Amerikanyň Birleşen Ştatlary Türkmenistanyň Merkezi Aziýa ýurtlarynda garaşsyz halkara metbugatynyň galan elementlerini basyp ýatyrmak synanyşyklaryna alada bildirdi.
ABŞ-nyň diplomaty Julie Finliniň pikiriçe, Türkmenistanyň Erkin Ýewropa / Azatlyk Radiosyna bolan gatnaşygy aýratyn gaharly. Adam hukuklary we howpsuzlygy bilen baglanyşykly Ýewropanyň iň uly guramasy Ýewropadaky Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynda (ÝHHG) çykyş eden Finliý mart aýynyň başynda tussag edilen iki sany Azatlyk Radiosynyň meselesini gozgady.
ABŞ-nyň ÝHHG-nyň hemişelik wekili Finleýiň pikiriçe, Meret Hommadow we Jumadurdy Öwezow 7-nji martda Türkmenistanyň Mary welaýatynda türkmen resmileri bilen bir topar garry adamyň arasyndaky duşuşygy bozmakda aýyplanyp tussag edildi.
Türkmen häkimiýetleri Hommadow bilen Öwezowyň bir hepdeden gowrak wagt bäri öz ýagdaýlary we nirededigi barada Azatlyk Radiosyna habar bermeginiň öňüni aldy diýip, Awstriýanyň Wena şäherinde geçirilen ÝHHG-nyň ýygnagynda aýtdy.
15-nji martda iki sany türkmen jurnalisti "huligançylyk" sebäpli 15 gün azatlykdan mahrum edildi. Bu ädim garaşsyz metbugat azatlygy guramalarynyň köpüsi tarapyndan ýazgaryldy. Soňra, 17-nji martda ikisi-de indi Azatlyk Radiosy üçin işlemejekdigi baradaky resminama gol çekmäge razy bolandan soň boşadyldy.
Hommadow ýakynda Azatlyk Radiosyna beren interwýusynda tussag edilmegi barada goşmaça maglumat berdi. Jurnalistiň aýtmagyna görä, ol we Öwezow, tussag edilenden soň polisiýa tarapyndan bozulandyklary aýdylýan ýygnaga getirilipdir we bu ýygnakda paýyş sözler aýdylýar.
Göýberilmek üçin gol çeken resminamasynda dilden haýbat atyldy.
"Biz bir zady aýdýan käbir kagyzlara gol çekdik, ýöne olar bize Azatlyk Radiosy bilen hyzmatdaşlyk etmezlik barada dilden duýduryş berdiler" -diýýär. Azatlyk radiosy. Hususan-da, öňki Daşary işler ministri Boris Şyhmuradow 2003-nji ýylda Türkmenistanyň prezidenti Saparmyrat Nyýazowy öldürmek meýilnamasyna gatnaşandygy üçin günäkärlenipdi we şondan bäri türmede otyr. Hommadow, şeýle hem Azatlyk Radiosynyň "Ikinji jahan urşy döwründe neşekeşler we dönük adamlar bilen işleşýändigi barada duýduryş berlendigini aýtdy. Azatlyk Radiosy üçin işlemek gowy däl" -diýdi.
ABŞ-nyň Kongresi tarapyndan Gündogar we Günorta-Gündogar Ýewropa, Russiýa, Kawkaz, Merkezi Aziýa, Ýakyn Gündogar we Günorta-Günbatar Aziýa üçin hususy halkara habar gullugy bolan “Azat Ýewropa” radiosy. Erkin Ýewropa / Radio Azatlyk radiosynyň wezipesi, faktiki maglumatlary we ideýalary ýaýratmak arkaly demokratik gymmatlyklary we institutlary güýçlendirmek.
Hommadowyň pikiriçe, oňa we Öwezowa duýduryş berildi. "Hökümet syýasatyna garşy çykmazlygy buýurdylar, eger-de olaryň görkezmelerini ýerine ýetirmesek, "bizi ýykarys" we ol ýerde durman, garyndaşlarymyz we çagalarymyz bilen hem işleşeris" -diýdi.
Finley ÝHHG-a ýüzlenip, Hommadow bilen Öwezowyň ýagdaýlarynyň umumy bir bölegidigini aýtdy.
"Bu tussag edilmezden ozal, Erkin Ýewropa radiosy / Azatlyk radiosy Türkmenistanda işlemekde kynçylyk çekýärdi" -diýip, ýurt boýunça Azatlyk Radiosynyň habarçylaryna telefon hyzmatyndan ýüz dönderilmegini mysal hökmünde görkezip, habarlaryny ýaýratmagy kynlaşdyrdy. Onuň sözlerine görä, Türkmenistanda Azatlyk Radiosynyň jurnalistlerine hem azar berilýär we ýenjilýär.
Finliý: "Jurnalistleri gorkuzmak, şol bir wagtyň özünde tussag etmek, bitarap habar bermegiň öňüni almak we garaşsyz habar çeşmelerine girmekdäki päsgelçilikler Türkmenistanyň adam hukuklary we metbugat azatlygy baradaky Helsinki borçlaryny ýerine ýetirmek islemeýändigini görkezýär" -diýdi.
1975-nji ýyldaky Helsinki jemleýji kanunyndan (Helsinki şertnamalary diýlip hem atlandyrylýar) başlap, häzirki wagtda ÝHHG-a gatnaşýan döwletler adam hukuklarynyň we kanunyň hökmürowanlygynyň käbir esasy ýörelgelerine erkin ygrarly boldular. Öňki kommunistik hökümetleri bolan ähli ýurtlar, şol sanda Türkmenistan, Helsinki jemleýji kanunyna we soňraky ÝHHG-nyň adam hukuklary şertnamalaryna goşuldy.
Finliý sözüni jemledi: "Amerikanyň Birleşen Ştatlary Türkmenistan hökümetini Türkmenistanda garaşsyz halkara metbugatynyň howpsuz we päsgelçiliksiz işlemegi üçin çäreleri görmäge çagyrýar".
Waşington faýly.
