Russiýanyň mümkin bolan geljegini görkezýän rejimleriň arasynda bize iň ýakyn wagt we giňişlikde türkmen rejimi bar.
Saparmyrat Türkmenbaşy: "Ruhnama, dünýäniň bäşliginden başlanan we Altyn Geljegiň gözýetimlerinden çykýan ýolumyzdyr" -diýdi. Şeýle-de bolsa, çykyşlarynyň birinde jenap Nyýazow (häzirki wagtda hereket edýän Türkmenbaşy, türkmenleriň atasy) 21-nji asyryň türkmen halkynyň altyn asyry boljakdygyny aýdyp, geljegi has ýakynlaşdyrmak kararyna geldi.
21-nji asyr geldi, Türkmenistanyň resmi web sahypasyna "Türkmenistan - Altyn asyr" diýilýär. Garaz, altyn asyryň nähili bolandygyny görmek gyzykly. Mysal üçin, jemi içerki önüm bilen.
HPG-nyň iň soňky "Dünýä ykdysady synyny" alýarys. Statistik taýdan ulanylanda, gudratlaryň altyn asyrda bolup geçýändigini ýüze çykarmak bolýar. 2001-nji ýylda Türkmenistanyň jemi içerki önümi 20,4%, 2002-nji ýylda - 19,8%, 2003-nji ýylda 16,9% ýokarlandy. Russiýada degişlilikde 5.1%, 4,7% we 7.3%. Döwletimiziň başynda durýan JIÖ, Başydan yza galaýýarmy?
Bütindünýä banky, Halkara Pul Gaznasyna garanyňda, türkmenleriň statistikasyna birneme şübheli garaýar. 2003-nji ýylda jemi içerki önümiň ösüşi HPG-nyňky bilen deňdir (16,9%), ýöne goşmaça çaklamalar has pes netije berýär.
Biderek bilesigelijilik meni bu çaklamalara göz aýlamaga mejbur etdi. Görnüşi ýaly, Türkmenistanda ...
Talyban statistikasy.
Türkmenistanyň Ykdysadyýet boýunça ozalky premýer-ministriniň orunbasary, häzirki wagtda Watan oppozisiýa hereketiniň başlygy Hudaýberdi Orazow 2004-nji ýylyň 9-njy sentýabrynda "Doýçe Welle" radiostansiýasyna beren interwýusynda: "ähli jogapkärçilik bilen aýtmak isleýärin: bu sanlaryň hemmesi S.Nyýazowyň çagyryşlarynyň asyl esaslary ýok. Bu ýagdaýda jemi içerki önümiň 21% ösmegi şol bir "galp". Hakyky makroykdysady görkezijileriň agzalmagy aýylganç jenaýat hasaplanýar we awtora duşman diýilýär. Adamlar uzak möhletli türme tussaglygyna höküm edilýär we ýüzlerçe ajaýyp ykdysatçy ýa türmede, ýa-da ýurtdan çykmagy başardylar ".
Soňra alyp baryjy soraýar: "Siziň pikiriňizçe häzirki Türkmenistanyň hakyky ykdysady görkezijileri näme?"
Orazow: "Beýleki gün, Ministrler Kabinetiniň mejlisinde eden çykyşynda býudjet düzmegiň zerurdygyny aýtdy. Býudjet takmynan 12 milliard dollar bolmaly. Meniň çaklamalaryma görä, Nyýazowyň atlandyrýan zady 20 esse köp hakyky sanlardan has ýokary ".
Moderator: "Bu görkezijiler haýsy esasda emele gelýär?"
Orazow: "Ilki bilen Nyýazow maglumatlary bezemek üçin statistikada işleýän adamlara signal bermäge synanyşdy, ýöne aç-açan sanlaryň nähili bolmalydygyny görkezmäge synanyşmady. Aç-açan, Nyýazow muny diňe ýakyn dostlaryndan soň edip başlady. Talyban bilen dostluga uly umyt baglap, siwilizlenen dünýä bilen gatnaşyklary kesip başlady. Häzirki döwürde, 1998-nji ýyldan soň, Nyýazowyň özi zerur sanlary aýdyp başlady. Nädip kesgitlenýärler?
