Türkmen raýat aktiwisti Mansur Mingelow (suratda) Lebap welaýatynyň Seýdi şäherindäki LB-K / 11 jeza koloniýasynyň lukmançylyk bölüminde ölüm düşeginde; koloniýadaky lukmanlar oňa lukmançylyk kömegi bermeýärler. Bu barada ANT düýn M. Mingelowy görmäge giden garyndaşlaryndan öwrendi.
10-njy iýunda, ýokary gan basyşy we ýürek agyrylary bilen lukmançylyk bölüminde keselhana ýerleşdirilmegini islän türkmen aktiwistiniň saglygy erbetleşdi.
Ony üç günläp şol ýere ýerleşdirdiler, ýöne bu wagtyň dowamynda oňa derman ýa-da sanjym berilmedi. 24 sagatlyk duşuşyga gelen garyndaşlary zerur lukmançylyk enjamlaryny almak üçin derrew şähere gitmäge mejbur boldular. Üç günden soň M. Mingelow umumy zona geçirildi.
Düýn, 21-nji iýunda Mansuryň garyndaşlary ony ýene koloniýada görmek üçin gelenlerinde, lukmançylyk bölüminde tapdylar. Ondan öň 5 gün aşhanadaky skameýkada ýatdy, sebäbi lukmanlar ony palata pulsyz kabul etmekden ýüz öwürdiler.
Garyndaşlary: "Mansur deriden we süňklerden başga zat däl" -diýdi. - Biziň ýanymyzda bedeniniň gyzgynlygy 41 dereje ýokarlandy, ýöne lukmanlar hiç hili çäre görmäge rugsat bermediler. Diňe onuň ölmegine garaşýan ýaly ... ”
M. Mingelowyň diagnozy belli däl, lukmanlar soraglara jogap bermekden ýüz öwürýärler; 2014-nji ýylda 19 günlük açlykdan soň aktiwistiň aýaklary diyen etmän başlady. Aýakda uzak durup bilmedi, derrew polda ýa-da ýerde oturmaga synanyşýar we daşarky kömek bolmasa ýene ýerinden turup bilmedi.
Bu, bu koloniýanyň garawullarynyň we lukmanlarynyň iş kesilenlere bilkastlaýyn biperwaý garamak, jenaýatçylykly garaýyşlaryndan uzakda birinji ýagdaý däl. Geçen ýylyň 26-njy sentýabrynda tussag Allanazar Kadyrowiç Ýarmämmedow (1971-nji ýylda doglan) özüni has erbet duýup başlady we döşünde we garnynda spazm we agyry bolup başlady. Tussagy derrew gözden geçirenden soň, lukmançylyk bölümine baryp, lukmana ýüz tutmagy maslahat beren şepagat uýasyna gyssagly jaň etdiler. Bu koloniýadaky lukmançylyk bölüminiň administratiw zonada ýerleşendigini we ol ýere barmak üçin tussaglaryň gözegçiniň rugsady bilen içki derwezeden geçmelidigini bellemelidiris. Derwezä ýeteninden soň, tussag gözegçiden nosilka bilen lukmanlary çagyrmagyny haýyş etdi, sebäbi şol wagta çenli ol özbaşdak hereket edip bilmedi. Şeýle-de bolsa, gözegçi diňe hiç kime jaň etmän, A. Ýarmämmedowyň burnunyň öňündäki derwezäni ýapdy we bu ýerden uzaklaşmagyny buýurdy.
"Bu ýerde ölseňizem, lukmançylyk bölümine girip bilmersiňiz!" – diýip, ol aýtdy.
Takmynan 20 minut soň, şepagat uýasy we lukman ylgap gelip, gözegçi bilen gürleşenden soň, dem alýan adamy medisina bölümine äkitdi, lukmanlar soň onuň uly ýürek keselini anykladylar. Iş kesilen adamyň ýagdaýynyň agyrdygyna garamazdan, lukmanlaryň hiç biri çäre görmedi. Ýagdaýy harby lukman Begenç Halnazarow halas etdi, ol tötänleýin prosedura otagyna girip, eýýäm gögerip barýan A. Ýarmämmedowy düşekde gördi. Näme üçin hiç kimiň hiç zat etmeýändigini soranlarynda, lukmanlar dermanlarynyň ýokdugyny aýtdylar. Soňra B. Halnazarow ähli otaglardan çalt ylgap çykdy we beýleki näsaglardan zerur dermanlary ýygnady we şeýlelik bilen tussagyň janyny halas etdi. Emma, belli bolşy ýaly, diňe wagtlaýyn. Ertesi gün lukmançylyk bölüminiň başlygy H. Mämmedow hassanyň otagyna geldi. Ol Ýarmämmedowyň mundan beýläk bejerilmegi üçin “çykdaýjy etmelidigini” aýtdy. Iş kesilen adam häzirki wagtda bu meseläni çözüp bilmejekdigini aýtdy, ýöne garyndaşlaryna jaň edip, ölmegine ýol bermezlikleri üçin ähli bejergini tölejekdigini aýtdy.
