarlar, bejerginiň netijesine garamazdan, ýer ýetmezçiligi sebäpli boşadylýar. Ýerli neşe dispanserleriniň galanlary şeýle hassalaryň ýazgylaryny ýöredýärler, hasaba alýarlar - kömek bermek üçin serişdeleri ýok. Türmelerdäki neşekeşler asla bejerilmeýär. Bir gezek ulanylýan şprisleriň doly ýoklugy, neşekeşleriň arasynda dürli howply ýokanç keselleriň çalt ýaýramagyna getirýär.
Şeýle-de bolsa, Türkmenistanyň Saglygy goraýyş ministrliginiň bir çeşmesine görä, häzirki häkimiýetler iň bolmanda bar bolan ýagdaýa üns berdiler. Saglygy goraýyş ministrligi tarapyndan 2 milliondan gowrak bir gezek ulanylýan şpris satyn almak we neşekeşleriň arasynda paýlamakdan ybarat taslamany göz öňünde tutýarlar. Şprisler meýdandaky ilkinji lukmançylyk nokatlaryna we neşe dispanserlerine paýlanmalydyr we şol bir wagtyň özünde neşekeşleriň has berk ýazgylary saklanmalydyr. Mundan başga-da, ýurtda 7 sany täze dispanser açylar. Ilkibaşda bejergi zor bilen geçiriler, sebäbi çeşmä görä şu wagta çenli neşekeşleriň özleriniň kömek sorajakdyklaryna ynanmak kyn. Şonuň üçin taslama polisiýa bilen bilelikde amala aşyrylar, işgärler hassalary dispanserlere eltip, bejergi gutarýança “gorar”. Taslamany kimiň maliýeleşdirjekdigi entek belli däl. Saglygy goraýyş ministrliginiň bir işgäri NW-ä habar berşi ýaly, birnäçe halkara guramasy taslamanyň durmuşa geçirilmegine kömek bermäge taýýardyklaryny mälim etdi. Öz gezeginde Türkmenistanyň Içeri işler ministrliginiň bir çeşmesi NW habarçysyna bu bölümiň neşe söwdagärleriniň hasabyna ýöredýändigini aýtdy. Çeşmäniň habaryna görä, polisiýa 350 töweregi bu önümi paýlaýjynyň adyny bilýär, ýöne Içeri işler ministrliginiň iş dosýalaryny we beýleki hukuk goraýjy edaralary birleşdirsek, 1000-den gowrak “açyk” paýlaýjy hakda gürleşip bileris.
Sözümiň ahyrynda, tanymal türkmen jurnalistleriniň biriniň NW habarçysyna aýdyşy ýaly häzirki häkimiýetler, neşekeşligi hakykatdanam ýeňmek isleseler, görelde aljak biri bar. Ol 50-nji ýyllaryň ahyrynda, Aşgabatdaky Sowet häkimiýetleriniň derman öndürmek üçin tirýek, göknar ekmegine rugsat bereninden soň, neşekeşligiň ilat arasynda ýaýrandygyny ýatlatdy. Soňra Türkmenistan Kommunistik partiýasynyň birinji sekretary Garaýew ähli mekdepleri wagtlaýyn ýapmagy, lukmançylyk we zähmet dispanserlerine öwürmegi we neşekeşleriň hemmesini hökmany bejergä tabşyrmagy buýurdy. Jurnalistiň pikiriçe, bu aýgytly we jedelli çäreler görnükli netijeleri berdi. Şeýle-de bolsa, bu çeşmä görä, häzirki hökümet bu meseläni hakykatdanam çalt ýeňip geçmek islegini görkezmedi.
W. Wolkow, O. Saryýew.
"Doýçe Welle"
