Hazar sebtinde hemme ýerde öý adyna öwrülen häsiýet bilen dolandyrylýan häkimiýetler "yglan etmegi" ýatdan çykaran harby kanun girizdi. Gudrat bilen bitarap Türkmenistana baryp görmegi başaran ýa-da kazyýet fabulistleriniň ýazyşy “Türkmenbaşynyň ýurdy” ýaly täsirler. Ýurdunyň çäginde raýatlar sansyz kordlar we ýörite geçelgeler bilen (Özbegistan bilen serhetleşýän Daşoguz we Lebap sebitlerine) göçýärler. Döwlet statistika komitetine çenli - esgerleriň, ýol polisiýa işgärleriniň (Goranmak ministrine geçirilýär) goragy astynda ýollarda swetofor köp däl, agşam taýaklar bilen enjamlaşdyrylan patrullar adaty bir zatdy. Gijelerine saýlama pasport gözegçiligi, jogap hökmünde, dynç günleri-de köçeleriň haýran galdyryjy çöli. Ysraýylda öndürilen wideo gözegçilik enjamlary hemme ýerde diýen ýaly oturdyldy. Köpçülikleýin çärelerde, futbol oýny bolsun ýa-da Garaşsyzlyk gününi bellemek bolsun, birnäçe ýüz, hatda müňlerçe ýönekeý esger stadionlara sürülýär.
Mobilizasiýa.
Türkmen goşuny “şok bejergisini” başdan geçirýär: ýitirim bolan düzgün-nyzam batalýonlary birleşdirildi, zähmet gullugy girizildi. Olaryň pikiriçe, her ýyl 20 000 donor ýarym donor esasda (azyk we egin-eşik çalşyp) işçi güýji hökmünde ulanýan ministrlikleriň arasynda paýlanýar: pagta öndürijiler, gurluşykçylar, tälimçiler we şepagat uýalary. Türkmen Helsinki gaznasy (THF) alada bildirýär: "düýnki çagalara" howpsuzlyk çäreleri öwredilmeýär. Awariýalara duçar bolandyklary sebäpli zäherlenmeler boldy. THF: "Hiç hili kazyýet işi gozgalmaýar, harby ýolbaşçylar ogluna harby gullukda ölendigi barada maşgala habar berýär" -diýdi. Zyýan we tireparazlygyň aşa ýüze çykmagy simptomatikdir - bir hadysa belli urlan söweşijiniň kakasy umytsyzlyk bilen gaçyp giden gan duşmanynyň tutulmagy üçin sylag teklip edeninde.. Uzak harby bölümlerde antisanitariýa sebäpli gepatit, gastrit we beýleki ýokanç keseller köpelýär we ölümler hasaba alyndy. Harby gurşawda iýmitlenmezlik we ukynyň bolmazlygy faktlary adaty, ofiserler birnäçe sagatlap buraw türgenleşigi we Baş serkerdebaşy, goşun generaly "baky" prezident Saparmyrat Nyýazowyň golýazmasyndan doglan mukaddes Ruhnamany öwrenmek üçin söweşýärler. Türkmenistanda köp ýyl işlän günbatarly telekeçi egnini gysdy: “Geň galdyrýan zat, päsgelçilikleriň köp bolmagy däl-de, bir esgeriň oňa çörek bermegi haýyşy. Şeýle hem, garawul çalyşmagy ýatdan çykarandyklary üçin, iki gün töweregi ýatmandygyny boýun aldy.
Alty million ilaty bolan (resmi statistikalara görä) häzirki Türkmenistanda ýylda ýüz müňden gowrak ýigit goşun gullugyna çagyrylýar, ýagny garaşsyzlygyň ilkinji ýyllarynda çagyryşdan üç esse köp. Mobilleşdirilen Kalaşnikow hüjüm tüpeňleriniň köpüsi diňe kasam güni görünýär we diňe az sanlysy Gruziýada abatlanan hüjüm uçarynyň başynda oturmagy ýa-da Ukrainada satyn alnan döwrebaplaşdyrylan radar stansiýalaryny özleşdirmegi başarýar.
