Dalaşgärleriň saýlaw wadalaryna düýbünden gabat gelmeýän öňki ýolda wepalylyk kasamlary ulgamdaky gapma-garşylyklary aýdyň görkezýär.
Ýerli we sebit synçylarynyň pikiriçe, Türkmenistanyň prezidentligine dalaşgärlerden berlen saýlaw wadalarynda uly özgerişlikler bar, ýöne kampaniýanyň gidişinde liberallaşmak baradaky umytlar entek ir.
Şu ýylyň başyndan bäri Türkmenistan geçen aý aradan çykan Saparmyrat Nyýazowyň ornuna dalaşgärler üçin kampaniýa alyp barýar. 11-nji fewralda geçiriljek saýlawlarda türkmenler ýurt boýunça saýlawçylar bilen duşuşyk geçirýän we saýlaw platformalaryny metbugatda çap edýän alty dalaşgärden birini ýurduň täze baştutanyny saýlar.
Bu alty adamyň arasynda şübhesiz halanýan häzirki prezidentiň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetiriji Gurbanguly Berdimuhammedow. Gowy bolup biljek üýtgeşmeleri görkezýän iň köp elementi bolan platforma onuň platformasy, prezidentiň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetiriji mekdep we uniwersitet bilimini özgertmegi, mekdeplerde we uniwersitetlerde okamagyň dowamlylygyny ýokarlandyrmagy, internete mugt elýeterliligi we saglygy goraýyş we pensiýa ulgamyny gowulandyrmagy wada berýär.
Türkmen häkimiýetleri alty dalaşgäriň saýlawlara goşmaça gatnaşmagynyň demokratiýa däp-dessurlaryny berjaý etmek isleýän “jemgyýetiň raýat kämilligini” görkezýändigini nygtaýarlar.
NBCA-nyň Türkmenistandaky çeşmesine görä, ähli dalaşgärler üçin daşarky taýdan deň şertler döredilýär - alty sany birmeňzeş surat gazetlerde çap edilýär, deň mukdarda beýan bar, hemmelere şol bir ýygnak berilýär we hatda dalaşgärleriň şol bir eşigi geýinmesine çenli ýetýär.
Şeýle-de bolsa, ýerli syýasy synçylaryň belleýşi ýaly, beýleki gatnaşyklarda saýlaw kampaniýasy gowulyk arzuw etmeginde galýar.
Aşgabatly synçynyň pikiriçe, aslynda dalaşgärleriň saýlawçylar bilen duşuşyklary resmi taýdan gurnalýar, raýatlyk pozisiýa ýagdaýy bolan adamlara gatnaşmaga rugsat berilmeýär we Milli Howpsuzlyk Ministrligi saýlawçylaryň wekilçilik etmegi üçin ähli prosesi agzalary howpsuzlyk barlagyndan geçen zähmet toparlary ýakyndan gözegçilik edýär
"Saýlawçylar bilen duşuşyklar takyk kesgitlenen ýerlerde, öňünden taýynlyk edilişi ýaly şol bir işçi topary bilen geçirilýär we çykyşlarynda ähli dalaşgärler Türkmenbaşynyň ýoluny dowam etdirmek barada gürleşýärler" -diýip çeşme aýdýar.
Beýleki teswirçiler saýlaw söweşleriniň ýöne resmiýet üçindigini aýdýarlar. Žurnalistleriň biriniň sözlerine görä, ýygnaklarda prezidentlige dalaşgärler saýlaw platformalaryny okaýarlar we diňe Türkmen Merkezi saýlaw komissiýasy tarapyndan taýýarlanan soraglara jogap berýärler. Soňkular ilatyň dürli gatlaklarynyň bähbitlerini göz öňünde tutup taýýarlanýar we aktiwistlere öňünden iberilýär.
Dalaşgärleriň saýlaw maksatnamalary aýratyn oýlap tapyjy däl, şol bir nukdaýnazardan ybarat bolup, Nyýazowyň özgertmelerine käbir "düzediş girizjekdigini" wada berýär we türkmen raýatlarynyň durmuşyny hakykatdanam üýtgedip biljek düýpli ädimleri teklip etmeýär.
Şuny göz öňünde tutup, NBCA-nyň Türkmenistan boýunça hünärmeni Oleg Gant, saýlaw wadalaryny türkmen jemgyýetiniň geljekde liberallaşdyrylmagy bilen baglanyşdyrmaly däldigini ýa-da çuňňur syýasy özgerişlere bil baglamaly däldigine ynanýar. Ýurduň açyklyga tarap üýtgäp başlajakdygy barada daşarky dünýä signal iberilse-de, wadalaryň berjaý ediljekdigi asla belli däl.
Bilermen: "Dalaşgärleriň saýlaw wadalaryna düýpden gabat gelmeýän öňki ýolda wepalylyk kasamlary ulgamdaky gapma-garşylyklary aýdyň görkezýär" diýdi.
Uruş we Parahatçylyk instituty
