Neşekeşlik soňky on ýylda Türkmenistanda milli betbagtçylyk boldy. Emma ýurduň häkimiýetleri oňa garşy göreşmek kararyna Aşgabat etraplarynyň birinde üç gün dowam eden atyşykdan soň geldi.
Geçen hepde Türkmenistanyň paýtagtynda üç gün dowam eden ýaragly çaknyşykdan soň, ýurduň ýolbaşçylary içerki syýasatyň ileri tutulýan ugurlaryna täzeden garamak kararyna geldiler.
Aşgabatdaky çaknyşyk içerki syýasata täzeden garamaga mejbur etdi.
Neşe söwdagärleriniň bir toparynyň ýatyrylmagy resmi taýdan yglan edileli bäri, ýurduň häkimiýetleri neşekeşlik meselesine aýratyn üns bermek kararyna geldiler. Döwlet baştutanynyň sözlerine görä, gözleg işleriniň netijesinde hukuk goraýjy edaralar neşe gaçakçylygy bilen baglanyşykly jenaýat toparyny ýüze çykardy we zyýansyzlandyrdy. Tussag edilende jenaýatçylardan köp mukdarda neşe maddalary konfiskasiýa edildi. Berdimuhammedow “ak ölüm” söwdagärlerini tussag etmek operasiýasynyň hukuk goraýjy edaralaryň işgärleri tarapyndan meýilleşdirilen çäreleriň biridigini aýtdy.
Neşe söwdasy has açyk formalary kabul edip başlady
Dünýäniň öňdebaryjy geroin öndürijisi bolan- Owganystan bilen, uzak we gowy goralmadyk serheti bilen Türkmenistan günortadan Russiýa bazarlaryna we ondan soňra Ýewropa tebigy ýagdaýda ýük bazasy hökmünde galdy. Neşe söwdasy bilen meşgullanýanlar ýurduň amatly geografiki ýagdaýyndan az peýdalanmadylar.
BMG-nyň neşe serişdelerine gözegçilik gullugynyň habaryna görä, kontrabandaçylar çig tirýek däl-de, gaýtadan işleýän önüm - geroin getirýärler.
Beýleki üstaşyr ýurtlarda bolşy ýaly, Türkmenistanda-da neşe serişdeleri öndürijiniň bahasyndan diýen ýaly satylýar. Pes bahalar, tutuş ýurt boýunça sarp edişiniň ýokarlanmagyna getirýär. Bir gram geroiniň bahasy 20 müň manat (1,5 ABŞ dollaryna barabar). Mesele ilatyň giňden garyplaşmagy bilen hasam kynlaşýar. Neşe söwdasy käwagt gazanç etmegiň ýeke-täk ýoluna öwrülýär.
Çeşmämiziň habaryna görä, jenaýat işini gurnaýjylar öz howpsuzlygy barada içgin alada edýärler - ýerli hukuk goraýjy edaralaryň işgärlerine hepdede bir gezek ylalaşylan mukdarda pul töleýärler. Resmi däl maglumatlara görä, diňe Aşgabatda 20 müňe çenli adam neşe gaçakçylygy bilen meşgullanýar. Neşe serişdelerini hemme ýerde: bazarlarda, gije klublarynda, mekdeplerde we uniwersitetlerde we hat-da goňşulardan hem satyn alyp bolýar. Ýaşaýyş we bilim derejesi uly şäherlere we sebit merkezlerine garanyňda has pes bolan obalarda neşekeşlik meselesi hasam ýiti. Şeýle hem ýerli däp-dessurlar hasam agyrlaşdyrýar: neşe we tirýek bu ýerde asyrlar boýy dermanlyk maksatlar üçin halk bejergisi hökmünde ulanylýar.
Milli betbagtçylyk
Neşe bilen meşgullanýan ýaşlar barha köpelýär. Işsiz, bilim almaga mümkinçilik ýok we geljege umyt ýok ýaşlar geroin dozasynda teselli tapýarlar. Paýtagtyň otuz ýaşly bir ýaşaýjysy, dört synpdaşynyň neşe serişdelerinden aşa köp dozada ulanandygy üçin ölendigini aýtdy.
Aýallar neşe gaçakçylygy bilen meşgullanýar. Tussag edilmek meselesi barada aýdylanda, kazylar aýallara has ýumşak seredýärler. Mundan başga-da, aýallar jenaýat işi bilen meşgullanmak kararyna gelende, mukaddes Remezan aýynyň ahyrynda yglan edilýän prezidentiň her ýylky amnistiýasyna bil baglaýarlar. Her ýyl müňlerçe tussag bu amnistiýa sebäpli boşadylýar, şol sanda neşe gaçakçylygy sebäpli azatlykdan mahrum edilenler hem.
Aýşa Berdiýewa.
Nemes tolkuny.
