SOFIA. Düýbi Bolgariýanyň paýtagtynda ýerleşýän halkara adam hukuklary guramasy Türkmen Helsinki gaznasy türkmen raýatlarynyň bikanun tussag edilmegi barada beýannama ýaýratdy.
Bu resminama "Türkmenistanyň hukuk goraýjy edaralarynyň esasy ýörelgesi hökmünde bikanunçylyk" ady bilen neşir edildi. Bu ýazgyda, hususan-da: “Türkmen Helsinki Adam Hukuklary Gaznasy 2002-nji ýylyň 25-nji noýabryndan soň diňe Nyýazowy öldürmek synanyşygy diýlip atlandyrylýan häkimiýetler tarapyndan Türkmenistanda diňe günäkärlenýänleriň däl, eýsem düýbünden tötänleýin şeýle hem, bigünä raýatlar tussag edilip, türmä basylandygy barada maglumat berýär.
Gaznanyň başlygy Täjigul Begmedowa:
“Türkmen Helsinki gaznasy tarapyndan alnan habarlara görä, bikanunlygy we zalymlygy bilen gorkunç bir surat emele gelýär. Asla günäkär bolmadyk kanunlary ýerine ýetirýän adamlary yzarlamak, ygtybarsyz diýilýänleri, ýagny ýurtda rejime biwepalyk edýär diýip düşünilýän adamlar yzarlanýar. Hukuk goraýjy ulgamyň ähli derejelerinde parahorluk, dissidentlere garşy derňew materiallaryny ýasamak we manipulirlemek faktlary tassyklandy. Köplenç jenaýat işleri 292-nji madda - neşe serişdeleri bilen ýasalýar. Ýurtda raýatlar hakykatdanam professional hukuk goragy hukugyndan mahrum edildi. Kazyýet işi öňünden kesgitlenen ssenariýa boýunça dowam edýär. Ýüzlerçe we müňlerçe adamyň ykbaly param-parça boldy. ”
Türkmen Helsinki gaznasynyň işgärleriniň habar bermegine görä, Türkmenistanyň prezidentine janyna kast etmek synanyşygyndan soň, ýerli howpsuzlyk işgärleri özleriniň ýeterlik derejede hünärleriniň ýoklugyny bilip, tussag edilenleriň sany bilen döwlet baştutanyna täsir etmek isleýärler we şeýlelik bilen Nyýazowyň göwnünden turýarlar. Gaznanyň web sahypasynda Türkmenistanyň ähli raýatlaryna, esasanam janyna kast etmekde we döwlete garşy hereketde aýyplanyp tussag edilen, soň bolsa amnistiýa edilenlere sowalnama çap edildi. Ynsan hukuklaryny goraýjylaryň soraglaryna, adynyň efirde tutulmazlygyny isleýän Türkmenistanyň ýakynda amnistiýa edilen raýaty jogap berdi. Hususan-da, ol şeýle ýazdy: “2002-nji ýylyň 25-nji noýabrynda bolup geçen wakalarda bikanun tussag edildi, töhmet atyldym we bigünädigime garamazdan 5 ýyl azatlykdan mahrum edildim. Prokuraturanyň sülçüleri meni kemsitdiler we maşgalamy öldürjekdiklerini aýtdylar. Para almak maksady bilen şantaj etmek prosesiň başyndan ahyryna çenli bar. Bu proses rejissýor-prokuror Atajanowanyň ssenarisine laýyklykda öňe sürüldi. Aklowjy maňa pyşyrdady: "Men size hiç zat kömek edip bilmerin, kazyýet işiňiz gyssagly we ýokarda berk gözegçilik astynda". Düzgün bolşy ýaly, kamerada 8 adamdan köp bolmaly däldir. Kameralarda 28-den 36-a çenli (dürli döwürlerde) tussag bardy. Lukmançylyk işgärleri tarapyndan barlag diňe tölegli. Tussaglaryň hemmesi diýen ýaly kesel. Iň ýaýran keseller sarylyk, inçekesel, böwrek keseli, dümewdir. Derman ýok. Ýokanç hassalar sagdyn adamlar bilen bilelikde saklanýar.
Türkmen Helsinki gaznasynyň başlygynyň sözlerine görä, beýle habar ýeke-täk däl:
“Bu maglumatlara görä, bir adamyň nyýazow-atajanowanyň et üweýji diýlip atlandyrylýan mehanizminden geçendigini çak edip bilersiňiz. Bize gelýän maglumatlaryň hemmesini, Türkmenistanda adam hukuklary bilen baglanyşykly ýagdaýyň nähilidigini çap etmäge we adamlara görkezmäge synanyşýarys. Elbetde, statistikany biz ýöredýäris, ýöne, gynansak-da, ýurtdaky ýagdaý şeyle dowam edýärkä, bize kimiň, haçan we nädip maglumat iberýändigini aýdyp bilmeris.
"Doýçe Welle.