Göçme manyda. Hawa. GDA ýurtlarynda, Gazagystanda ýa-da Russiýada - olaryň ösüşi nähili? 12% diýeliň. Ol: 16% bolmaly diýýär. Bu 16% -e görä, her kim Türkmenistanyň statistik maglumatlaryny gaýtadan ulanmaga synanyşýar ".
"Talyban" statistikasy şeýle!
Işiň iň ýokary nokady
Statistikalardan bäri, ýumşak söz bilen aýtsak, iş şertleri baradaky maglumatlar rejime garşy Erkin Türkmenistan (Erkin Türkmenistan) we Türkmenistan Respublikan partiýasynyň eýeçiligindäki Doğry El web sahypalarynda gözlemeli boldy. Ine, "gözleg-agtaryş işleriniň" käbir netijeleri.
Ýurtda milli walýutanyň erkin konwersiýasy ýok. Manatyň resmi hümmeti bilen ABŞ-nyň dollary bilen gara bazar nyrhynyň arasynda dört esse tapawut bar. Prezident Nyýazow we onuň töweregindäki adamlar, şeýle hem walýuta amallaryny amala aşyrýan bank işgärleri, nyrhlaryň tapawudy boýunça köp pul gazanýarlar. Bu ilatyň, ýerli täjirçilik gurluşlarynyň weýran bolmagyna getirýär. Her aý birnäçe ýüz hususy firma ýapylýar. Ähli habarlar daşary ýurtly (esasanam türk) we içerki firmalar (esasanam, dört ýyl ýurtdan çykan, Awstriýada ýaşaýan Nyýazowyň ogly Myradyň eýeçiligindäki firmalar) arasynda bölünýär. Çilim we alkogolly içgiler bilen üpjün etmek bilen meşgullanýar.
Myrat Nyýazowyň firmalary salgyt borçnamalarynyň ähli görnüşlerini tölemekden doly boşadyldy. Çilim ýa-da alkogolly içgileri Türkmenistana import etmek isleýän başga bir kompaniýa, bahalar bilen bäsleşip bilmez, sebäbi, diňe süzülen çilimlerden aksyz salgyt her gap üçin 1 dollar, bir litr alkogol üçin bolsa 4 dollar. Şonuň üçin söwdagärler girdejileriniň 30% -ini höwes bilen ýerine ýetirýän salgytlardan boşatmak haýyşy bilen Myrat Nyýazowa ýüz tutýarlar. Her bir energiýa ministriniň islendik bäsdeşlikden goraýan öz firmalary bar. Sebitler we etraplar üçin hem edil şonuň ýaly. Etrap häkimleriniň bir firmasy bar, eger etrabynda pul gazanmak mümkinçiligi bar bolsa, diňe firmasy gazanýar. Hiç bir maliýe edarasy bu firma baryp bilmez.
Milli howpsuzlyk komitetiniň (KNB), prokuraturanyň, Içeri işler ministrliginiň we Salgyt gullugynyň edaralary her aýda ýapylmadyk garaşsyz firmalara dürli töleg töleýärler, sebäbi ýokarda agzalan guramalaryň wekilleriniň aýlygy az we başga girdeji ýok. Şonuň üçin para berip bilýänlerden talamak bilen meşgullanmaly bolýarlar. Ýurduň prezidenti muny görüp we bilýän diňe bir durman, tersine, bu hadysany goldaýar. Garaşsyz telekeçileriň köpçülikleýin gatlagynyň döremeginden gorkýar.
Maliýe edaralary, gizlin berginiň umumy mukdarynyň 50% -ine haklydyr. Hukuk goraýjy edaralar raýatlaryň hukuklarynyň doly bolmazlygy we howpsuzlygy üpjün edilmedik şertlerde, islendik jenaýat ýa-da kanunlary bozmak bilen islendik adamdan boýun alyp biler. Kompaniýanyň ýolbaşçylaryna işde ýa-da öýde gözleg bilen gelýärler, ähli emlägi suratlandyrýarlar, bank hasaplaryny doňdurýarlar we kärhananyň işini bütinleý ysmaz edýärler. Soňra sülçi ep-esli mukdar para garşylygynda işi ýapmagy teklip edýär.