Öň ýatyrylan harby paradlar wagtal-wagtal Aşgabatdaky prezident meýdançasynda aýratyn öwünjeňlik bilen geçirilýär, Ahal-Teke atly goşun Sowet sowutly ýarag göterijileri bilen ýanaşyk. Meýdan maşklary ýygy-ýygydan bolup geçdi, iň soňkusy Ýeňiş gününiň 60 ýyllygyna bagyşlandy we Aşgabat şäheriniň golaýynda geçirildi. Maý aýynda Kuwwatly Watan (Güýçli Watan) türgenleşiginden kanagatlanan prezident ýaragly güýçleriň iň täze tehnologiýa bilen enjamlaşdyryljakdygyny aýtdy. Täze illýustrasiýa. Maý aýynyň başynda Ukrainanyň gaz wekiliýetine “Ukroboronserwis” kärhanasynyň baş direktorynyň orunbasary Roman Halikow ýoldaş boldy.
Umuman alanyňda, Türkmenistanyň ýaraglary kämilleşdirmek islegi sensasiýa däl. Arkalaşygyň ähli ştatlary, köpüsiniň millionlarça dollar çykdajylaryny töläp bilmeýändigine garamazdan, muňa höwes edýärler. Islendik harbylaşdyryş azyndan iki sebäbe görä ýüze çykýar: daşarky serhetleriniň öňüni almak ýa-da ýurduň içindäki ýagdaýa hemişelik gözegçilik etmek synanyşygy. Ýeke-täk sorag, bu ileri tutulýan ugurlaryň haýsysyny birinji derejeli hasaplamaly. Görnüşinden, Aşgabatdaky "güýçler" AHM "Memorial" Aşgabatda Nyýazowyň derrew impiçment edilmegi broşýuralaryň paýlanyşy (awtorynyň kölegesi ýerli Kommunistik partiýa degişli) habaryndan soň hasam hyjuwly ýagdaýa düşer.
Illýuziýa
Türkmenbaşy bilen baglaşylan harby şertnama, Gruziýanyň öňki lideri Eduard Şewardnadzeýe uzak wagtlap durmaga mümkinçilik berdi, şeýlelik bilen köne bergilerini yzyna gaýtardy. 90-njy ýyllaryň ortalarynda üpjün edilen türkmen gazy üçin, tas weýran bolan Tbilawiastroý kärhanasy elli sany türkmen Su-25 hüjüm uçary, Mi-24 we Mi-8 dikuçarlaryny janlandyrdy. "Hilegär tilki" -ni gaty ses bilen çalyşan özüni GDA-nyň çägindäki “mahmal rewolýusiýalarynyň” atasy hasaplaýan Mihail Saakaşwili, derrew Nyýazow bilen şahsy hat alyşdy, "energiýa krizisi" döwründe Gruziýa eden öňki hyzmatlaryna ýokary baha berdi.Türkmen kärdeşine sebitdäki çaklamalary barada habar berendigi ýa-da däldigi açyk sorag. “Gruziýada başlanan Gül rewolýusiýasy we Kiýewde rol oýnan Mämişi rewolýusiýa, taryhda öwrülişik nokady boldy. Bu iki meňzeş we ýakyn rewolýusiýa, Ýewraziýanyň hemmesine diýen ýaly täsir etjek üçünji demokratiýa tolkunynyň başlangyjyndan başga zat däl. 1989-njy ýylda kommunizmiň dargamagy bilen başlandy we 15 ýyl soň meniň ýurdumda we Ukrainada repressiw we kleptokratik rejimleri agdardy, indi Sowet Soýuzy diýlip atlandyrylýan beýleki sebitlerde millionlarça adamy azat edip, hasam ýaýrap biler "-diýip, Gruziýanyň prezidenti ajaýyp makalasynda aýdýar. Onuň pikiriçe, Gyrgyzystandaky “çigildem rewolýusiýasy”, hatda soňky 15 ýylda hakyky erkinlik bolmazdan garaşsyzlyga eýe bolan öňki Sowet Soýuzynyň halklarynyň hem öz ýollaryny saýlap biljekdigini görkezýär. “Halkyň islegine garşy hiç bir awtoritar rejimiň, taryhyň bu döwründe erkinlik güýçlerini saklap bilmejekdigi äşgär".
