Daşoguzdaky DZ-K / 8 aýallar koloniýasynda (Guwanç Durdyýewiç Durdyýewiň ýolbaşçylygynda) 2004-nji ýylyň oktýabr aýynyň ahyrynda 2000-den gowrak tussag bardy. Resmi däl maglumatlara görä, olaryň köpüsi diýen ýaly bikanun neşe saklamakda günäkärlenipdir. Amnistiýadan iki aý öň ýatýan ýerleriň ýoklugy sebäpli beýleki welaýatlardan (sebitlerden) tussag edilenler indi koloniýa getirilmedi.
2004-nji ýylyň Sanjar aýynda amnistiýa sebäpli 700-den gowrak aýal boşadyldy. Azatlyga çykarylanlaryň arasynda neşe serişdelerini saklamak we satmakda günäkärlenýänler, ogurlyk, jelepçilik we huligançylykda günäkärlenýänler hem bar. Jenaýat toparynyň bir bölegi hökmünde adam öldürmek, talaňçylyk we ogurluk, ykdysady jenaýat we gaýta-gaýta jenaýat edenler üçin azatlykdan mahrum edilenler amnistiýa girmedi.
2002-nji ýylyň 25-nji noýabrynda bolup geçen döwlet agdarylyşygy synanyşygyna gatnaşyjylaryň garyndaşlary, kärdeşleri we tanyşlary we Türkmenistanyň Merkezi Bankyndan 40 million dollar ogurlamakda güman edilýänlere amnistiýa berilmedi. Koloniýanyň administrasiýasy bu kategoriýaly tussaglara beýlekilerden has çynlakaý çemeleşýär.
Mysal üçin, 2002-nji ýylyň 25-nji noýabrynda bolup geçen wakalar bilen baglanyşykly Türkmenistanyň Jenaýat kodeksiniň 210-njy maddasyna laýyklykda tussag edilen Olga we Swetlana Prokofiýewalar 2003-nji ýylyň ahyrynda administrasiýa jeza koloniýasynda bäş ýyl azatlykdan mahrum edildi we aýlyk baryp görmek we posylka almak hukugyndan mahrum edildi. Birnäçe gezek "rejimi bozandygy" üçin SIZO (jeza kamerasyna) ýerleşdirildi, soňra koloniýada tussaglyk rejimini türme rejimine ("ýapyk" diýilýär) çalyşmak kararyna gelen kazyýet geçirildi.
2004-nji ýylyň ýazynda 40 million dollar ogurlamakda güman edilýän Arslan Kakaýewiň ejesi Akjagül Kakaýewa sapardan mahrum edildi, “huligançylyk” sebäpli 8 ýyl azatlykdan mahrum edildi. Ondan öň, Daşoguzdaky 10-njy orta mekdebinde himiýa mugallymy bolup işläninden bäri, administrasiýa ony tussaglara Prezidentiň Mukaddes Kitaby Ruhnamany öwretmäge mejbur etmäge synanyşdy.
Tussaglar günde üç gezek iýmitlenýärler: ertirlik we agşamlyk nahary – ýakymsyz ysly tüwi, günortanlyk - balanda. Tussaglara bölünip berlen iýmit adatça administrasiýa we naharhanada işleýän tussaglar tarapyndan ogurlanýar. Diňe bölüm komissiýalary tarapyndan koloniýa baryp görenlerinde türmede kartoşka we et bölekleri peýda bolýar. Dolandyryş işgärleri garyndaşlaryndan posylka iberendigi üçin 10 000 manat (50 sent) töleýärler we gowşurylan önümleriň köpüsini howpsuzlyk işgärleri ogurlaýarlar. Kofe we şokolad gadagan. Türmede (ýapyk) rejimde saklanýan adamlara posylka ibermekden ýüz öwürýärler.
Iş güni dynç güni 11-12 sagat dowam edýär. Aýda 50 000 manat (2 dollar) üçin, ýarym gün işlemek mümkinçiligini - 6-8 sagat alyp bilersiňiz. "Hyzmatçy" bolup işlemek üçin bir ofisere 50-100-150 dollar tölemeli. Iň oňat iş naharhana we baryp görmek otaglarydyr (tämizlik, hajathana arassalamak, hasaba almak).
Göwreli aýallar üçin aýratyn şertler döredilmeýär: olar hemmeler bilen deň derejede işleýärler we iýýärler; täze doglan çagalar, tussagyň garyndaşlary ýok bolsa, ýetimler öýlerine berilýär.
Wanna - hepdede bir gezek. Goşmaça girmek üçin howpsuzlyk 30 000 manat alýar.
Inçekesel bilen kesellänler seýrek däl. Ýarawsyz adamlar adatça derman ýetmezçiligi sebäpli lukmançylyk kömegini almaýarlar we sagdyn tussaglar bilen bilelikde saklanýar. Keselleri bejermek we öňüni almak bilen baglanyşykly ähli çykdajylary garyndaşlar üpjün edýär.
Maýyplar we agyr hassalar aýratyn toparda (30 töweregi adam) birleşýär, şolardan geçen ýyl 7 adam amnistiýa esasynda boşadyldy, ikisi öldi (biri inçekeselden, beýlekisi rak keselinden).
Tussaghana pul, radio we käbir azyk önümleri bermek gadagan. Gadagan edilen zatlar tapylsa, günäkärler baryp görmekden mahrum edilip ýa-da jeza kamerasyna ýerleşdirilip bilner.
Gazetleriň we kitaplaryň geçirilmegine rugsat berilýär, ýöne rus neşirlerinde Türkmenistan hakda syýasy makalalar barlanýar.
Dolandyryş musulmanlaryň dini däp-dessurlary berjaý etmegine päsgel bermeýär. Türkmenistanyň beýleki koloniýalarynda bolşy ýaly, harytlaryň we hyzmatlaryň “gara bazary” aýallar koloniýasynda işjeň işleýär. Okuwdan daşary sapar 200 000-den 500 000 manata çenli (9-23 dollar), bir otagda ýene 100 000 manat bar ("otagy arassalamak üçin hökmany tölegi hasaba almazdan" – 30 000 manat). Neşe serişdelerini elmydama garawullar ýa-da olar bilen baglanyşykly tussaglar arkaly alyp bolýar (geroiniň dozasy 15 000 manat).
Koloniýanyň "garrylary" 2000-nji ýyla çenli tussaglaryň ýaşyna we saglyk ýagdaýyna garamazdan rejimi bozandygy üçin köplenç ýenjilýändigini aýdýarlar. Soňky ýyllarda garawullar köplenç haýbat atmak we ant içmek bilen çäklenýärler.
Türmede (ýapyk) rejimde saklanýan tussaglar barada aýdylanda bolsa, baryp görmekden we posylkalardan mahrum. Umumy rejimde bir koloniýada saklanýan garyndaşlaryňam, tussaglaryňam ykbaly barada ygtybarly maglumat ýok.
HRC "Memorial"
