Waşington. Döwlet sekretary Kondoliza Raýs global we ileri tutulýan ugurlaryň sanawynda Günorta we Merkezi Aziýanyň ýokarydygyny aýdýar we Döwlet departamenti şol bir bilermenler we diplomatlar toparynyň iki sebit bilen iş salyşmagyny üpjün etmek üçin býurolaryny düzýär.
“Döwlet departamentinde eden üýtgeşmelerimiziň biri Merkezi Aziýa respublikalarynyň Ýewropa býurosyndan geçirilmegi, Sowet Soýuzynyň çägindäki öňki pozisiýasyna laýyklykda, Owganystan, Hindistan we Päkistan bilen iş salyşýan Günorta Aziýa býurosynda galdy "-diýip, Raýs belledi.
Raýs Waşingtonda jurnalistlere "Bu, bu sebiti birleşdirmegiň zerurdygyna düşünmek islegimizi görkezýär we bu biziň üçin gaty möhüm maksat bolar" -diýdi.
Merkezi Aziýanyň bäş respublikasy - Gazagystan, Gyrgyzystan, Täjigistan, Türkmenistan we Özbegistan - takmynan 60 million ilaty bolan musulman ýurtlary. 1990-njy ýyllaryň başynda Sowet Soýuzyndan garaşsyzlyk alandan soň, adatça şol bir topar Amerikan diplomatlary we Ýewropada ýöriteleşen sebit hünärmenleri bilen aragatnaşyk saklaýardylar.
2001-nji ýylyň 11-nji sentýabryndaky hüjümlerden bäri Merkezi Aziýa respublikalary ABŞ-nyň goldaýan operasiýasyna, Al-Kaýdanyň terrorçylyk ulgamynyň ýolbaşçylaryny goraýan Owganystandaky repressiw Talyban rejimini agdarmak işini ýeňilleşdirdi. Şondan bäri Amerikanyň Birleşen Ştatlary owganlara durnukly, çydamly hökümet gurmaga kömek edýär.
Ýanwar aýynyň ahyrynda Londonda geçirilen konferensiýada Owganystanyň we halkara jemgyýetçiliginiň wekilleri Owganystanyň saýlanan hökümeti bolan ýagdaýynda häzirki ýagdaýa halkara kömegini bermek üçin indiki ädimleri ara alyp maslahatlaşarlar.
Raýs jurnalistlere "Elbetde, iki uly kynçylyk neşe söwdasy barada bir zat etmek we Owganystany durnukly ykdysady sistema tarap ugratmakdyr" -diýdi. Ykdysadyýetiň neşe serişdelerine we daşary ýurt kömegine esaslanmagyny islemesek, durnukly ykdysady ulgam gurmaga uly üns bermelidigimizi ykrar etmelidiris. "
Güýçli ykdysadyýet gurmak üçin "Owganystana sebitleýin nukdaýnazardan seretmelidiris" -diýdi. "Merkezi Aziýada bolanymda, Gyrgyzystanyň, Gazagystanyň, hatda Täjigistanyň Owganystany Merkezi Aziýa diýilýän sebitiň bir bölegi hökmünde görýändigi meni haýran galdyrdy".
Raýs bu respublikalary Döwlet departamentiniň Günorta Aziýa býurosyna geçirmek sebitleýin integrasiýany gowulandyrar diýdi. Günorta Aziýa býurosy diňe bir Owganystan bilen däl, eýsem Bangladeş, Butan, Hindistan, Maldiwler, Nepal, Pakistan we Şri-Lanka bilen işleýän diplomatlary we sebit hünärmenlerini öz içine alýar.
Raýs jurnalistlere "Hindistan bilen gatnaşyklary pugtalandyrmak we şol bir wagtyň özünde Pakistan bilen gowy gatnaşyklarymyzy saklaýarys we ekstremizme garşy göreşde Pakistana kömek edýäris" -diýdi.
Raýs onlarça ýyl bäri Günorta we Merkezi Aziýa şeýle bir üýtgewsizdi welin, Prezident Karteriň öňki milli howpsuzlyk geňeşçisi Zbignew Bžezinski bir wagtlar sebiti "krizis arkasy" diýip atlandyrdy. "Indi bu köp tarapdan mümkinçilikleriň arkasyna öwrüldi" -diýdi.
Waşington faýly.
