Günbatar tarapyndan adam hukuklaryny bozmakda yzygiderli günäkärlenýän awtoritar Türkmenistan sişenbe güni garşylyk görkezdi we Aşgabatda akkreditlenen Ýewropaly wekilleriň ýerli kanun goraýjylar bilen habarlaşandygyny aýtdy.
Hukuk goraýjy edaralar ABŞ-nyň Kongresi tarapyndan maliýeleşdirilýän "Azatlyk" radiosynyň Aşgabatdaky ştatdan daşary habarçysy Ogulsapar Myradowany we Bolgariýada ýerleşýän adam hukuklary boýunça türkmen Helsinki gaznasynyň aktiwisti Annagurban Amanglyçewi tussag etdi.
Olar "ýurduň içindäki ýagdaýy durnuksyzlaşdyrmakda" aýyplandy.
Milli howpsuzlyk ministri Geldi Aşyrmuhammedow sişenbe güni telewideniýede jurnalist Myradowanyň, şeýle hem Fransiýanyň ilçihanasynyň medeni geňeşçisi we Ýewropadaky Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň işgäri gizlin surata düşürmek üçin wideo enjamlaryny Türkmen raýaty Amanglyçewe gowşurmak bilen "bikanun hereketlere" gatnaşandygyny aýtdy.
Milli howpsuzlyk ministriniň Türkmenistanyň ömürlik prezideni Saparmyrat Nyýazowa eden hasabaty ýerli telewideniýede görkezildi.
"Tutuldylarmy? Hemmesimi?" diýip, Niýazow türkmençe sorady.
Ministr Aşyrmuhammedow "Tutuldylar. Hemmesi!" diýip jogap berdi.
"Örän gowy ... Eden zatlaryny boýun alsynlar ... Hemme zat açyk bolsun" -diýip, prezident aç-açan ötünç soramasa diplomatlary deportasiýa etmek bilen haýbat atdy.
Döwlet tarapyndan dolandyrylýan "Bitarap Türkmenistan" gazetiniň sişenbe güni Amanglyçewiň "tussaghanalary, harby we hukuk goraýjy binalary wideo ýazga geçirmäge synanyşýan" wagtynda 17-nji iýunda tussag edilendigini habar berdi.
Makalada tussagyň "jenaýatyny doly boýun alandygy" aýdylýar.
2002-nji ýylda Nyýazowyň janyna kast etmek synanyşygyndan soň, hukuk goraýjy edaralar emigrant oppozisiýany jenaýat meýilnamasynda aýyplap, onlarça adamy gözenegiň aňyrsyna taşlady.
Kazyýet diňlenşigi telewideniýede görkezildi we iş kesilenler üçin uzak ýa-da ömürlik türme tussaglygy bilen tamamlandy. Günbatar bu prosesleri Stalinizmiň galkynyşy diýip atlandyrdy.
Türkmenistandaky ähli güýç resmi metbugatda hudaýlaşdyrylan ömürlik prezidente degişlidir.
Syýasy analitikler dürli sebäplere görä döwlet baştutanynyň gitmeginiň, Kaspi deňzine girýän iň uly gaz eksport ediji Merkezi Aziýanyň ýurdy dolandyrmak üçin türkmen elitalarynyň arasynda ganly söweşe sebäp bolup biljekdigini aýtdy.
Global Şaýat halkara guramasy ýakynda Nyýazowy 1990-njy ýyllardan bäri Germaniýanyň Doýçe bankynyň hasaplaryna giren milliardlarça dollarlyk gaz eksportyna şahsy baýlaşdyrmakda we şahsy gözegçilikde saklamakda aýyplady. Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bu barada maglumat bermekden saklandy.
"NÄRAZYÇYLYGY EKMEK"
Ýylyň başyndan bäri Nyýazow işgärleri arassalamak bilen meşgullanýar, ýokary derejeli wezipeli adamlary we uzak wagtlyk ýakyn ýoldaşlaryny, ýangyç-energetika toplumy we söwda boýunça premýer-ministrleriň orunbasarlary, Merkezi bankyň başlygy we baş prokuror bilen bir hatarda tussag edilmegini buýurýar.
Alty million ilaty bolan Türkmenistanda garaşsyz metbugat ýok we syýasy oppozisiýa türmede ýa-da sürgünde, şonuň üçin "reňkli rewolýusiýa" tolkuny we liberal däl rejimlere garşy beýleki protestler täsir etmedi. Ikinjiler, öz gezeginde, ähli "dildüwşükleriň" Günbatarda taýýarlanýandygyna ynanýarlar.
Türkmen gazyny import edýän Russiýanyň prezidenti Wladimir Putin ýanwar aýynda Kremliň "ikinji Owganystandan" gorkýandygy sebäpli Merkezi Aziýada syýasy rejimleriň durnuklylygyna howp salýan rewolýusiýalaryň öňüni aljakdygyny aýtdy.
Tutulan adam hukuklary aktiwisti Amanglyjow "Türkmenistanda bidüzgünçilik işlerini guramak we ilatyň arasynda nägilelik döretmek üçin töhmetçilikli maglumatlary ýygnamak bilen baglanyşykly jenaýat işi" bilen günäkärlenýär.
Milli howpsuzlyk ministri Amanglyjowyň "daşary ýurt ýörite hyzmatlary we zyýanly merkezler" tarapyndan ulanylandygyny aýtdy.
Onuň sözlerine görä, günbatar diplomatlaryndan biri gizlin wideo düşürmek üçin, hususan-da, "ýörite äýnek" ýaly enjamlaryň Amanglyjowa gowşurylandygy görünýär.
Reýter.
