Bir gün öň, 7-nji iýulda, ýerli wagt bilen 16:30-da, Türkmenistanyň paýtagty Aşgabatdan 20 km uzaklykda ýerleşýän Abadan şäherinde uly partlama boldy. Resmi däl çeşmelerden alnan maglumata görä howpsuzlyk düzgünleriniň berjaý edilmezligi sebäpli harby enjamlar döwüldi, ýangyn boldy, şondan soň temperaturanyň ýokarlanmagy sebäpli ok-däri awtomatiki partlap başlady.
Adatdan daşary ýagdaý tutuş şäheriň derejesine ýetdi. Abadan şäherinde bolan şaýatlaryň sözlerine görä, häzirki wagtda şäher ot alýar. Paýtagtyň hemra şäherine ýaýran patlaýjylar ýarylmagyny dowam etdirýär. Ýykylan jaýlaryň sany ýüzlerçe boldy. Partlamalar ýakyndaky dağlarda-da eşidilýär. “Grad” toplumynyň raketalary we gabyklary bu sebitde işjeň partlaýar we ok-där ammarlary ýok edilýär. Partlama sebäpli 8-nji mekdep düýbünden ýandy we çagalar bagy ýer astynda galdy. Resmi däl maglumatlara görä, takmynan 100 adam öldi.
Ene-atasyny ýitiren çagalar wakanyň şaýatlary bilen şäheriň töwereginde ýygnalyp, gyssagly polisiýa bölümlerine äkidilýär. Iň köp ýaýran şikesler döwülmeler we kesilen ýaralar, sebäbi adamlar köplenç jaýlaryň harabalarynyň aşagynda galýarlar ýa-da köp sanly partlamalardan penjireden atylan aýna bilen maýyp bolýarlar. Partlamanyň merkezinden uzak bolmadyk ýerde harbylar ölenleriň jesetlerini, esasanam ok-däri ammarynda işleýän esgerleri we ofiserleri ýygnaýarlar. Gyzykly bir hakykat, hassahanalarda lukmanlar zerurlygyň ýokdugyna aýdyp, berlen gany (donor) almakdan ýüz öwürýärler ...
Tehniki betbagtçylygyň merkezine düşen Abadan şäheriniň ýaşaýjysy Bezirgen Açylow: "Şäheriň töweregindäki harabaçylyklary görmek ajy" -diýdi. “Düýn gije partlamada öýüm ýykyldy, men diňe gudrat bilen halas boldum. Patlaýjy bölekleri ýaşaýyş jaýynyň üçegini düýbünden ýykdy. Onlarça jaý ot aldy, köçede ýaralanan we ölen adamlar bar. Ýollar gan bilen boýaldy. Ýerli ýaşaýjylar ölenleriň jesetleriniň böleklerine-de duş gelýärler. Şäher bulam-bujarlykda we howsala düşdi. Abadan şäherinde ýaşaýan garyndaşlarymyz hakda maglumatymyz ýok, sebäbi ykjam aragatnaşyk bütinleý diýen ýaly öçürildi we ýerüsti telefonlar işlemeýär. Internet hem petiklenýär. Indi ýaşaýjylary işjeň ewakuasiýa etmek bolýar.
Düýn agşamdan bäri resmi Aşgabat takyk maglumatlary basyp ýatyrmak syýasatyny alyp barýandygyny belläliň. Ölenler, ýaralananlar, ýok edilmegi we adatdan daşary ýagdaýlaryň sebäpleri barada maglumat ýaýradyp bilýänlere daşary ýurtdaky garyndaşlary bilen gepleşik geçirmek gadagan edilýär. Resmiler bilen habarlaşmak üçin ençeme synanyşyk şowsuz boldy. Lukmançylyk edaralarynyň işgärleri, harby işgärler we diplomatlar hem bir gün öň Aşgabadyň merkezinden hem tüsse sütüniniň we güýçli partlamalaryň eşidilendiginiň tassyklanmagyna garamazdan, düşündiriş bermekden ýüz öwürýärler.
