Ynsan hukuklaryny goraýjylaryň Türkiýä girmek isleýän türkmenleriň hereket azatlygynyň çäklendirilmegi baradaky gorkusy hasyl bolýan ýaly.
13-nji sentýabrda Türkiýäniň prezi denti Rejep Taýyp Erdogan türkmen raýatlary üçin wiza düzgünini girizmek baradaky karara gol çekdi. Şunuň bilen baglylykda, Türkiýäniň Daşary işler ministrliginiň şeýle hyzmatlary bermäge resmi rugsady bolan "Gateway Management" türk kompaniýasy Aşgabatda ofis açdy.
Ýokarda agzalan kompaniýanyň eýeçiligindäki "Gateway Management" web sahypasynda dürli kategoriýa-syýahatçylyk, işewürlik, lukmançylyk, talyp we ş.m. wizalary almak üçin zerur bolan resminamalaryň doly sanawy görkezilen.
Mysal üçin, syýahatçylyk wizasyny almak üçin 19 resminama we şahadatnama ýygnamaly we kompaniýa tabşyrmaly: daşary ýurt pasporty; içerki pasportyň göçürmesi; ozal - Türkiýä, Şengene, Beýik Britaniýa, ABŞ alnan wizalaryň nusgalary; ýaşaýan ýeri barada şahadatnama; biometrik surat we ş.m.
Bir giriş wizasynyň bahasy 60 ABŞ dollary, köp giriş wizasynyň bahasy 190 ABŞ dollary, bir tranzit -60 ABŞ dollary, köp gezeklik tranzit -120 ABŞ dollary.
Wiza almak üçin ýüz tutýanlara “Möhüm bellik” (stili saklanylýar) hem bar: “ähli tabşyrylan resminamalar häzirki wagtda geçerli we doly bolmaly. Türk wizasy üçin tabşyrylan doly däl resminamalar, arzanyň ret edilmegine sebäp bolup biler. Aşgabatdaky türk wekiliýeti, zerur hasaplanda goşmaça resminamalary talap etmäge haklydyr. Ýokardaky resminamalaryň tabşyrylmagy wiza almagy kepillendirmeýär. Ähli blankalar we resminamalar her bir adam üçin (maşgala agzalary ýa-da islendik topar üçin) aýratynlykda taýýarlanylmaly we tabşyrylmaly. "
Görnüşinden, bu belligiň aşagynda arza beriji gol çekmeli, arzanyň mazmunynda şeýle diýýär: “Arza kabul edilmeginiň, dowamlylygynyň, şertleriniň ýa-da ret edilmeginiň ýa-da anketa seretmek we wiza bermek üçin zerur wagtyň Türkiýe Respublikasynyň ilçihanasynyň ygtyýaryndadygyna we bu mesele boýunça kararlarynyň gutarnykly boljakdygyna düşünýärin. Arza bermek dowamlylygy yza süýşürilen ýa-da wiza anketasy ret edilen halatynda wiza tölegleri we / ýa-da hyzmat tölegleri yzyna gaýtarylmaz. “
Bu bellik, dalaşgärleriň haýsydyr bir talaplaryndan / kazyýet işinden gaça durmak üçin kompaniýa tarapyndan zerur bolsa gerek.
Şol bir wagtyň özünde wiza girizmegiň netijeleri barada maglumat gelip başlady.
Mysal üçin, Aşgabat şäheriniň ýaşaýjysy Ç. adynyň aýdylmazlygy şerti bilen şeýle diýdi: “Ilki bilen Migrasiýa gullugyndan daşary ýurt pasportyny almak üçin köp tagalla etmeli boldum. Indi bolsa, ýurtdaky ähli zadyň adam üçin däl-de, oňa garşy edilendigini görkezýän başga bir kynçylyk bilen ýüzbe-ýüz bolýaryn.
Wiza almagyň ähli şertleri nädip pul goparyp boljakdygyna meňzeýär. Kompaniýanyň işgärleri islendik nokatda ýa-da oturda kemçilik tapyp, islendik wagtda resminamalary yzyna gaýtaryp berýärler, netijede hyzmat tölegini birnäçe gezek tölemeli boldum. Elbetde, wiza gaty mätäç adamlar eýýäm onuň ugruny tapdylar tapýarlar. Sorag paranyň mukdaryna bagly. Öň raýatlar daşary ýurt pasportyny almak üçin ýerli migrasiýa işgärlerine para beren bolsalar, indi bu işe türk diplomatlary hem gatnaşýar ".
Howpsuzlyk pudagynda iki ýurduň arasyndaky ýakyn hyzmatdaşlygy göz öňünde tutup, wizadan ret edilen türkmen raýaty, onlarça (käbir çeşmelere görä ýüzlerçe) müň adamy öz içine alýan, gitmäge rugsat berilmedik adamlaryň gara sanawyna goşulyp biler.
Öň daşary ýurda syýahat eden, Türkmenistandan daşary ýurda çykmaga ýüz öwrülen türkmenleriň nägilelik ýagdaýynyň çeşmesine öwrülmeginden gorkular bar.
Türkiýäniň özünde, tassyklanmadyk maglumatlara görä, soňky iki hepdäniň içinde polisiýa ýaşamak üçin ygtyýarnamasy bolan, emma resminamalarynda wiza ýok türkmenleride tussag edip başlady.
Konsullykdaky milli pasportlaryny täzeläp bilýän, ýöne türk häkimiýetlerinden „Ikamet“, ýaşamak üçin rugsatnama alyp bilmedikler hem kynçylyklara duçar bolýarlar, sebäbi wiza almak we täzeden girmek üçin ýurtdan çykmaly bolýarlar. Nirä gitmeli we nädip wiza almaly - hiç hili mümkinçilik ýok diýen ýaly, ýöne köp adam Türkmenistana dolanmak islemeýär.
Ykdysady hünärmenler wiza rejiminiň girizilmeginiň Türkiýeden Türkmenistana işçi migrasiýasyndan gelýän girdeýjileriň ep-esli azaljakdygyny bellediler.
Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy.
