Gazagystanyň we Türkmenistanyň prezidentleri metbugat önümleriniň alyş-çalşygy arkaly “umumy maglumat giňişligini” giňeltmäge ylalaşdylar. Synçylaryň pikiriçe, has açyk Gazak metbugatynyň aralaşmagy Türkmenistanda metbugat giňişliginiň käbir liberallaşdyrylmagyna goşant goşup biler.
28-nji maýda Astanada prezidentler Gurbanguly Berdimuhammedow we Nursultan Nazarbaýew teleýaýlymlaryň ýaýlymyny ýaýbaňlandyrmagy we iki ýurduň metbugat serişdelerini ýaýratmagy ylalaşdylar. Bu, "bu döwletleriň halklarynyň bähbidine umumy medeni, bilim we maglumat giňişligini gorap saklamak üçin goşant goşmak" maksady bilen amala aşyrylar.
NBCA bilermenleri, syýasy ulgamlardaky tapawudyň Gazagystan metbugatynyň Türkmenistanyň has ýapyk metbugat giňişligine girmegini kynlaşdyryp biljekdigine ynanýarlar. Bu alyş-çalyş deňsiz bolup biler we has açyk Gazagystanyň metbugaty türkmenleriň senzurasyna sezewar bolup biler. Şeýle-de bolsa, bilermenler ikitaraplaýyn başlangyç durmuşa geçirilende türkmen metbugatynyň käbir liberallaşdyrylmagyny aradan aýyrmaýarlar.
Alma-Ata jemgyýetçilik monopoliýa komissiýasynyň başlygy Petr Swoik, prezidentleriň maglumat başlangyjyna täze türkmen ýolbaşçylarynyň diňe bir energiýa taslamalarynda däl, eýsem beýleki ugurlarda-da açyk bolmak isleginiň subutnamasy hökmünde baha berýär.
“Täze prezidentiň döwründe Türkmenistan maglumat serhetlerini beýle seresaplylyk bilen ýapmaz. Indi, tehniki taýdan mümkin bolan ýerlerde [Gazak kanallarynyň] ýaýlymy amala aşyrylar "-diýdi.
Türkmen Helsinki Adam Hukuklary Gaznasynyň başlygy Täjigül Begmedowanyň pikiriçe, şeýle hyzmatdaşlygyň geljegi barada pikir alşylanda, türkmenleriň maglumat giňişliginiň “güýçli ideologiki güýji bolan boşluk” bolandygyny göz öňünde tutmalydyrys.
Türkmenistanyň maglumat hyzmatdaşyna “owadan ideologiki” surat däl-de, has köp zat hödürläp biljekdigi ähtimal. Şonuň üçin hyzmatdaşlygyň diňe saýlanan döwlet kanallarynyň ýaýlymy we resmi metbugatyň ýaýramagy bilen çäklenjekdigi aýdylýar.
Häzirki wagtda Türkmenistanda hususy metbugat ýok, ýerli radio we telewideniýe diňe türkmen dilinde ýaýlyma berilýär we daşary ýurt gazet-žurnallara abuna ýazylmak we getirmek gadagan. Ýerli žurnalistler daşary ýurt neşirleri bilen hyzmatdaşlygy üçin yzarlanýar.
Gazagystanda köpçülikleýin habar beriş serişdeleri iň täsirli hökümet we işewür toparlary görkezýän iri metbugat eýeleriniň arasynda bölünýär we olaryň redaksiýa syýasaty eýeleriniň üýtgeýän gyzyklanmalaryna baglydyr.
Muňa garamazdan, geçen ýyl metbugat azatlygyny çäklendirýän üýtgetmelere garamazdan Gazagystanyň metbugaty has erkin bolmagynda galýar, beýleki synçylaryň pikiriçe, bu geljekde Aşgabadyň metbugat giňişligini liberallaşdyrmagyna itergi berip biler.
NBCA
