Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy, hukuklary bozulan türkmen raýatlarynyň ykbalyna yzygiderli gözegçilik edýär.
Türkmenistanyň Jenaýat kodeksiniň 1-nji bölüminiň 210-njy maddasyna laýyklykda Lebap welaýatynyň Seýdi şäherinde tussag edilen edilen Akmuhammet Baýhanowa (has giňişleýin maglumat üçin THF-iň 26.11.2003 we 05.04.2004 belgili metbugat beýanatyna serediň) 12-nji koloniýada adamkärçiliksiz çemeleşilýär. Baýhanowyň garyndaşlarynyň habar bermegine görä, dogany aprel aýynda "Azatlyk" radiosynyň türkmen gullugy arkaly halkara adam hukuklary guramalaryna ýüz tutandan bir gün soň: "Akmuhammet hiç hili sebäpsiz jeza kamerasynda iki gezek gulplanypdyr we agyr ýenjilipdir we oňurgasyndan agyr ýaralanypdyr.”
Akmuhammet Baýhanowyň ykbaly barada alada edýän Baýhanow maşgalasy, Türkmen Helsinki gaznasynyň üsti bilen halkara jemgyýetçiligini türkmen türmelerindäki tussaglaryň gynamalarynyň öňüni almaga çagyrýar. Ýakyn günlerde Türkmenistanda ýaşaýan Nazar Baýhanow Beýik Britaniýanyň, Germaniýanyň we ABŞ-nyň ilçihanalaryna kömek sorap hat iberdi.
“Hormatly jenap ilçi!
Bütin dünýäde demokratiýanyň gülläp ösmegi we adam hukuklarynyň berjaý edilmegi üçin bahasyna ýetip bolmajak işleri edýän ýurtlaryň biriniň wekili hökmünde size ýüzlenýärin. Men 1964-nji ýylda doglan Nazar Baýhanow, Sizden, Türkmenistanyň türmelerinde bolup geçýän adam hukuklarynyň bozulmagyna üns bermegiňizi haýyş edýärin. Agam Baýhanow Akmuhammet Baýramowiçiň adam hukuklarynyň bozulmagy bilen 18.06.2003-nji ýylda tussag edildi we 13.09.2003-nji ýylda Türkmenistanyň Jenaýat kodeksiniň 210-njy maddasynyň 1-nji bölümi boýunça ýalan aýyplamalar bilen tussag edildi. Häzirki wagtda Lebap welaýatynyň Seýdi şäheriniň 12-nji koloniýasyndan 2004-nji ýylyň fewral aýynyň ahyrynda başga ýere geçirildi. Koloniýanyň berk rejim koloniýasy däldigine garamazdan, oňa uzak wagtlap baryp görmäge rugsat berilmeýär. Görnüşi ýaly, munuň sebäbi şeýle boldy.
Bu saýlama, jeza kamerasyna ýerleşdirmek, gorkuzmak we ýençmek, "ýokardan" görkezmelere, ýagny ýokary ýolbaşçylaryň görkezmelerine laýyklykda amala aşyryldy. Meniň pikirimçe, munuň sebäbi, doganymyň garyndaşlary we dostlary, 12/18/2003-den bäri kömek bermek haýyşy bilen birnäçe gezek halkara guramalaryna ýüz tutdular. KNB işgärlerinden ýene bir gezek halkara guramalaryna ýüz tutsak, agamyň has erbetleşjekdigi barada duýduryş aldym. Görşüňiz ýaly, wadalaryny ýerine ýetirýärler. Sebäbi geçen aý doganym Döwlet Azatlyk radiosynda çykyş edip, degişli halkara guramalaryna ýüz tutdy. Şondan soň ertesi gün gorkuzmak başlandy.
Diňe doganymyň däl, eýsem Türkmenistanyň türmelerinde galp aýyplamalar ýa-da ownuk işler sebäpli tussag edilen köp tussag hakda-da köp zat aýdyp bilerdim. Haýyşymy dogry düşünmegiňizi we doganymyň we Türkmenistanyň türmelerinde saklanýan beýleki adamlaryň bigünädigini subut etmegiňizi haýyş edýärin."
Türkiýede ýaşaýan Döwlet Baýhanow, Akmuhammediň Türkmenistanda adalatly we bitarap kazyýet işine bolan hukuklaryny dikeltmek baradaky ähli synanyşyklarynyň netijesizdigini aýtdy. Türkmen işgärleri beýle haýyşlara gulak asmaýarlar. Gorkmaýan we adalatyň ýeňşi üçin halkara jemgyýetçiliginden kömek soramaga mejbur bolan Baýhanow maşgalasynyň edermenligine baş egýäris.
Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy.
