Türkmenistanyň prezidenti Saparmyrat Nyýazow 2000-nji ýylda her ýyl uly göwrümli günä geçiş kararyny kabul etdi we Remezan aýynyň tamamlanmagy mynasybetli bagyşlanan "ýyllyk amnistiýa we günä geçiş" kanunyna gol çekdi. Türkmenbaşy yzly-yzyna ençeme ýyl bäri tussaglykda ýatan raýatlaryna erkinlik berýär. Şu ýyl Nyýazow tarapyndan gol çekilen "Günä geçmek barada" karary 15 000-den gowrak tussagyň 9 000-ne täsir etdi.
Nyýazow "Watana dönükler, halkyň duşmanlary, ganhorlar, jenaýaty gaýtadan işleýänler, ýurda uly maddy zyýan ýetiren jenaýatçylar boşadylmaz" -diýdi. "Merhemet diňe toba edenlere degip biler" -diýip, prezident goly bilen türkmen raýatlaryndan başga-da 150 daşary ýurtly: goňşy GDA ýurtlarynyň, Owganystanyň we Eýranyň raýatlary, esasan neşe kontrabandasy sebäpli günäkärlenenleri boşadyldy.
Amnistiýa birnäçe tapgyrda amala aşyrylýar we 14-nji noýabrda, döwlet baýramçylygy Oraza Baýram (Remezan aýynyň ahyry) Türkmenistanda bellenilýänçä dowam eder. Türmeden çykmazdan ozal boşadylanlar Gurhana, Nyýazowyň “Ruhnama” kitabyna, çörek we duz bilen mundan beýläk jenaýat etmezlik, prezidentiň ynamyny dogruçyl we ynsaply iş bilen aklamak üçin ant içmeli.
Resmi maglumatlara görä, Türkmenistan garaşsyzlygyny alanyndandan 13 ýyl bäri amnistiýa sebäpli 130 000 töweregi adam türmelerden boşadyldy.
Habarçymyz Oraz Saryýewiň pikiriçe, bagyşlananlaryň sanawlary köpçülige aýan edilmezinden bir aý öň düzülýär. Olaryň düzülmegi birnäçe etapdan geçýär we koloniýalaryň we türmeleriň administrasiýalarynyň wekilleri, şeýle hem etrap häkimlikleri bu işe gatnaşýarlar. Sanawlar soňra birnäçe süzgüç diýlip atlandyrylýar. Bagyşlananlaryň sanawyny göz öňünde tutýan iň soňky mysal, Milli howpsuzlyk ministrligi. Şol ýerden sanawlar prezidente iberilýär, ol ahyrsoňy olary tassyklaýar. Günäkärlenýänleriň dürli kategoriýalary amnistiýa girýär. Şol bir wagtyň özünde, diňe bir raýatlaryň koloniýalardan we türmelerden boşadylmagy barada däl, eýsem türme möhletini ýa-da jeza görnüşini üýtgetmek barada-da gürleşýäris. Bu günä geçiş diňe şu wagta çenli gozgalan adamlara, lukmançylyk we zähmet dispanserlerinde işleýänlere degişlidir.
Habarçymyz Oraz Saryýewiň belleýşi ýaly, başga bir tarap gyzykly. Türkmenistanda her ýyl geçirilýän günä geçiş ýurtda korrupsiýanyň ösmegine goşant goşýar. Sebäbi sanawlary düzmäge gatnaşýan işgärleriň para almaga mümkinçiligi bar. Iş kesilenleriň garyndaşlaryndan gelýän pul "sylagy" amnistiýa üçin tabşyrylan adamlaryň sanawyna şu ýa-da şol familiýanyň goşuljakdygyny kesgitlemekde möhüm rol oýnaýar. Oraz Saryýewiň pikiriçe, ownuk jenaýatda günäkärlenen adam üçin adaty "töleg" 200 dollar bilen 500 dollar aralygyndadyr. Ykdysady jenaýatlar üçin düzediş zähmet edaralarynda gutaran we ozal ýokary döwlet wezipelerinde işleýän adamlar üçin azatlykdan mahrum etmek möhletine, kararyna we ozal ýerine ýetirilen wezipä baglylykda para birnäçe müň dollar bolup biler. Bu barada "Doýçe Welle" habarçysy Oraz Saryýewe Türkmenistanyň hukuk goraýjy edaralarynyň bir çeşmesi habar berdi.
A.Ataýew, O.Saryýew.
Doýçe Welle.
