Türkmenistanda ygtybarly çeşmeler hasabat berýär.
Içeri işler ministrliginde näme boldy. Birnäçe gün bäri Içeri işler ministrliginiň binasynda geçirilen soraglar wagtynda Annagurban Amanglyjowa, Ogulsapar Myradowa, Ýelena Öwezowa, Saparmyrat Hajyýewe, Berdi Myradowa, Sona we Maral Myradowalara rehimsiz, adamkärçiliksiz çemeleşildi.
Annagurban Amanglyjowyň, Ogulsapar Myradowanyň, Ýelena Öwezowanyň, Sapardurdy Hajyýewiň, Berdy Myradowyň gadagan edilen psihotropiki dermanlara sezewar edilendigi mälimdir. Myradowanyň gyzlary Maral we Sonanyny sorag etmek üçin iki polisiýa işgäri eli bilen süýräp, däli ene Myradowany getirdi. Gije-gündiziň dowamynda sorag edildi, tussag edilenlere ýatmaga we dynç almaga wagt berilmedi. Şol bir wagtyň özünde tussag edilenleriň garyndaşlaryna ýokarda ady agzalan adamlaryň nirede saklanýandygy barada maglumat berilmedi.
Birnäçe aý mundan ozal şuňa meňzeş soraglary başdan geçiren çeşmäniň habaryna görä: Içeri işler ministrliginiň binasynda, howa köne we şemallaşdyrylmaýan gaty erbet şertlerde saklanýar. Oňa düşek berilmedi. Soňky günlerde Aşgabatda + 50˚C yssy howany göz öňünde tutsak, tussaglar üçin kyndygyny çaklamak bolar. Tutulanlaryň garyndaşlary eşiklerini, dermanlary, iýmit we suw bermäge synanyşdylar. Muny ret etdiler.
MNM-de näme bolýar. 19-njy iýundan soň O. Myradowa, çagalary we raýat aktiwistleri Milli howpsuzlyk ministrliginiň tussaghanasyna geçirildi. Tussag edilenleriň garyndaşlary ýene eşikleri, dermanlary, iýmit we suw bermäge synanyşdylar. Muňa jogap edip: "Maslahat berilmeýär" diýip eşitdiler.
Soraglar Milli Howpsuzlyk Ministrliginiň izolýasiýa bölüminde dowam edýär diýlip çaklanylýar. Çeşme: "Sülçüler sorag edilenleri içalyçylyk aýyplamasyna gol çekmäge mejbur etmek üçin mümkin bolan we mümkin bolmadyk ähli zady edýärler, şeýle hem ilatyň arasynda nägileligi döretmek maksady bilen Türkmenistan hakda töhmetçilikli maglumatlary ýygnamakda aýyplaýarlar." Bu soraglaryň maksady, geçen duşenbe güni geçirilen ýygnakda S.Nyýazowyň beren görkezmesini ýerine ýetirmek: "Tussag edilenler eden işlerini aç-açan boýun alsynlar we olaryň sözlerine salgylanyp açyklyga çykaryň".
Şol ýygnakda prezident "halk dönükleri ýazgarymaly" diýip buýruk berensoň, indi başga bir ssenariýa taýýarlanýar. Döwlet edaralaryna we guramalaryna tussag edilen we "Interpol tarapyndan gözlenýär" diýilýän oppozisiýany ýazgarýan makalalary we çykyşlary taýýarlamak tabşyryldy.
Adamkärçiliksiz çemeleşmegiň beýleki habarlary
Muňa ugurdaşlykda Milli Howpsuzlyk Ministrliginiň, Içeri işler ministrliginiň we prokuraturanyň işgärleri tarapyndan sorag edilmegiň adaty tejribesini açýan habarlar gelip gowuşdy.
"Bellik almak". Ozal habar berlişi ýaly, Myradowanyň gyzlary Maral we Sonanyň ýanyna (18-nji iýunda ejesi tussag edilen binanyň golaýynda) Myradowanyň kompýuterini, faksyny we el telefonyny getirmegi talap eden bir işgär geldi. Garyndaşlary degişli resmi buýruk bolmazdan hiç zat getirmejekdiklerini mälim edenlerinde, Muradowanyň özi gol çekendigi aýdylýan bellik berdi we hat-da garyndaşlaryndan ýörite hyzmatlaryň ähli görkezmelerini berjaý etmegini isledi.
Ýakynda ýokary derejeli korrupsiýa işlerinde günäkärlenen resmileriň garyndaşlary, sorag edilýänlerden hem derňewçileriň ähli şertlerini ýerine ýetirmegiň zerurdygyny aýdýan bellikleriň berilendigini aýtdy. Netijede, bu adamlaryň haýsydyr bir bellik ýazandyklaryny ýadyna salmaýandygy ýüze çykdy. Iş kesilenler diňe näbelli bir neşe damar içine sanjym edilendigini we sorag edilenden soň zaýalanan balak bilen gaýdyp gelendiklerini ýada salýarlar.
Şol adamlar THF-ä habar iberdiler: “Kazyýetde günäkärlenýänleriň birnäçesi özlerini nädogry alyp bardy. Olar gülkünç gülýärdiler ýa-da aglaýardylar, käwagt özlerini alyp barşy çagalaryň özüni alyp barşyna meňzeýärdi. Günäkärlenýän prokuroryň bu ýa-da başga aýyplamasyna garşy çykyp başlasa, garawullar rezin taýak bilen aýyplanýanyň böwrüne dürtýärdiler. Başga bir hakykat bizi hasam geň galdyrdy. Kazyýetde aklawçylar aýyplaýjy tarap ýaly hereket etdiler, çykyşlary esasan müşderilerine garşydy. "
Beýleki maglumatlar sorag edilenlere we tussag edilenlere adamkärçiliksiz çemeleşilýändigini gytaklaýyn tassyklaýar. Hukuk goraýjy çeşme, öňki prokuror Gurbanbibi Atajanowanyň toba eden hökümet ýygnagyndan öň prokuratura binasynyň gabaw astyna alnandygyny aýtdy. Prokurorlaryň hemmesi binadan çykaryldy we demir detektoryň üsti bilen barlandy. Film düşürilişine gatnaşan teleýaýlym işgärleri hem şeýle ýagdaýa sezewar edildi – gözegçilikden geçirdiler we zalda telewizor enjamlaryny oturtmaga rugsat berdiler. Bu wagt iki hukuk gorayjy işgäri huşsuz ýagdaýda Atajanowany getirdi. Şol wagt bir maýor hemmäni zaldan çykardy, zala lukman, şepagat uýasy we aýal aňtaw gullugynyň işgäri girdi. Prokuratura işgärlerine zala gaýdyp gelmäge rugsat berlende, gözleri bilen görenlerine gaty geň galdylar: “G. Atajanowa Milli eşik geýdiripdirler, saçyny başyny oňarypdyrlar, gapdalynda kömek bermezden oturgyçda oturdy we gaty tolgunýardy. M. Ogşukow aýyplaýjy çykyş edeninden soň, oňa söz berdiler. Ol birnäçe söz sözläninden soň reňki agardy, çaýkandy we aýaklarynyň üstünde zordan durýardy. Prezident Atajanowa käýinipbaşlanda bolsa oturyp başlady. Nyýazow oňa bütinleý ýykylmanka oturmagy buýurdy. Elbetde, bu wideolar göni ýaýlymda görkezilmedi. "
Hukuk goraýjy çeşmeleriň habar bermegine görä, Atajanowanyň giýewisi Ahmet egilen, L şekilli ýagdaýda sorag edilen ýerden çykaryldy.
Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy.
