"Görelde-görnüşli" metjidine barýan ýoldan görnüşi gowulaşdyrmak üçin Aşgabadyň etegindäki tutuş bir oba tekizlendi we onuň ýaşaýjylary döwletden hiç hili kompensasiýa almadylar.
Türkmen döwletiniň syýasatyna laýyklykda ybadathanalar türkmenleriň ruhy we öz-özüne düşünmeginiň esasy nyşanyna öwrülmäge çagyrylýar, ýöne iş ýüzünde metjitleriň gurulmagy ýönekeý türkmen raýatlary üçin köplenç betbagtçylyga öwrülýär.
Bu aralykda, ýurduň uly göwrümli metjit gurmak maksatnamasy gutarýan ýaly. 29-njy martda hökümetiň baş ýygnagynda "Türkmen halkynyň atasy" Saparmyrat Nyýazow-Türkmenbaşy metjitleriň mundan beýläk gurulmagynyň bes edilendigini habar berdi.
Dini meseleler boýunça Döwlet geňeşiniň ýygnanan agzalaryna "Men size ýene üç metjit berýärin, mundan beýläk başga metjit gurmarys. Ýeterlik" -diýdi.
Ýöne eýýäm gurlan zatlaryň netijelerini ýerli ilat henizem kynçylygyny çekýär. 2003-nji ýylyň dekabrynda Ýalkym obasynyň 500-den gowrak ýaşaýjysy resmi däl göçürme habarnamalaryny aldy, habarnamany bikanun ýazgyly kagyz diýip atlandyryp bilersiňiz. Olara birnäçe wagtdan soň rehimsizlik bilen ýykylan öýlerini boşatmak üçin 24 sagat berildi.
Habarnamalara ýerli oba kooperatiwi gol çekdi. Geň galan obalylar düşündiriş almak üçin häkimiýetlere ýüz tutanda, jaýlarynyň bikanun gurlandygyny we şonuň üçin ýykylmalydygyny aýtdylar.
Ýalkymyň 58 ýaşly ýaşaýjysy Mered-aga IWPR-ä: “26-njy dekabrda maňa bu kagyzy getirdiler. Bir aýyň dowamynda obanyň ýykyljakdygy barada myş-myşlar ýaýrady, ýöne nämüçindir maşgalamyň başyny sokan üçegini ýitirip biljekdigine ynanmadym. Bu jaýy gurmak üçin dört ýyl gerek boldy. Maşgalamyň hemmesi şu ýerde ýaşaýar - agtyklary bilen birlikde 8 adam. Täze jaý satyn alyp bilmeris."
"Ýerli administrasiýa dolandyryş bize obanyň Gypjakda guruljak täze metjidiň binagärlik ansamblyna laýyk gelmeýändigini aýtdy. Oba, metjidiň görnüşini Aşgabatdan gelýän esasy ýoldan böwetleýär diýilýär."
Türkmenbaşy 2001-nji ýylyň awgust aýynda paýtagtyň etegindäki dogduk şäheri Gypjakda täze metjit gurmagy buýurdy.
Gurluşyk şol ýylyň 6-njy oktýabrynda - prezidentiň ejesiniň we iki doganynyň aradan çykan 1948-nji ýylda Aşgabat ýer titremesinde ejir çekenleri hatyralama güni başlandy. Bu sebitdäki iň uly metjit, şol bir wagtyň özünde 20 000 töweregi ybadatçyny kabul edip bilýär. Onuň açylyşy 2004-nji ýylyň şol senesinde meýilleşdirilýär. Gurluşyk takmynan 100 million dollar.
Türkmenbaşy bir gezek paýtagtdan barýan esasy awtoulag ýolundan sürüp barýarka, metjidiň awtoulag ýolundan görünýän ýeriniň Ýalkym obasynyň öýleri tarapyndan petiklenendigini görüp, ony ýykmagy buýurdy. Indi obanyň ýerinde prezidentiň ejesi Gurban-Soltan Eje adyndaky seýilgäh gurlar.
Obanyň başga bir ýaşaýjysy Annamyrat, häkimiýetleriň oňa gitmäge gaty az wagt berendigine gaharlanýar. "Maşgalada alty adam bar, hemmämiz gyssagly ene-atamyzyň ýanyna göçmeli bolduk. Hatda arz etjek bolmadym - peýdasyz. Prezidentiň dogduk obasy bu ýere gatnaşýar, şonuň üçin edilmeli iş ýok.
Adynyň gizlin saklanmagyny haýyş eden ýerli hökümet işgärlerinden biri IWPR-a: "Ýagdaýyň manysyzdygyna düşünýäris we birden başyny sokan öýünden mahrum bolan bu adamlara tüýs ýürekden gynanýaryn, ýöne bizde bar ýokardaky buýruklary ýerine ýetirmek üçin hatda adamlara jaýlaryny sökmäge-de wagt berip bilmedik, Aşgabatda olar eýýäm ýeriň arassalanmagynyň gaty uzaga çekýändigi barada gygyrýarlar we hemmäni otlamak bilen haýbat atýarlar "-diýdi.
Dursun Daýza we onuň çagalary döwlet tarapyndan ýaşamak üçin ýaramly jaý bilen üpjün edildi. "Adamym birnäçe ýyl ozal aradan çykdy; ol dört çagamyz bilen ýaşaýan Ýalkymdaky öýden çykdy." Oba ýykylanda döwlet bize obadaky öňki türmäniň binasynda Ýalkymdan 15 minut uzaklykda Büzmeýinde bir otag berdi. Ol ýerde nädip ýaşajakdygymy göz öňüne getirip bilemok."
Obanyň garry ýaşaýjylary ykbalyň zarbasyny mylaýymlyk bilen kabul etdiler. "Biz - türkmenler asuda, nägilelik bildirýän adamlar däl. Biz agladyk we gitdik. Eger Ýalkymda çeçenler ýaşaýan bolsalardy, elbetde öz hukuklary ugrunda göreşip başlarlar we belki-de häkimiýetleri pikirlerini üýtgetmäge mejbur ederler. "
Adynyň aýdylmazlygyny haýyş eden başga bir ýerli işgär hem obalylara duýgudaşlyk bildirdi. "Düşündiriş bermezden 2500 adamy köçä taşlamak haýran galdyryjy. Her kim muny düşünýär. Hyzmat edýän hökümetimiziň alyp barýan işleriniň, ilatyň gahar-gazabyna sebäp bolýandygyna we ekstremizmiň tohumyny ekýändigine hemmeler düşünýär. Halkymyz beýle sabyr etmedik bolsa, bularyň hemmesi gutarardy ".
IWPR
