Dümew bilen düýpgöter meňzemeýän düşnüksiz kesel epidemiýasy paýtagt Türkmenistany, Aşgabady we sebiti basyp aldy. Kesel adaty lukmançylyk bejergisi üçin amatly däl.
Sentýabr aýynyň ahyryndan Aşgabat we sebitdäki saglyk işgärleri dümewiň ýa-da ýiti dem alyş ýokançlyklarynyň häsiýetli alamatlary bolan näsaglaryň - kelle agyry, burun akmagy, gury üsgülewük we ýokary derejede gakylygyň çykmagyny bellediler.
Aşgabadyň ýaşaýjysy Natalýa Iwanowa: "Iki günüň tapawudy bilen bir wagtyň özünde tutuş maşgalamyz ilki kiçi çagalar keselledi" -diýdi. - Bir hepde bejergi aldyk, ýöne rahatlyk duýmadyk, ähli alamatlar birmeňzeşdi. Jaýymyzdaky çagalaryň hemmesiniň hem bu keselden ejir çekýändigi meni duýdurdy, geň zat, olaryň hemmesiniň bir wagtyň özünde kesel bolmagy.
Men ýene lukmana jaň etdim we üns bilen sorag bermäge başladym, lukman munuň köpçülikleýin hadysadygyny boýun aldy, allergiýa dermanlaryny kabul etmegi maslahat berdi.
Lukmanlar ýiti dem alyş ýokançlyklaryna resmi diagnoz goýýarlar, ýöne şahsy söhbetdeşlikde munuň allergiýadygyny, howada paýlanýan zäherli maddalara - pagtanyň ýetişmegini çaltlaşdyrmak we köküni guratmak üçin ulanylýan defolýantdygyny boýun alýarlar.
"Pagtanyň ýetişmegi we ýygnalmagy bilen ýokarky dem alyş ýollarynyň keselleri köpelýär" -diýip, bir saglyk işgäriniň adynyň aýdylmazlygy şerti bilen boýun aldy. "Defoliantlar howada aňsat ýaýraýan ýokary zäherli maddalar."
Keseliň ähli alamatlary hakykatdanam dümewi anyklamaga mümkinçilik berýär. Emma adaty lukmançylyk bejergisi, hassalaryň arasynda alada döredýän islenýän netijäni getirmeýär.
Aşgabat şäherindäki poliklinikanyň maşgala lukmany: "Ýiti dem alyş ýokançlyklarynyň möwsümleýin epidemiýasy üçin entek ir" -diýdi.
- Sebitimizdäki şeýle epidemiýalaryň iň ýokary derejesi noýabr-dekabr aýlaryna düşýär. Ýiti dem alyş ýokançlyklarynyň alamatlaryny aýyrmak üçin niýetlenen dermanlar bilen bejermek, näsagyň ýagdaýyny diňe gysga wagtyň dowamynda ýeňilleşdirýär. Munuň sebäbi we gaharyny getirýän dem alýan howa diýip çaklamak bolar.
Paýtagtyň poliklinikalarynyň birinde LOR hünärmeni: "Kömek gözleýän näsaglaryň köpüsi ýiti dem alyş ýokançlyklary bilen bejergi alýandyklaryny aýdýarlar. "Barlagyň barşynda keseliň ähli sebäpleriniň diýen ýaly bedeniň daşarky gyjyndyryjy allergiki täsiri bolandygy ýüze çykdy."
Aşgabat şäheriniň golaýyndaky bir obanyň ýaşaýjysy, tutuş obanyň dördünji hepde bäri dümew bilen keselländigini aýtdy. "Keselhananyň lukmany munuň dümewdigini aýtdy" -diýdi. "Ýöne bu dümewiň dördünji hepde gitmändigi geň zat we howadan pagta gaýtadan işlenip başlandan soň hemmeler üçin bir wagtda diýen ýaly başlandy".
Garaşsyz ekolog bu keseliň howanyň umumy hapalanmagy sebäpli bolup biljekdigine ynanýar. Paýtagtyň töwereginde köp sanly senagat kärhanalary işleýär we daşky gurşawyň talaplaryny berjaý etmän gurulýar. "Kärhanalardan çykýan zyňyndylar süzülmeýär ýa-da bar bolan süzgüçler ýapylýar" -diýýär.
Hünärmeniň pikiriçe, daşky gurşawyň ýagdaýynyň düýpli ýaramazlaşmagy ilatyň aglaba böleginiň dürli allergiýalardan, bronhial demgysma we bronhitden ejir çekýändigi bilen subut edilýär.
Tebigy baýlyklary dolandyrmak we daşky gurşawy goramak ministrliginiň çäginde zäherli maddalaryň zyňyndylaryna gözegçilik etmek üçin döwlet edarasy bar. Ministrligiň bir işgäri IWPR-ä "Ýöne bu organ hakykatdanam diňe kagyz ýüzünde bar we onuň ygtyýarlygy toksinleriň, pestisidleriň we beýleki himiki serişdeleriň getirilmegine we ulanylmagyna gözegçilik etmegi öz içine almaýar" -diýdi.
Döwlet gözegçiliginiň ýoklugy, her dürli "islenmeýän" keselleriň töwereginde emeli usulda döredilen gizlinlik perdesi bilen ilatyň arasynda howsala güýçlenýär.
Türkmenistanda hakyky diagnoz goýmak köpden bäri gadagan edilipdi. Bu, Saglygy goraýyş ministrliginiň hasabatlarynda we geljekde - dünýä habar gulluklary tarapyndan inçekesel, gepatit, typhoid, rak, SPID we başgalar ýaly dünýä habar gulluklary tarapyndan neşir edilen statistikalarda ýüze çykýar. Bu keseller ýurtda resmi taýdan hasaba alynmandygy sebäpli, olara garşy göreşmegiň zerurlygynyň ýokdugyny aňladýar.
"Gynansagam, diagnoz goýmak barada birnäçe ýazylmadyk gadaganlyk bar" diýip, Aşgabatly maşgala lukmany boýun alýar. "Bu ýagdaýda ýiti dem alyş ýokançlyklaryny ýazmaga borçly".
Raýat jemgyýetiniň aktiwisti: “Döwlet edaralaryna ýüz tutup, ýagdaýy düşündirenimizde, bize dokumental subutnamalary, ýagny lukmanlaryň diagnozlaryny, keseliň toksinler bilen zäherlenmegi sebäpli ýüze çykandygyny tassyklamagy teklip etdiler. Şeýle diagnozlarymyz ýok we bizde bolup bilmeýär. Bu aýylganç dünýä! ".
IWPR.
