BOLGARIÝANYŇ BAŞ PROKURORY JENAP BORIS WELÇEWE AÇYK HAT
Hormatly jenap Baş prokuror.
Russiýanyň adam hukuklary guramalary, Türkmenistana ekstradisiýa edilmegi baradaky haýyş bilen baglanyşykly Russiýa we Türkmenistan goşa raýatlygy bolan Annadurdy Hajyýewiň 2007-nji ýylyň 20-nji fewralynda Warnada tussag edilmegi baradaky maglumatlardan gaty aladalanýarlar.
Annadurdy Hajyýew 2001-nji ýyldan bäri Bolgariýada ýaşaýar. 2002-nji ýylda daşary ýurtda döredilen “Watan” türkmen oppozisiýa hereketini esaslandyryjylaryň biri boldy. Şol bir wagtyň özünde, Türkmenistanyň häkimiýetleri Hajyýewi emigrasiýa edeninden bir ýyl töweregi wagt geçensoň, bu ýurduň Merkezi Bankyndan 40 million dollar ogurlamakda aýyplamak isledi. Şuňa meňzeş esassyz aýyplamalary türkmen diktatory Saparmyrat Nyýazow daşary ýurtlarda ýaşaýan käbir beýleki türkmen oppozisionerlere garşy hem aç-açan aýtdy.
2003-nji ýylyň 22-nji maýynda Warna etrap kazyýeti "Hajyýewe garşy jenaýat işiniň syýasy sebäplere görä alnyp barylýandygyny" aýtdy we şonuň üçin ony ekstradisiýa etmek haýyşy ret edildi. Bolgariýanyň häkimiýetleriniň, türkmen häkimiýetleri tarapyndan öňe sürlen bu köne aýyplamalar esasynda bir türkmen oppozisiýa liderini tussag etmek mümkinçiligine ýene bir gezek garamagy geň zat.
Hajyýew 2007-nji ýylyň 19-njy fewralynda 24 sagat tussag edilenden soň, Bolgariýanyň hukuk goraýjy edaralary oňa Günbatarda syýasy gaçybatalga beren beýleki türkmen oppozisiýaçylary bilen baglanyşykly soraglar berdiler.
2007-nji ýylyň 22-nji fewralynda Bolgariýanyň prokuraturasynyň wekili Hajyýewe garşy öňüni alyş çäresini saýlamak meselesine seredýän kazyýetde çykyş etdi we Türkmenistanyň “her kimiň öz syýasy pikirini erkin beýan etmäge hukugy bolan erkin, demokratik we hukuk döwleti” diýip aýtdy. “Bu aýdylan bölümde täze türkmen häkimiýetleriniň Bolgariýanyň hukuk ulgamyny daşary ýurtlarda ýaşaýan syýasy garşydaşlaryny gorkuzmak üçin gural hökmünde ulanmaga synanyşýandyklarynyň subutnamasy hökmünde garaýarys.
Türkmenistanyň täze ýolbaşçylary tarapyndan geçirilen reforma wadalaryna garamazdan, ýurt dünýäniň iň repressiw we ýapyk döwletleriniň biri bolmagynda galýar. Garaşsyz kazyýet ýok, hökümetiň syýasatlaryny tankytlamak dönüklik hasaplanýar we ömürlik azatlykdan mahrum edilip bilner. Türkmenistanda esasy raýat hukuklarynyň çynlakaý bozulmagy baradaky alada BMG, ÝHHG, Ýewropa Bileleşigi, ABŞ-nyň Döwlet departamenti we halkara hökümete degişli bolmadyk guramalar tarapyndan ençeme gezek beýan edildi.
Biziň pikirimizçe, Annadurdy Hajyýew Türkmenistana ekstradisiýa edilse, oňa ýowuz çemeleşiler ýa-da gynamalara sezewar ediler we bar bolan hukuk proseduralarynda hukuklaryny netijeli goramak mümkinçiliginden mahrum ediler.
Hajyýewiň Türkmenistanda ýaşaýan garyndaşlary 2002-nji ýyldan bäri yzarlanmalara sezewar edilýär (gynamalar, galp aýyplamalar bilen azatlykdan mahrum etmek we içerki sürgün). Hajyýewiň aýal dogany, žurnalist Ogulsapar Myradowa geçen ýyl syýasy sebäplere görä tussag edilipdi we kazyýet işinden gysga wagt soň näbelli ýagdaýda türmede aradan çykdy.
Bolgariýanyň häkimiýetlerine ýüzlenýäris, Bolgariýanyň hukuklary we esasy azatlyklary goramak konwensiýasy, BMG-nyň Gynamalara we beýleki rehimsiz, adamkärçiliksiz ýa-da mertebäni kemsitmek baradaky konwensiýasy bilen Bolgariýa ýüklenen halkara borçnamalaryna, bosgunlaryň ýagdaýy bilen baglanyşykly jeza we konwensiýa laýyklykda Hajyýewi derrew tussaglykdan boşatmak we Türkmenistana ekstradisiýa edilmegi baradaky haýyşyny ret etmäge çagyrýarys.
Oleg Orlow, "Memorial" Adam Hukuklary Merkeziniň Geňeşiniň başlygy
Swetlana Gannuşkina, Raýat kömek komitetiniň başlygy
Lýudmila Alekseýewa, Moskwa Helsinki toparynyň başlygy
Walentin Gefter, Adam Hukuklary Institutynyň müdiri
Moskwa 2007-nji ýylyň 16-njy marty
