Aşgabat şäheriniň ýaşaýjylarynyň pikiri
Ýakynda, Aşgabadyň esasanam Köpetdag we Azatlyk etraplarynda 18-nji we 24-nji mekdeplerde pensionerler bilen duşuşyklar geçirildi. Resmi guramalaryň adyndan ýygnaga ministr Bibitaç Wekilowa, etrap sosial üpjünçilik bölümleriniň ýolbaşçylary we işgärleri, Milli howpsuzlyk ministrliginiň wekilleri gatnaşdy. Duşuşygyň başyndan bäri ýygnananlara sorag bermezlik maslahat berildi:
- daýhanlara köpçülikleýin pensiýa tölemek barada; - öň partiýanyň we hökümetiň görkezmesi boýunça köpçülikleýin fermalarda işlemäge iberilen adamlar üçin; - 20 ýyllyk iş tejribesi bolmadyk adamlar üçin; - ekleýjiniň ölen ýagdaýynda; - uly ýaşly çagalary üçin; - maýyplyk pensiýalaryny tölemek barada.
Duşuşyga gatnaşan pensioner Rejep-aga: "Sorag bermezligi talap etseler, bu kategoriýa adamlara pensiýa tölenmez" -diýdi. Durmuş üpjünçiligi ministrliginiň işgäri NN-iň işgärler üçin pensiýa tölemegiň täze düzgünleri barada ýagdaýy düşündirmek isledik: “20 ýyllyk iş tejribesi bolmadyklar üçin bir gün bolsa-da pensiýa tölenmez, zerur iş tejribesi bolýança ýeterlik däl; Kollektiw daýhanlaryň pensiýalary, şu güne çenli tölenen mukdarlar hem ýatyryldy. Umuman, pensiýa 100-500 müň manat azaldy. Pensiýa ätiýaçlandyryşy diýlip atlandyrylýan, şu wagta çenli pensioneriň tygşytlaýyş kitabyna geçirilýän aýlyk gatançlar (aýyrmalar) doly yzyna gaýtarylar. "
Pensioner Gyzylgül L.: “9-njy ýanwarda maňa ähli pensiýa gatançlary berildi we tygşytlaýyş kitabym ýapyldy. Ilki begendim: bir ýyl üçin 270,000 manat üçin maliýeleşdirilen tölegleri almaly, ýöne 570,000 manat aldym. Bir hepde geçensoň, bu ýerde bir zadyň nädogrydygyna düşündim: şu aý üçin 270,000 manat az pensiýa aldym. Geçen ýyl 1,610,000 boldy, indi bolsa 1,342,000 manat berildi. 16 ýaşymda işläp başladym, 36 ýyl iş tejribäm bar we pensiýanyň näme üçin azalýandygyny hiç kim düşündirmedi. ”
Durmuş üpjünçiligi işgärleri bu çäreleri şeýle esaslandyrýarlar: “Biz pensionerleriň ähli resminamalaryny gözden geçirdik. Işlemeýänler bar, ýöne iş kitabyna görä onuň işleýändigi ýüze çykdy. Türkmenistandan beýleki ýurtlara gidenleriň köpüsi pensiýa almak üçin haýyş iberýär. Resminamalary gözläp başlaýarys we netijede adamlar toslanyp tapylan hyzmaty düzdüler ýa-da ýokary aýlykly wezipelerde işlediler öýdülýär. Aýlyk haklary we arhiwdäki esasy işler we işgärler barada sargyt kitaplary ýok. "
Amaly aklawçy Batyr B.: “Bu, yzygiderli hemmeleriň resminamalary galplaşdyrmakda şübhelenmelidigini aňlatmaýar. Biziň işgärlerimiz ýene-de kampaniýa bilen meşgullandylar ".
Pensioner Irina S.: “Goňşusy, durmuş sosial üpjünçilik işgärini ýaglamagyň zerurdygyny, şonda hemme zady bolşy ýaly etjekdigini aýdýar. Beýlekiler bolsa geçmişde resminamalary galplaşdyrmak bahanasy bilen kesilýär. Az adamyň arz edip, häkimiýete ýüz tutjakdygyny bilýärler. Ýaş we saglyk bize rugsat bermeýär.”
Paýtagtyň saýlama etrabynda süýt satýan aýal Jahanyň: “Köp ministrleriň, başlyklaryň aýallarynyň pensiýalaryny kesdiler ýa-da düýbünden ýatyrdylar. Dogry, bu pensiýa parazitleri iýmitlendirmek üçin ýeterlik.” Gatnaşyk işi bilen meşgullanýan Sähet M., prezidentiň pensionerleri işlemäge we işe ukyply garyndaşlarynyň saklamagyň zerurlygy baradaky sözlerini mehaniki taýdan gaýtalaýar: "Çagalar ene-atalarynyň aladasyny etsinler, indi nädip goldaw bermelidigi barada oýlansynlar."
Taksi sürüjisi Allamyrat: “Bigünä adamlar hemişe bolşy ýaly ejir çeker. Ýöne meniň pikirimçe günäkär. Näme üçin hiç kim söz aýtmaz? Hatda özleri üçinem söz geçirip bilmeýärler, her kim olary goramak üçin hoşniýetli daýa garaşýarlar."
TDU-nyň hukuk fakultetiniň mugallymy A.N. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 34-nji maddasyna salgylanyp "Raýatlar garrylyk döwründe sosial üpjünçilik hukugyna eýe", ýokardaky kategoriýalardaky pensiýalaryň ýatyrylmagyna gaharlandy we geçmişde pensionerlere berlen pensiýalaryň yzyna alynmagynyň bikanundygyny aýtdy. "Ýeri gelende aýtsak, soňky wakalar 1998-nji ýylda sowatsyz girizilen pensiýa ätiýaçlandyryşy baradaky kararyň hem doly ýykylandygyny görkezdi.
Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy.
