NBCA synçylarynyň habaryna görä, soňky hepdelerde türkmen häkimiýetleri garaşsyz žurnalistlere, adam hukuklaryny goraýjylara we raýat jemgyýetiniň aktiwistlerine edilýän basyşy ep-esli ýokarlandyrdy.
20-nji iýunda Aşgabatdan 100 km uzaklykda Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynda, Azatlyk radiosynyň türkmen gullugynyň habarçysy Sazak Durdymuradow tussag edildi.
"Serhetsiz habarçylar" guramasynyň habaryna görä, žurnalist daşary ýurt radiostansiýasy bilen hyzmatdaşlygyny bes etmegini talap edip, milli howpsuzlyk işgärleri tarapyndan ýenjildi we gynaldy.
Şol gün polisiýa Nebitdag şäherinden bolan raýat aktiwisti, ýurduň öňki prezidenti Saparmyrat Nyýazowyň diktator rejimi döwründe syýasy garaýyşlary sebäpli birnäçe ýyl türmelerde we psihiatrik klinikalarda bolan wyždan tussagy Gurbanguly Durdygulyýewiň öýüne geldi.
Polisiýa işgärleri oňa psihiatrik barlagdan geçmegi “maslahat” berdiler.
Oppozisiýa internet neşiri “Türkmeniskaýa Iskra”-nyň habaryna görä, bu adamlara garşy ýörite hyzmatlar operasiýasy “Azatlyk” radiosynyň türkmen gullugynyň ýaýlymynda Konstitusiýanyň täze görnüşüniň işlenip düzülmegine ilatyň gatnaşygyny ara alyp maslahatlaşmaga bagyşlanan ýazgynyň 20-nji iýunda meýilleşdirilendigi belli bolanyndan soň başlady.
Radio stansiýasyndaky çekişme Sazak Durdymyradow, Gurbanguly Durdygulyýew we beýleki aktiwistleriň gatnaşmagynda geçirilmelidi.
NBCA synçylary hökümetiň žurnalistlere, adam hukuklaryny goraýjy aktiwistlere we hökümet tankytçylaryna edýän basyşynyň we gözegçiliginiň ýokarlanýandygyny görkezýän aladaly ugra ünsi çekýärler.
14-nji iýunda Aşgabatdan uzak bolmadyk Köşü obasynda soňky birnäçe ýyl bäri bosgun bolup Norwegiýada ýaşan, bir gün öň öýüne gelen türkmen dissidenti Gulgeldi Annaniýazow tussag edildi.
Adam hukuklaryny goraýjylaryň pikiriçe, türkmen lideri Gurbanguly Berdimuhammedowyň aýdanlaryndan ruhlanan Annaniýazow, ýurda häkimiýetlere we jemgyýete bilim we lukmançylygy gowulaşdyrmakda kömek bermek maksady bilen geldi. Ol “Neşekeşlige, inçekesele we olaryň bejergisine garşy göreş” atly türkmen-norwegiýa bilelikdäki taslamany durmuşa geçirmegi maksat edinýärdi.
Iýun aýynyň başynda türkmen häkimiýetleri Andreý Zatokany ýurtdan göýbermedi, raýat aktiwisti we daşky gurşawy goraýjy, Moskwada geçirilen halkara daşky gurşaw maksatnamasynyň hünärmenleriniň ýygnagyna gatnaşmalydy.
Birneme öň, şu ýylyň maý aýynda Türkmen häkimiýetleri Türkmenbaşy şäheriniň raýat aktiwisti Waleriý Paly ykdysady jenaýatda aýyplap 12 ýyl azatlykdan mahrum etdi. Ynsan hukuklaryny goraýjylar syýasy äheňli kazyýet işine adalatly garalmagyny isleýärler.
Bolgariýada ýerleşýän Türkmen Helsinki gaznasynyň başlygy Täjigül Begmedowa ýurtda bolup geçýän wakalara garaşylýandygyny aýtdy. Onuň pikiriçe, häkimiýetler demokratik azatlyklary yglan etmek we dissidentler bilen iş salyşmagyň dowamly repressiw usullaryny yglan etmek bilen goşa standartlar syýasatyny ulanmagyny dowam etdirýärler.
Begmedowa: "Berdimuhammedow hakykatdanam liberallaşdyrmak isleýän bolsa, ilki bilen özünden öňki repressiw hereketlere berk baha bererdi we beýle bolmadygy sebäpli ýurtda tussag edilmeleriň dowam etmegine garaşylýar" -diýdi.
Aktiwistlerimiziň henizem häkimiýetler tarapyndan yzarlanýandygy barada yzygiderli habarlar bar.
Ýurduň hukuk goraýjy edaralaryndaky çeşmeler 19-njy iýunda Howpsuzlyk Geňeşiniň mejlisinde syýasy taýdan ygtybarsyz türkmen raýatlaryna garşy çäreleri güýçlendirmek üçin ýörite görkezmäniň kabul edilendigini görkezýär.
“Öň şübhe döreden adamlar ýörite gözegçilik astyna alyndy - žurnalistler, häzirki ýapyk jemgyýetçilik guramalarynyň öňki aktiwistleri, dürli diasporalaryň iň işjeň wekilleri, alyş-çalyş maksatnamalarynyň çäginde ABŞ-a gelen ýaşlar we hünärmenler, daşary ýurt uniwersitetlerini gutaranlar, daşary ýurda mesgen tutan dissidentleriň garyndaşlary we dostlar”-diýip çeşme aýdýar.
Habar alyş gullugynyň gözegçilik usullary üýtgäp, has kämilleşýändigi sebäpli köp žurnalist tussag edilmekden gorkýar.
“Bizi hemme ýerde yzarlaýarlar, e-poçta hasaplaryndaky ähli parollar elýeterli, hat alyşmalar okalýar, telefonlar diňlenýär, şonuň üçin islendik pursatda biziň döwlete garşy iş alyp barýandygymyzy aýdyp bilerler, sebäbi islendik maglumatyň berilmegini şeýle düşündirýärler”-diýip, ýerli garaşsyz žurnalistleriň biri aýtdy.
NBCA
