ABŞ-nyň Helsinki komissiýasynyň başlygy Kristofer Smit Döwlet departamentiniň "Türkmenistanda adam hukuklarynyň bozulmagy" baradaky "giç galan ýiti tankytlaryny" gutlady we Döwlet sekretary Kolin Paueli Türkmenistany aýratyn alada goýýan ýurt hökmünde bellemäge çagyrdy we Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň beýle repressiw we adamkärçiliksiz amallary çydamaly däldigini aýtdy.. "
Nýu Jersiden respublikan kongresmen Smit 18-nji dekabrda Döwlet departamentiniň bütin dünýäde dini azatlyklar baradaky ýyllyk hasabatynyň çap edilmegine jogap edip, hasabat döwründe türkmen häkimiýetlerine ynanýanlaryň hukuklaryna bolan garaýşynyň ýaramazlaşandygyny aýtdy.
"Döwlet departamentiniň hasabatynda hödürlenýän aýyplaýjy maglumatlary gözden geçirenimden soň, diňe 1998-nji ýylda daşary ýurtlarda dini azatlyk baradaky kanunda göz öňünde tutulan Türkmenistany aýratyn alada goýýan ýurtlaryň sanawyna girizmeli." diýip Smit tarapyndan Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Komissiýasy (ÝHHK) atlandyrylýan resmi Helsinki Komissiýasynyň ýygnagynda gol çekilen metbugat beýanatynda aýdylýar .
Garaşsyz federal institut hökmünde ÝHHG kanun boýunça Helsinki şertnamalarynyň ýerine ýetirilişine gözegçilik edýär we iş ýüzünde amaly durmuşa geçirilmegini höweslendirýär. Ol 1976-njy ýylda döredilip, dokuz senatdan, Wekiller palatasynyň bäş agzasyndan we Döwlet departamentinden, Goranmak ministrliginden we Söwda ministrliginden her bir işgärden ybarat.
Aşakda bu press-reliziň beýanaty:
ABŞ Helsinki Komissiýasynyň başlygy Kristofer Smit (Nýu Jersi respublikasyndan ýaşaýjy) şu gün Döwlet Departamentiniň Türkmenistanyň adam hukuklarynyň bozulmagy baradaky ýiti tankytlaryny gutlady we Döwlet sekretary Kolin Pauelliň öňki Sowet respublikasyny aýratyn alada goýýan ýurt hökmünde bellemek baradaky çagyryşyny gaýtalady.
Döwlet departamentiniň 18-nji dekabrda dünýädäki dini azatlyklar baradaky hasabaty Saparmyrat Nyýazowyň Türkmenistanda alyp barýan repressiw amallaryny tankytlamakdan has ýiti. Hasabatda "şu hasabatda görkezilen döwürde hökümetiň ynanýanlaryň hukuklaryna bolan garaýşynyň ýaramazlaşandygy" aýdylýar.
"Bu Döwlet Departamentiniň hasabatynda görkezilen aýyplama maglumatlary gözden geçirenimden soň, 1998-nji ýylda daşary ýurtlarda dini azatlyk baradaky kanunda göz öňünde tutulan Türkmenistany aýratyn alada goýýan ýurtlaryň sanawyna girizmeli diýip pikir edýärin" -diýdi. . "Döwlet departamenti bu repressiw, wagşy rejimi sanawdan çykarmakdan ýüz öwürse, şeýle sanawyň bolmagynyň sebäbi sorag astyna alynar."
Smit: "Türkmenistan hökümetiniň we Nyýazowyň dini azatlyga bolan garaýşyny üýtgetmek islemeýändigine şek ýok" -diýdi. Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň beýle repressiw we adamkärçiliksiz amallary çydamaly däldigini aýtdy.. "
Hasabatda "Türkmenistan hökümetiniň dini durmuşyň islendik ýüze çykmagyny çäklendirmegini dowam etdirýändigi" aýdylýar we "hasaba alynmadyk dini jemagatlaryň işini düýpli çäklendirýär, köpçülikleýin ýygnaklary geçirmegi, dini materiallary wagyz etmegini we paýlamagyny gadagan edýär" diýilýär. Şeýle hem hasabatda "hökümet (din) kanunyny imanlylaryň ýygnak geçirmek we ybadat etmek hukugyny düýpli çäklendirýän görnüşde düşündirýär" diýilýär.
Noýabr aýynda rejim din barada täze kanun kabul etmek bilen dini hukuklara garşy basyşlaryny güýçlendirdi. Bu, hasabatda görkezilen döwrüň daşynda bolup geçdi. Täze kanun hasaba alynmadyk toparlaryň "bikanun" işleri, şol sanda türmelerdäki, zähmet lagerlerinde türme tussaglygy we agyr zähmet üçin täze jenaýat jezalaryny girizýär.
20-nji oktýabrda ABŞ-nyň Helsinki komissiýasynyň sekiz agzasy we beýleki 26 Kongres agzasy Döwlet sekretary Pauelliň hatyny iberip, Türkmenistany, şeýle hem Saud Arabystany we Wýetnamy alada bildirýän ýurtlaryň sanawyna girizilmegini isledi.
Waşington resminamasy.
