Türkmen raýatlary Özbegistanda bejergi almagy makul bilýärler.
Lukmançylyk kömegini almak isleýän türkmenleriň köpüsi Özbegistan bilen serhet ýakasynda ýerleşýän Daşoguzdan we Lebap welaýatlaryndan gelýär. Bu aralykda, Özbegistanyň ilaty çuňňur sosial we ykdysady nägileligi başdan geçirýär, muny Andijanda maý aýynda bolan gyrgynçylyk subut edýär. Mundan başga-da, umytsyz türkmen raýatlary üçin Özbegistana syýahat etmek, agyr kesel ýüze çykan halatynda bejergi almak üçin ýeke-täk mümkinçilikdir.
Türkmen totalitar rejiminiň baştutany Saparmyrat Nyýazow ýurduň saglygy goraýyş ulgamyny ýok etdi. Mysal üçin, 2004-nji ýylda Nyýazow 15 000 töweregi medisina işgärini işden aýyrmagy buýurdy we fewral aýynda paýtagt Aşgabadyň daşyndaky hassahanalaryň we klinikalaryň ýapylmagyny talap etdi. Türkmen Helsinki gaznasynyň müdiri Täjigul Begmedowa: "Ýagdaý ýylsaýyn erbetleşýär” diýdi.
Häzirki wagtda Bolgariýada ýaşaýan Begmedowa her gün onlarça türkmen raýatynyň köpüsiniň etniki özbekdigini, serhetden geçýändigi aýdýar. Resmi taýdan serhetden geçýänler köplenç garyndaşlaryna baryp görjekdiklerini habar berýärler, emma Özbegistanda baranyndan soň göni Buhara, Kaşkadarýa, Hywa we ş.m. keselhanalara gidýärler. Beýleki türkmenler töwekgelçilik edýärler we serhetden bikanun geçýärler.
"Türkmen hassalarynyň sany öňki ýyllar bilen deňeşdirilende ep-esli artdy” diýip, Karşi gyssagly lukmançylyk merkeziniň hirurgiýa bölüminiň müdiri Şuhrat Ilýasow aýdýar.
Bermedowanyň sözlerine görä, türkmenler Özbegistana diňe hassalar hökmünde däl, eýsem ýüzlerçe türkmen lukmany lukmançylyk bilen meşgullanmak üçin Özbegistana göçýär we köpüsi muny akylly we şertnama esasynda edýär. Begmedowanyň pikiriçe, hatda türkmen talyplary hem şu gün Özbegistana ýokary okuw jaýlarynda lukmançylyk öwrenmek üçin gelýärler.
2004-nji ýylyň ahyrynda Nyýazow bilen Özbegistanyň lideri Yslam Karimowyň arasyndaky duşuşykdan soň girizilen hereket çäklendirmeleri Özbegistanda uzak möhletleýin bejergini talap edýän türkmen raýatlary üçin päsgelçilik döredýär. Hususan-da, Nyýazowyň görkezmesi bilen, türkmen raýatlary Özbegistanda aýda bary-ýogy üç gün galmaga haklydyr. Bu karar, esasan, nebit we gaz önümleriniň gatnaw söwdasyna garşy gönükdirilendir.
Käbir türkmenler, Nyýazowyň türkmenleriň saglygy goraýyş ulgamyny ýok etmek baradaky soňky kararlaryndan ozal Özbegistanda ýokary hilli saglygy goramagy makul bilýändiklerini aýdýarlar. Karşidäki bir türkmen hassasynyň adynyň aýdylmazlygy şerti bilen "Sebitimiziň paýtagtynda [Türkmenistan] anyklaýyş merkezi bardy" -diýdi. "Şeýle-de bolsa, lukmanlaryň köpüsi gitdi we merkezde ökde hünärli işgär ýok".
Käbir türkmen lukmanlary diňe bir medisina edaralarynyň peselmegi sebäpli däl-de, eýsem ähli döwlet işgärleri üçin hökmany bolan Nyýazowyň özi tarapyndan ýazylan ruhy gollanma Ruhnama synagyny geçip bilmänligi sebäpli işini ýitirdi. Begmedowa: "Bu manysyz, ýöne hassalary bejermek üçin lukmanlar Ruhnamany bilmeli"-diýdi.
Özbegistanyň Horezm sebitindäki Saglyk ministrliginiň işgäri Haýytbaý Dostçanowyň sözlerine görä, ýakynda Urgenç şäheriniň dolandyryş merkezinde lukmançylyk kömegini alýan sekiz sany türkmen raýaty hasaba alyndy. Ýerli hünärmenleriň pikiriçe, resmi statistika Türkmenistandan gelen näsaglaryň sanyny gaty pes hasaplaýar. Köp türkmen öz gözbaşyny özbek lukmançylyk edaralaryna girmek üçin garyndaşlarynyň resminamalaryny ulanyp gizleýär.
Türkmenistandan Gülbahar: "Muny etmäge mejbur bolýarys" -diýdi. “Özbek hassahanalarynda diňe daşary ýurt raýatlaryna gyssagly lukmançylyk kömegi berilýär. Adaty bejergi köp pul talap edýär. ”
Köplenç diagnoz we birnäçe keseli bejermegiň birinji tapgyry daşary ýurtlular üçin 100 dollardan gowrak, bu türkmenleriň köpüsiniň mümkinçiliklerinden has ýokarydyr. Mysal üçin, Gülbahar maşgalanyň aýlyk girdejisiniň takmynan 20 dollardygyny aýdýar. "Şonuň üçin men özbek garyndaşlarymyň resminamalaryna laýyklykda bejergi almaly bolýaryn."
Karşiniň lukman işgäri Ilýasowyň sözlerine görä, Özbek häkimiýetler köplenç keselhanalarynda we klinikalarynda şahsyýet barlagyny geçirýärler. Türkmenler ýüze çykarylan halatynda derrew deportasiýa edilýär. Özbegistanyň gyssagly lukmançylyk işgärleriniň birnäçesiniň pikiriçe, häkimiýetler geljekki hassanyň resminamalary şübheli görünse, derrew ýerli polisiýa bölümine habar bermelidigi barada düzgün girizdiler. Lukmanlaryň biri: "Näsagyň ýagdaýy agyr bolsa, muny [resminamalary barlamak] edip bilmeris" -diýdi. “Kämahal olary [Türkmenistandan agyr hassalar] gizlemeli ýa-da başga bir at bilen bellige almaly bolýarys. "
Kamron Kambarow (sebitde işleýän jurnalistiň lakamy).
Ýewraziýa.