Ertesi günler, garyndaşlary gelýänçä, kazarmadaky ýoldaşlary her derman we ampula üçin göni manyda söweşmäge mejbur boldular. Garyndaşlary gelenlerinde, derman bilen birlikde pul getirdiler, muny görenlerinde lukmançylyk bölüminiň başlygy hem, lukmanlaram näsaga has ünsli bolmaklaryny üýtgetdiler. Iki hepde geçensoň, tussag lukmançylyk bölüminden boşadyldy, ýöne MR-B / 15 hassahanasynyň koloniýasyna geçirilmegini talap etdi, ýöne munuň üçin bu gezek "ol ýere gitmek" üçin tölemeli boldy. Iş kesilen adamyň mundan başga puly ýokdy, bu kazarmada “bejergi almaga” mejbur bolýar.
2018-nji ýylda boşadylan bu koloniýanyň öňki tussagy ANT redaksiýa toparyna bu waka barada gürrüň berdi.
*** Mansur Mingelow, Türkmenistandaky beýleki taýpalarynyň hukuklaryny goramak bilen tanalýan Mary welaýatyndan bolan etnik buluç. Ilkinji gezek 2012-nji ýylyň 6-njy iýunynda dogany bilen baglanyşykly jenaýat işi, has dogrusy, tussag edilenden bir gün soň tussag edildi. M. Mingelow 15 günüň dowamynda sebitdäki neşekeşligi bejeriş merkezinde zor bilen saklandy, ýöne ol ýerde bolmagy neşekeşligi bejermek bilen baglanyşykly däldi - Mansur hiç wagt neşe serişdesini ulanmady, ýöne 6-njy iýunda özüne ýetirilen şikeslerden yzlary bejermek üçindi. Dispanserde geçiren 15 gününiň dowamynda oňa iki gezek neşe zyňmaga synanyşdylar we boş kagyz ýüzünde öz goluny aldamak üçin synanyşyk edildi.
2012-nji ýylyň 22-nji iýunynda eden işinde hiç hili jenaýat subutnamasy tapylman M. Mingelow boşadyldy.Umuman alanyňda, ol Baş prokuratura we Türkmenistanyň prezidentine Saglyk jemgyýetiniň howpsuzlygyny goramak boýunça döwlet gullugynyň (öňki neşe serişdeleri gulluk) işgärleriniň ony ýenjmegi we gynalmagy barada şikaýat etdi. Mundan başga-da, şol ýylyň 25-nji iýunyndan 2-nji awgustyna çenli, ýagny indiki tussag edilmezinden ozal, Mansur Mary welaýatynyň beýleki buluçlaryna garşy 11 gynamalar we zulum etmek wakalaryny ýygnady we resmileşdirdi. Ýygnalan maglumatlary ykjam disklerde ýazga geçirip, olary Aşgabatdaky ABŞ ilçihanasyna, ÝHHG-nyň we Baş prokuratura iberdi.
Gynamalar baradaky habarlarda hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň tussaglaryň süňklerini pyçak bilen ezendikleri, gabyklaryny pyçak bilen çekendikleri, elektrik togunyň ulandygy we tussaglary oturgyç aýaklary we plastik çüýşeler bilen ýenjendigi öňe sürülýär.
M.Mingelowyň gaýtadan tussag edilmegine sebäp bolan türkmen neşe polisiýasynyň eden jenaýatlarynyň paş edilmegi boldy. Bäş günüň içinde çözülmedik köp gapma-garşylyklary öz içine alýan jenaýat işi ýasaldy, ýöne kazyýet Mingelowy neşe gaçakçylygynda, pornografiýa öndürmekde we kämillik ýaşyna ýetmedik bir adamy jemgyýetçilik hereketlerine çekmekde günäkärledi we 22 ýyl azatlykdan mahrum etdi.
Mansur Mingelowyň ykbaly köpçülige 2014-nji ýylyň aprelinde mälim boldy, adam hukuklary guramasy “Amnesty International” ozal yzygiderli ýenjilen Owadan Depe türmesine bikanun gaýdyp gelmeginiň öňüni almak üçin bir türkmen tussagy goramak üçin çykyş edip, halkara jemgyýetçiligini türkmen häkimiýetlerine basyş etmäge çagyrdy.
Jezasynyň adalatsyzlygyna nägilelik bildirip Mingelow öz koloniýasynda otyrka, halkara adam hukuklary guramalarynyň ünsüni özüne çeken näbelli gury açlyk yglan etdi. Onuň ady “Amnesty International”, ABŞ-nyň Döwlet departamenti we beýlekileriň metbugat beýanatlaryna we hasabatlaryna girizildi.