"Türkmenistanda hemme zat gowy" bu orta derejeli bir resminiň Abadan partlamalary barada düşündiriş bermek haýyşyna beren adaty jogaby. Gijäniň dowamynda howpsuzlyk gullugynyň türkmenler bilen işjeň iş alyp barýandygy äşgärdir. Daşary ýurtly kärdeşlerine “pidalar”, “partlama”, “Abadan” sözlerinden soň adatdan daşary ýagdaý baradaky maglumatlary “syzdyrjak” bolanyňyzda baglanyşyk ýitýär, telefon söhbetdeşligi ses ýa-da arakesme bilen bozulýar. News-Asia portaly lukmanlaryň, halas edijileriň, harby işgärleriň we sowutly ulaglaryň ýanýan şähere yzygiderli çagyrylýandygyny tassyklady. Ikinjisi, Abadan şäherinde ýerindedir, sebäbi talaňçylar şäherde işjeň hereket edip başlaýarlar.
Bu aralykda, Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi ýurduň hökümetiniň resmi web sahypasynda “ýitgi ýa-da ýörite heläkçilik ýok, ilata zerur lukmançylyk we beýleki kömekler berilýär. Wakanyň bolan ýerine ýakyn ýerde ýaşaýan ilatyň bir bölegi howpsuz ýere ewakuasiýa edildi"- diýilýär.
Ýeri gelende aýtsak, Gurbanguly Berdimuhammedowyň ýolbaşçylygynda Aşgabatda, Türkmenistanyň Ministrler Kabineti bilen Döwlet Howpsuzlyk Geňeşiniň adatdan daşary bilelikdäki ýygnagy geçirildi, onda Abadan şäheriniň golaýyndaky ýörite ammarlarda saklanýan feýerwerk (!) üçin niýetlenen pirotehniki serişdeleriň ýakylmagy bilen baglanyşykly adatdan daşary ýagdaý göz öňünde tutulypdyr.
Daşary işler ministrliginiň habaryna görä, ýangyn soňky günlerde agdyklyk edýän yssy howanyň netijesinde ýüze çykdy. - Duşuşykda harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary wakanyň netijelerini ýok etmek üçin görülýän gyssagly çäreler barada döwlet baştutanyna hasabat berdiler. Habarlary diňlänsoň, Prezident Gurbanguly Berdimuhammedow harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylaryna ähli zerur çäreleri görmegi, şeýle hem birleşdirilmedik partlaýjy maddalary gözlemek boýunça işleri dowam etdirmegi tabşyrdy. Türkmenistanyň hökümeti we degişli guramalar adatdan daşary ýagdaýlary doly gözegçilikde saklaýar, degişli işler başlygyň adyndan döredilen ýörite komissiýa tarapyndan amala aşyrylýar. Döwlet habar beriş serişdeleriniň hem Aşgabatda we başga ýerlerde parahatçylykly durmuşy işjeň ýagdaýda ösdürýändigini bellemelidiris. Hususan-da, milli telewideniýe sahnadaky habarlaryň ýerine aýdym-saz güýmenje gepleşikleri ýaýlyma berýär. Halas ediş işleri ýakyn wagtda işjeň alnyp barylýandygyna garamazdan, Türkmen paýtagtynyň günbatar böleginde ýaralanan we öýsüz türkmen raýatlary bu ýerde ýerleşdirilýär. Şäheriň bu bölegi adatdan daşary ýagdaýdan ejir çekýär - elektrik we gaz üpjünçiligi ol ýerde öçürilýär. Aşgabadyň günbatary Büzmeýin GRES stansiýasyndan elektrik bilen üpjün edilýärdi, işgärleri adatdan daşary ýagdaýdan ewakuasiýa edildi. Stansiýanyň özi partlama howpy astyndadyr.
Mahriban Dursunbaýewa
News-Asia