Tölemekden boýun gaçyran halatynda şantaj ulanylýar: jübüsine geroin ýa-da jaýa ekilýän ot ekýär we garşy çykylýan adam neşe söwdasy edýär diýlip yglan edilýär. Kazyýetde karar çykaryldy, aklanmak baradaky argumentler hasaba alynmaýar. Telekeçiniň ähli emlägi, kompaniýasy konfiskasiýa edildi we özi tussag edildi. Girdejiniň 50% resmi taýdan kazyýet işini açan organa berilýär.
Türkmenistanda kanuny we hukugy äsgermezlik edip, islendik telekeçä töhmet atyp bilersiňiz. Hemmeler kanagatlanýar: halk baýlaryň jezalandyrylýandygyna begenýär; prokuratura, Içeri işler ministrligi, KNB gahryman, hatda pul bilen; Prezident, jübüsinden çykdajy etmezden, öz nökerlerini başga biriniň hasabyna üpjün edýändigine begenýär. Ýurtda adaty ykdysadyýet döretmek isleýän telekeçiler oňaýsyz ýagdaýda galýarlar.
Ýadyma düşýär, Karl Marks bir gezek: "Has ösen ýurt, has ösen ýurda diňe öz geljeginiň suratyny görkezýär" diýip ýazypdyr. Marksa ynanýan bolsaň we töweregiňe göz aýlasaň, ruslaryň geljegi garaşmak üçin uzyn däl. Diňe sabyrly bolmaly. Öz-özünden nähili geljekdigini duýmarsyňyz.
Belki, ol siziň üçin geler.
Mämişi rewolýusiýanyň hemaýatkäri.
2003-nji ýylda Russiýa (aslynda "Gazprom") we Türkmenistan gaz üpjünçiligi barada uzak möhletli (25 ýyl) şertnama baglaşdy. Bahalaryň durnuklylygy 2007-nji ýyla çenli ylalaşyldy - 1000 kub metr üçin 44 dollar. m. Mundan başga-da, Russiýa bu mukdaryň ýarysyny barter arkaly töleýär. Ylalaşygyň düşewüntliligi äşgärdir. Dünýä bahasy "Başist" -den iki esse ýokary! Adatça, şeýle ýagdaýlarda samsyklar kölegedäki taraplaryň "tapawudy görendiklerini" aýdýarlar, ýöne düýşümizde "Russiýanyň milli hazynasy" "milletden" bir zady gizleýär diýip pikir edip bilmeris.
Başga bir zat gyzykly. Russiýa söwda şertnamasy bilen Türkmenistany diňe bir gaz geçirijileri üçin turbalar bilen däl, eýsem öz raýatlary bilen hem üpjün etdi. Has dogrusy, olary Türkmenbaşynyň ygtyýarynda goýdy. BMG 2004-nji ýylyň Sanjar aýynda "Türkmenistanda adam hukuklarynyň ýagdaýy barada" ikinji karar kabul etdi, bu karar, hususan-da, "Türkmenistan hökümetiniň etniki ruslara garşy dowam edýän diskriminasiýa ... bilim pudagynda we mejbury iş göçürilmegi. " Russiýa rezolýusiýa ses bermekden paýhasly saklandy.
Emma Ukrain raýatlary rus raýatlaryna garanyňda has bagtlydy. 2004-nji ýylyň tomsunda Ukraina (Russiýa meňzeş şertnama baglaşdy) barter önümleriniň bahasyny bäş-on esse ýokarlandyrdy. Diňe dekabr aýynda Türkmenbaşy muny görüp, 2005-nji ýylyň başyndan 60 dollara jogap edip bahany ýokarlandyrdy, ýöne gaty giçdi. Russiýa we GDA-nyň "Ylym we syýasat" gaznasynyň gözleg toparynyň başlygy R.Goetsiň sözlerine görä, bahalaryň ýokarlanmagyna Ýuliýa Timoşenko bilen baglanyşykly kompaniýalar belli bir derejede gatnaşdylar.
Şeýlelik bilen "türkmenleriň atasy" "Mämişi rewolýusiýanyň" hemaýatkäri boldy. Ruhnamanyň aýdyşy ýaly, "adam ýekeje ýady - eden işlerini galdyrýar". Bu iş üçin Saparmyrat Ataýewiç minnetdarlyk bildirip biler. Birdenem başga bir ýurtda "asylly işini" gaýtalap biler.
Andreý Zaostrowtsew.
Merkezi Aziýa.
