15-nji awgustda Aşgabatda Merkezi saýlaw toparynyň mejlisi geçirildi, onda 2012-nji ýylyň 12-nji fewralynda meýilleşdirilýän Türkmenistanda geçiriljek prezident saýlawlaryny taýýarlamak we geçirmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.
MST, (Merkezi saýlaw toparynyň) saýlaw kampaniýasynyň gidişine milli we çagyrylan halkara bilermenler we synçylar tarapyndan gözegçilik ediljekdigini habar berdi.
Häkimiýetler synçylaryň akkreditasiýasynyň haçan başlajakdygyny, haýsy halkara guramalarynyň we haýsy saýlawlara gatnaşjakdygyny anyklaşdyrmaýar, ýöne adynyň efirde tutulmagyny islemedik resmi saýlaw prosesiniň gidişine gözegçilik etmek üçin "tejribeli gözegçileriň" çagyrylyp bilinjekdigini aýtdy.
"Bular abraýly gurluşlaryň wekilleri bolar" -diýip ol goşdy.
Garaşsyz Türkmenistanyň ýigrimi ýyllyk döwründe prezident saýlawlary iki gezek geçirildi - 1992-nji ýylda, bäsdeşi bolmadyk dalaşgär Saparmurat Nyýazow, synçylaryň gatnaşmagynda saýlawlarda doly ýeňiş gazandy; we 2007-nji ýylda awtoritar lider ölenden soň, häzirki prezident Gurbanguly Berdimuhammedow häkimiýete gelende.
2007-nji ýylda saýlaw prosesine diňe bu guramanyň ýerine ýetiriji sekretary, Russiýanyň Daşary aňtaw gullugynyň öňki müdiri Sergeý Lebedewiň ýolbaşçylygyndaky GDA missiýasy we diňe hökümet tarapdary türkmen jemgyýetçiliginiň wekilleri bolan milli synçylar guramalary gözegçilik edildi.
2008-nji ýylda geçirilen parlament saýlawlarynda saýlaw prosesine ÝHHG-nyň Demokratik Guramalar we Adam Hukuklary Edarasynyň wekilleriniň çäkli topary tarapyndan gözegçilik edildi, ses berişligiň netijeleri barada ýörite hasabat bermedi.
Gollandiýada ýerleşýän Türkmenistanyň Raýat Demokratik Bileleşiginiň lideri Wýaçeslaw Mamedowyň pikiriçe, bu gezek synçylaryň düzümi birneme “täzelener” we GDA gullugy missiýasyndan başga-da günbatarly myhmanlara garaşylýar.
Mamedow: "Günbatar diplomatiýasynyň pikirine görä, Türkmenistanda oňyn üýtgeşmeler bolup geçdi we bu saýlaw prosesine ünsi jemläp bilmez" diýdi.
Muny Ýewropa Parlamentiniň wekiliýetiniň şu ýylyň aprel aýynda ýurda eden sapary, Berdimuhammedowyň oppozisiýany saýlawlara gatnaşmaga çagyrmagy şaýatlyk edýär.
Mamedow sözüni dowam etdirýär: "Elbetde, Berdimuhammedowyň beýannamalarynyň iş ýüzünde nähili boljakdygyna halkara gurluşlary uly gyzyklanma bildirýär, şonuň üçin has çynlakaý synçylaryň bolmagyna garaşyp bileris".
Aşgabatdaky bir syýasy synçy, BMGÖM bilen hyzmatdaşlykda Türkmenistanda adam hukuklary taslamasyny durmuşa geçirýän, şeýle hem Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň missiýasy bolan Ýewropa Bileleşiginiň wekilleri bilen dolduryljakdygyny aradan aýyrmaýar. "Bu guramalar çakylyga garaşmaly, sebäbi häkimiýetler ýüzüni ýitirmek islemeýärler."
Bu makala, National Endowment for Democracy. gaznasy tarapyndan maliýeleşdirilýän “Merkezi Aziýa habarlary gysgaça” taslamasynyň bir bölegi hökmünde taýýarlandy.
