37 million tiražy bolan meşhur Amerikan hepdelik “Parade” žurnaly ýakynda dünýäniň diktatorlarynyň ýyllyk reýtingini neşir etdi. 2005-nji ýylyň netijelerine görä Özbegistanyň we Türkmenistanyň prezidentleri Yslam Karimow we Saparmyrat Nyýazow ilkinji onluga girdi. Sanawda degişlilikde 5-nji we 8-nji orny eýelediler. KHDR dünýädäki iň totalitar jemgyýet hökmünde ykrar edildi.
Reýting, Human Rights Watch, Freedom House, Serhetsiz habarçylar we Amnesty International ýaly abraýly halkara adam hukuklary guramalarynyň hasabatlaryna we tertip-düzgünine esaslanýar. Ýagny, iň gorkunç diktator sanawda öňde barýar, ondan soň has rehimsiz we ş.m. Žurnalyň düşündirişi ýaly "diktator öz raýatlarynyň durmuşyna doly gözegçilik edýän we kanuny taýdan häkimiýetden aýrylyp bilinmeýän döwlet baştutanydyr." Şuňa meňzeş statistika neşir 2003-nji ýyldan bäri saklanyp gelýär. Geçen ýylyň netijelerine görä, görkezilmeýän sanawda 20 at peýda boldy. Iň elhenç zalymlar, Sudanyň prezidenti 62 ýaşly Omar Al-Başiri, KHDR-iň lideri Kim Çen Iri we Mýanmaryň ýolbaşçysy Tan Şwe tanaldy. Bu üçlük iki ýyl bäri reýtingde öňdeligi eýeleýär. “Parade” žurnalynyň belleýşi ýaly, 1989-njy ýyldan bäri Sudany dolandyran Omar Al-Başir 2003-nji ýylda Darfuryň taryhy sebiti bolan etnik we dini azlyklary (gara hristianlar we animistler) yzarlamagy başlatmak üçin sanawyň başynda durýar (Günbatar Sudan). 180 müňden gowrak adam öldürildi we 2 million sudan bosgun boldy. Ikinji ýer, 63 ýaşly Demirgazyk Koreýanyň lideriniň öz ýurdunda "äpet konslager" döredendigi üçin Kim Çen Iri "sylaglandy". Mundan başga-da, KHDR Amerikanyň žurnaly tarapyndan dünýäniň iň totalitar jemgyýeti hökmünde ykrar edildi.
"Iň ganly" ilkinji üçlügi jemlemek Mýanmaryň (öňki Birma) prezidenti, 72 ýaşly general Tan Şwe, 2005-nji ýylyň noýabr aýynda hiç hili duýduryş bermezden öz hökümetini soňky 120 ýylda ýurduň paýtagty bolup hyzmat eden Rangoundan. paýtagtlardan 245 mil uzaklykda ýerleşýän Pyinmana çenli göçürdi. Döwlet işgärlerine işinden çekilmegini gadagan edip, ýakyn wagtda boljak hereket barada iki günüň içinde habar berildi. Soň bolsa harby ýük awtoulaglarynda täze iş ýerine iberildi. Şondan bäri olar hakda az eşidilmedi.
Dördünji orny 1980-nji ýyldan bäri Zimbabweni dolandyrýan afrikaly diktator Robert Mugabe eýeledi. Geçen ýyl hökümet "Murambatswina" operasiýasyna başlady we 700 000 töweregi adam"tertip-düzgüni we saglygy dikeltmek üçin" öýlerinden zor bilen çykaryldy we işden boşadyldy.
Ilkinji gezek post-sowet lideri ilkinji bäş satrapyň hataryna girdi. Özbegistanyň 67 ýaşyndaky prezidenti 1989-njy ýyldan bäri respublikany dolandyrýan Yslam Karimow geçen ýyl 15-nji orundan bäşinji orna çykdy. Karimow bu "hormaty" Özbek türmelerinde gynamalar we geçen ýylyň 13-nji maýynda Andijanda geçirilen hökümete garşy ýörişe gatnaşyjylaryň jezalandyrylmagyna hut özi buýruk berenligi üçin aldy.
Türkmenleriň prezidenti Saparmyrat Nyýazow zalymlaryň sanawynda 8-nji ýeri eýeledi. Amerikan žurnalynyň habaryna görä, Nyýazow höküm süren döwründe Türkmenistany gadymy döwürlerde bolşy ýaly Aziýanyň nusgawy despotizmine öwrüpdir.
Mehman Gafarli.
"Täze habarlar"
