Türkmenistan uzak wagtdan bäri daşarky medeni täsirleri çäklendirmek isleýär, hatda birnäçe ýyllap opera we baleti gadagan etdi. Indi Prezident Gurbanguly Berdimuhammedow Merkezi Aziýa respublikasyna daşary ýurt serişdeleriniň akymyny ýapmagy ýüregine düwdi.
Prezident tarapyndan gol çekilen karara laýyklykda beýany ýakynda EurasiaNet.org tarapyndan alyndy, Gurbanguly Berdimuhammedow daşary ýurtlardan maliýeleşdirilýän ähli "taslamalara we maksatnamalara" gözegçilik etmek üçin döwlet toparyny döretmegi, şeýle hem Türkmenistanyň "ýuridiki şahslaryna we şahsyýetlerine" mugt geçirilýän üçünji tarap gaznalarynyň berk hasaba alynmagyny buýurdy. Bu karar jemgyýetçilik toparlarynyň, şol sanda dini toparlaryň we birleşikleriň işini öz içine alýar. Bu karar hökümete degişli bolmadyk guramalaryň, şol sanda dini toparlaryň we birleşikleriň işini öz içine alýar.
Bu karar dolulygyna durmuşa geçirilse, döwlet bu Merkezi Aziýa respublikasyndaky telekeçilik däl işleriň ähli görnüşlerine maliýe gözegçiligini amala aşyryp biler. Şeýle hem, resminamada döwletiň hökümete degişli bolmadyk guramalara berilýän serişdeleri kesip biljek kanuny gural bar.
Prezident Berdimuhammedowyň "Daşary ýurt taslamalaryny we mugt tehniki, maliýe, ynsanperwer kömegi we grant maksatnamalaryny döwlet hasabaty barada" ady bilen gol çeken karary; Türkmenistandaky islendik taslamany maliýeleşdirmek ýa-da ýerli ýuridiki şahslara we şahsyýetlere mugt serişdeleri bermek isleýän “daşary ýurt döwletleri, halkara guramalary, maliýe guramalary, daşary ýurt kompaniýalary we gaznalary, jemgyýetçilik birleşikleri we dini guramalar” üçin elhenç şertleri döretmegi wada berýär.
"Taslamalaryň we maksatnamalaryň döwlet hasabaty bilen baglanyşykly işleri utgaşdyrmak we gözegçilikde saklamak üçin" döwlet topary döretmekden başga-da, Prezident Berdimuhammedow daşary ýurt kömeginiň ähli görnüşleriniň bitewi döwlet sanawyny ýöretmegiň tertibini tassyklamak barada görkezme berdi. Bu resmi ulgama girizmek üçin ýüz tutýan daşary ýurt guramalary daşary işler, adalat, maliýe, ykdysadyýet we ösüş ministrliklerini öz içine alýan kyn prosesi başdan geçirmeli bolarlar. Bank hasaplaryna we pul geçirimlerine gözegçilik etmek üçin Merkezi Bank we Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy ýaly köp sanly döwlet edaralary we bölümleri gatnaşar.
Karar resminamada görkezilen çäreleri durmuşa geçirmek üçin belli bir başlangyç senesini görkezmeýär. Şeýle hem, döwlet toparynyň işe başlandygy ýa-da kararda görkezilen proseduralaryň eýýäm güýje girendigi barada maglumat köpçülige mälim edilmedi. Kararyň ýerine ýetirilişine gözegçilik, beýleki meseleler bilen bir hatarda, Ministrler Kabinetiniň başlygynyň orunbasary Annamuhammet Goçyýewe, Daşary işler ministri Raşid Meredowa we Milli howpsuzlyk ministri Ýaýlym Berdiýewe ynanylýar.
Kararyň goşundysy Prezident Berdimuhammedowyň daşary ýurt pullarynyň Türkmenistandaky awtoritar dolandyryşyny gowşatmak üçin ulanylmagyndan alada galýandygyny görkezýär. Goşundydaky maddalaryň birinde daşary ýurt kömegini islendik syýasy iş üçin ulanmak barada aç-açan gadaganlyk bar.
“Daşary ýurt kömeginiň ähli görnüşleri, şeýle hem ony amala aşyrmak üçin alnan harytlar, emläk, pul we beýleki serişdeler saýlawlary, sala salşyklary taýýarlamak we geçirmek, deputatyň yzyna çagyrylmagy, ýygnaklary guramak we geçirmek, köçe ýörişleri, ýörişler, demonstrasiýalar, protestler, sabotaj (işiň bes edilmegi), syýasy partiýalaryň maksatlary üçin propaganda maglumatlaryny taýýarlamak, ýaýratmak, şeýle hem ilatyň arasynda okuw çärelerini geçirmek we beýleki syýasy we köpçülikleýin wagyz-nesihat işleriniň görnüşi üçin ulanylyp bilinmez”- diýip resminamanyň beýanynda aýdylýar.
www.Eurasianet.org
