Amnistiýa maý aýynyň dynç alyş günlerine gabat geldi. Prezident Gurbanguly Berdimuhammedowyň kararyna laýyklykda 923 adam, şol sanda daşary ýurt raýatlary azatlykdan mahrum edilen ýerlerden boşadyldy.
Ministrler Kabinetiniň mejlisinde Milli howpsuzlyk ministri Çarymyrat Amanow deslapky günä geçiş çäresini geçirmäge taýýardygyny habar berdi. Şunuň bilen baglylykda, prezident hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylaryna bu çäräni öz wagtynda we degişli derejede geçirmegi buýurdy, şonuň üçin öňki tussaglar bu baýramy ýakynlary bilen bellediler. Sişenbe güni türkmen metbugaty bagyşlananlaryň doly sanawyny çap etdi.
Neşe gaçakçylygy, ogurlyk, talaňçylyk we şuňa meňzeş beýleki jenaýatlar üçin günäkärlenýänler esasan boşadylýar. Bagyşlananlaryň köpüsi ilkinji gezek büdrän we 2007-2008-nji ýyllarda iş kesilen ýaşlar. Azatlyga çykarylanlaryň arasynda bu amnistiýanyň birinji bolmadyklary hem bar. Kod alan daşary ýurt raýatlarynyň arasynda esasan kontrabanda bilen günäkärlenýän Eýranyň we Özbegistanyň raýatlary bar.
Wyždan ýesirleri hakynda näme aýdyp bileris? Geçen ýylda eýýäm üçünji gezek geçirilen bu günä geçiş çäresi syýasy tussaglara, öňki prezident Türkmenbaşynyň garşydaşlaryna, žurnalistlere, raýat aktiwistlerine, dini ynançlar üçin günäkärlenen wyždan tussaglaryna täsir etmedi.
2002-nji ýylyň 25-nji noýabrynda "Türkmenbaşa garşy synanyşyk" üçin günäkärlenen "Noýabr terrorçylary" diýilýänleriň atlary hem sanawda ýok. Bu adamlaryň ykbaly hakda birnäçe ýyl bäri, hatda diridigine ýa-da ýokdugyna çenli hiç zat bilinmeýär.
Häzirki amnistiýa, garaşsyz bilermenleriň aýdyşy ýaly, Türkmenistanyň gumanizm ýörelgelerini goldaýandygyny we demokratik ösüş ýolundan ýöreýändigini dünýä jemgyýetçiligine görkezmek isleýän türkmen häkimiýetleriniň ýene bir şöhratly ädimidir. Ýurduň içinde beýle hereketlere bolan garaýyş ilatyň arasynda-da, hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň arasynda-da düşnüksiz.
Polisiýanyň amnistiýa bolan garaýşy Aşgabat şäher polisiýa müdirliginiň bir çeşmesine görä, amnistiýa elmydama jenaýatyň köpelmegine sebäp bolýar: “Her köpçülikleýin bagyşlaýyş wakasyndan soň ýurtda jenaýat ýagdaýy hasam erbetleşýär. Bu barada ýerli metbugatda, telewideniýede ýa-da Prezident Berdimuhamedowyň Respublikanyň Howpsuzlyk Geňeşiniň mejlislerinde eden çykyşlarynda açyk maglumat ýok. Şeýle-de bolsa, ähli polisiýa bölümleri güýçlendirilen iş tertibine geçirildi".
Adynyň efirde tutulmazlygyny isleýän adam hukuklary guramasynyň aktiwistiniň pikiriçe, köpçülikleýin amnistiýa sebäpli her ýyl boşadylýan müňlerçe adama döwletiň zerurlygy ýok, netijede olar ýene we ýene türmä düşýärler. Ynsan hukuklaryny goraýjynyň aýdyşy ýaly, bu hereketiň manysy ýok. Onuň sözlerine görä, döwlet amnistiýa düşenleri adaty durmuş bilen üpjün edip bilmeýän ýa-da islemeýän bolsa, hemişe sorag ýüze çykýar: has gowusy: amnistiýa we netijede jenaýat ýagdaýynyň agyrlaşmagymy ýa-da doly jeza ?
Aýşa Berdiýewa.
dw-world
