72 ýaşly pensioner Mariýa Pawlowna hemişe bolşy ýaly poçta bölümine pensiýa almak üçin geldi, ýöne bu gezek adaty 65 dollaryň ýerine oňa bu mukdaryň üçden birindenem az berildi. Geň galan garry aýala pensiýasynyň “gaýtadan hasaplanýandygyny” aýdyldy.
Mariýa Pawlowna zeýrenýär: "Bu aý sosial üpjünçilik maňa bary-ýogy 20 dollar hasaplady. "Hyzmatyň dowamlylygyny, aýlyk hakyny we şuňa meňzeş resminamalary alyp, etrap häkimligine gidiň" diýýärler.
Ol: "Pensiýam gaýtadan hasaplanylýarka, men az mukdarda pul alaryn" -diýdi. - Çagalarymyň hemmesi Russiýada. Ýeke ýaşaýaryn. Bu pul bilen ýaşap bolmaz"
Mariýa Pawlowna döwletiň şeýle ýakymsyz “garaşylmadyk” sowgat beren ýeke-täk pensioneri däl. Şäherlerde-de, obalarda-da köp garrylaryň pensiýalaryny iň pes mukdarda azaltdylar, bu bolsa respublikadaky 20 ABŞ dollaryna deňdir. Soňky bir ýarym ýylda pensionerleriň köpüsi poçta bölümine gelip, pensiýalarynyň syrly “gaýtadan hasaplanýandygyny” anykladylar.
Hünärmenler, ilatyň iň gowşak we ejiz gatlaklaryndan pul almak kararyna gelmek bilen, hökümetiň bir ýyldan gowrak wagt bäri boş durýan döwlet býudjetinde ullakan deşigi ýamamaga synanyşýandygyny öňe sürýärler.
Resmi statistikalara görä, Türkmenistanyň jemi içerki önümi bökdençlikler bilen ösýär we 2000-nji ýyldan bäri ýylda ortaça 21 göterim ösýär. Emma muňa garamazdan, gaz eksportyndan ajaýyp girdeji gazanýandygyna garamazdan, döwlet gaznasy boş.
Döwlet býudjet ýetmezçiligini ýapmagyň dürli usullaryny, şol sanda gaty isripsiz usullary synap görýär. Mysal üçin, 15 000 şepagat uýasy, saglygy goraýyş işgärleri we beýleki goldaw işgärleri ýakynda ýurduň saglyk ulgamyndan işden “kesildi”. Munuň ýerine harby gulluga çagyrylanlar işe başlady. Aslynda mugt zähmet.
Resmi däl maglumatlara görä, Türkmenistanda pensiýa ýaşynda 550 000 raýat ýaşaýar, resmi maglumatlara görä bary-ýogy 356 000 adam. Pensiýa işiň umumy dowamlylygyna, bir kärhanada iş möhletine, iş görnüşine, aýlyk hakyna, kärine we ş.m. baglylykda hasaplanýar.
Türkmen pensionerleriniň ýarysyndan gowragy iş şertleri kyn, ýöne ýokary aýlyk töleýän nebit we gaz pudagynda işledi. Şoňa laýyklykda olaryň pensiýalary ortaça derejeden ýokary hasaplandy, bu Türkmenistanda aýda 40 ABŞ dollaryna barabar. Häsiýet taýdan, indi olaryň pensiýalary “gaýtadan hasaplanýar”.
Pensiýalary gaýtadan hasaplamak uzak we kyn iş, ýöne islendik ýagdaýda pensionerlerde ýitgiler bolup galýar.
Öňki mugallym Nurjemal Artykowna IWPR-a: “Maňa pensiýamy gaýtadan hasaplamak üçin etrap häkimligine bir topar resminama getirmegi tabşyrdylar. Bilim ministrliginiň arhiwine bardym we 1963-1969-njy ýyllar üçin maglumatlarymy soradym. Şol esasda maňa pensiýa berildi "-diýdi.
“Emma arhiw maňa 1963-1978-nji ýyllardaky ähli maglumatlaryň ýangynda ýitirilendigini aýtdy. Netijede, resminamalary tabşyryp bilmedim we pensiýam iň az 20 ABŞ dollaryna çenli azaldyldy. "
“Şeýle-de bolsa, men bagtly - meniň aladamy edip biljek üç uly ýaşly çagam bar. Emma ýakynlary we garyndaşlary ýok, ýa-da uzak bir ýerde bolan garrylar näme etmeli? "
Köpler üçin Bilim ministrliginiň arhiwiniň ýangynda ýanandygy aýdylýar, şübheli ýylgyryş döredýär. Galyberse-de, şu ýyllarda - 1963-1978-nji ýyllarda mugallymlaryň aýlygy iň ýokary derejä ýetipdi. Görnüşi ýaly, saglygy goraýyş, gurluşyk we nebitgaz pudagy ministrlikleriniň arhiwi hem yz galdyrmady. Zerur resminamalary ýygnamagy başaranlar täze kynçylyklar bilen ýüzbe-ýüz bolýarlar.
Pensiýa çykan Mihaýil Nikolaýewiç Sosial üpjünçilik geňeşinde pensiýasynyň öňki mukdaryna gaýtarylmagy üçin para hökmünde 100 dollar talap edendiklerini aýtdy.
“Bu puly hiç ýerden alyp bilmerin. Ine, garrylara şeýdip pul berilýär "-diýdi.
Sosial üpjünçilik işgärleriniň biri, adynyň aýdylmazlygy şerti bilen: "Elbetde, edýän işlerimiz hiç bir çerçewä laýyk däl" -diýdi.
“Hasaplama üç aýyň içinde tamamlanmaly, şondan soň garrylara öňki aýlar üçin bergilerimizi tölemeli. Emma hakykatda beýle zat ýok ".
"Türkmenistanda gadymy döwürlerden bäri garrylara hormat goýmak adaty bir zatdy, ýöne döwletiň ata-babalarymyza, ömrüniň ahyryna çenli bu ýurduň bähbidi üçin söweşen we işleýän adamlara edýän zyýany ýabany we elhenç."
IWPR.