Ukrainanyň täze prezidenti Wiktor Ýuşçenko başga ýerde däl-de, esasan hem prezident köşgünde Türkmenbaşynyň ýanynda otyran ýerinde öz pikirini aýtdy. “Ukraina ýokary bahadan erkinlige eýe boldy. Dünýäniň haýsy künjeginde bolsa-da, ynanýan we söweşen gymmatlyklarymyzy gorarys "-diýdi. Ýuşenko pikirini jemläp, Hazaryň Türkmen kenarynda nebit guýmagy teklip etdi.
Nyýazow we Ýuşenko - "tertip boýunça" bilelikde gidýärler. Türkmenistan we Ukraina uzak möhletli ykdysady hyzmatdaşlar we Russiýanyň energiýa aýlawyny gowşatmak üçin birneme utopik maksat edinýärler. OAO Gazprom, Aşgabat bilen Kiýewi birleşdirýän ähli turbageçirijilere doly gözegçilik edýär, ilkinji nobatda tölege ukyply bazar üçin, ikinjisinde tranzit eksport gazynyň mukdaryny ýokarlandyrmak üçin Ýewropanyň "penjiresine" girip bilmedi. "Wiktor Andreýewiç bize goranyş pudagyny döwrebaplaşdyrmagy, harby enjamlary we harby işgärleri taýýarlamagy teklip etdi". Nyýazow muny ilkinji resmi ýygnagyň esasy netijesi diýip atlandyrdy. Şampan bokallaryň çakyşdyrylmagy bilen migrantlaryň ýagdaýy baradaky şertnamadan başga-da Goranmak ministrlikleriniň arasynda 2005-2007-nji ýyllar aralygynda şertnamalaryň baglaşylmagy we "azatlykdan mahrum edilenleriň möhletiniň dowam etdilrilmegi barada" diňlenildi. Uzak möhletli gaz şertnamasy geljege galdyrylýar. "Çöldäki näzik gül ýaly biziň gatnaşyklarymyz gaty seresaplylygy talap edýär" -diýip, Ukrainanyň öňki lideri Leonid Kuçma Türkmenbaşynyň hormatyna geçirilen agşamlyk naharynda ussatlyk bilen aýtdy. Täze ýyl agaçlaryndan, şokoladlardan we çaga kremlerinden başga-da Kiýew Kolçuga howa gorag ulgamlaryny yzygiderli üpjün edýärdi, "Kalkan" we "Grif" harby patrul gämileri we türkmen uçarmanlaryny taýýarlady. Barter arkaly gaz üpjünçiligini yzyna gaýtaryp beren Ukraina, SSSR-den miras galan harby enjamlaryň, hususan-da, MiG uçarlarynyň dikeldilmegini amala aşyrdy.
Ýuşenko öz wezipesiniň bölekleýin ýerine ýetirilendigini göz öňünde tutup biler, sebäbi ukrain metbugatyna ýaýradylan maglumatlara görä harby şertnamalar diňe bir uzaldylman, eýsem giňeldilipdir. Görnüşinden, Nyýazowyň özi-de Maýdanyň gahrymanyndan tussaglaryň özara ekstradisiýa edilmegi barada ylalaşyk gazanypdy. Şuňa meňzeş paket eýýäm Türkiýe, Gazagystan, Belarus bilen hem gol çekildi. Türkmenistanyň prezidenti ozalky ministrlerini göçüp, oppozisiýa lagerine goşulandan soň yzygiderli we umytsyz awlaýandygy mälim.
Resul Bekhan.
Oazis žurnaly
