BMG Adam Hukuklary Geňeşi

Prezident Gurbanguly Berdimuhammedowyň 2012-nji ýylyň 31-nji martynda gol çeken “Migrasiýa barada” täze kanuny Türkmenistanda güýje girdi.

Kanun, 2005-nji ýylyň 7-nji dekabrynda güýje giren şol bir adyň resminamasyndan birnäçe maddada tapawutlanýar.

Hususan-da, indi wiza bermekden boýun gaçyrmagyň esaslary “Türkmenistanda ýaşamak üçin rugsatnama” III bapdan göçürildi we respublikada girmek isleýänleriň ähli görnüşlerine degişlidir.

Şeýlelik bilen, täze kanunyň 11-nji maddasyna laýyklykda, aşakdaky ýagdaýlar daşary ýurt raýatyna ýa-da raýatlygy bolmadyk adama wiza bermekden ýüz öwürip biler:

1) parahatçylyga we adamzada garşy jenaýat eden bolsa;

2) agyr ýa-da agyr jenaýat edenligi üçin iş kesilmegi;

3) özüne garşy jenaýat işiniň gozgalmagy - deslapky derňew, kazyýet derňewi ýa-da kazyýet işi gutarýança;

4) eger adamyň Türkmenistanyň çägindäki ýaşamagy Türkmenistanyň milli howpsuzlygynyň bähbitlerine ters gelse, jemgyýetçilik tertibini bozup ýa-da ýurduň ilatyna ahlak taýdan zyýan ýetirip biler;

5) eger Türkmenistan raýatlarynyň we beýleki adamlaryň hukuklaryny we kanuny bähbitlerini goramak zerur bolsa;

6) eger jyns ýollary arkaly geçýän adamda immun ýetmezçiligi wirusy (AIW infeksiýasy) ýokaşan bolsa, weneriki kesel, neşekeşlikden ýa-da Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we lukmançylyk senagaty ministrligi tarapyndan Türkmenistanyň ilatynyň saglygyna zyýanly keselleriň sanawyna goşulan başga bir keselden ejir çekýän bolsa;

7) wiza almak üçin bilkastlaýyn ýalan maglumat beren bolsa;

8) ozal Türkmenistana girmek üçin çäklendirme ulanylan bolsa - çäklendirme möhleti gutarýança;

9) eger Türkmenistandan administratiw deportasiýa edilen bolsa - administratiw deportasiýa möhleti gutarmanka gelse;

10) eger Türkmenistanda bikanun bolmagy ýa-da başga bir daşary ýurt raýatyna, Türkmenistanyň çägine bikanun girmekde raýatlygy bolmadyk adama kömek etse;

11) eger terrorçy, döwlete garşy, ekstremist ýa-da beýleki jenaýat guramalarynyň agzasy ýa-da olara gatnaşýan adam bolsa.

4-nji bapa üns bereliň: sorag ýüze çykýar: potensial syýahatçydan gelip çykýan Türkmenistanyň milli howpsuzlygynyň bähbitlerine abanýan howpy kim we nädip kesgitleýär? Jogap, esasanam gyzykly, sebäbi “Žarkow Tur” syýahatçylyk kompaniýasynyň "Azatlyk" radiosyna beren interwýusynda habar berşi ýaly wiza almak üçin türkmen ilçihanasyna ýüz tutýan ruslaryň 98% -i ret edilýär.

“Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi wiza bermek ýa-da bermezlik barada karar berýär. Hyzmatdaşlarymyza gitmek isleýän syýahatçylaryň pasportlarynyň nusgalaryny iberýäris we olar bu resminamalary göni Daşary işler ministrligine geçirýärler we syýahatçynyň gidip biljekdigi ýa-da gitmezligi üçin giriş üçin öňünden rugsat bermelimi diýen karara gelinýär”-diýip, kompaniýanyň işgäri aýdýar. Şeýle hem, boýun gaçyran halatynda türkmen tarapy tarapyndan 100 ABŞ dollary bolan wiza almak üçin ýörite çakylygyň bahasynyň şowsuz syýahatça gaýtarylmajakdygyny aýtdy.

Şol bir wagtyň özünde, ýurduň raýatlarynyň Türkmenistandan gitmegine bagyşlanan V bapyň 30-njy maddasynda şuňa meňzeş pikir bar. Şeýlelik bilen, aşakdaky ýagdaýlarda Türkmenistanyň raýaty üçin ýurtdan çykmak üçin wagtlaýyn çäklendirmeler girizilip bilner:

1) döwlet syryny emele getirýän maglumatlardan habarly - Türkmenistanyň kanunçylygy bilen kesgitlenen möhlet gutarmanka;

2) oňa garşy jenaýat işi gozgaldy - kazyýet işi gutarýança;

3) jenaýat edenlikde - höküm gutarýança ýa-da jezadan azat edilýänçä;

4) kazyýetiň karary bilen özüne ýüklenen borçlaryň ýerine ýetirilmeginden gaçýar - borçlar ýerine ýetirilýänçä;

5) kazyýetiň karary bilen, ol aýratyn agyr jenaýat edenlikde günäli tapyldy ýa-da bilkastlaýyn jenaýat eden ýa-da howply residiwizm bilen bilkastlaýyn jenaýat eden ýa-da polisiýanyň administratiw gözegçiliginde - jenaýat ýazgylary gutarýança ýa-da ykrar edildi gözegçilik ýatyrylýança;

6) garşysyna raýat kazyýet işi gozgaldy we kazyýete iberildi- kazyýet işi gutarýança;

7) harby gulluga çagyrylmaly - harby gullugy gutarýança ýa-da ondan boşadylýança, Türkmenistanyň daşyndaky hemişelik ýaşamak üçin ýagdaýlar muňa girmeýär;

8) Türkmenistanyň raýatynyň daşary ýurtda bolan döwründe adam söwdasynyň pidasy bolup ýa-da gulçulyga düşmeginden gorkýan bolsa;

9) öň daşary ýurtda bolsa, kabul edýän ýurduň kanunlaryny bozan bolsa;

10) onuň gitmegi Türkmenistanyň milli howpsuzlygynyň bähbitlerine ters gelýän bolsa.

Mundan başga-da, Türkmenistanyň häkimiýetleri daşary ýurtlularyň haýsy görnüşleriniň bu respublikada ýaşamaga mynasypdygyny anykladylar. 2-nji bölüm, “Türkmenistanda ýaşamak üçin rugsatnama” 3-nji bapyň “ýaşamak üçin rugsatnama bermek” 14-nji maddasyna goşuldy, şoňa laýyklykda ýaşamak üçin rugsatnama almak üçin aşakdaky sebäpleriň biri zerurdyr:

1) Türkmen raýatlygy;

2) Türkmenistanyň raýaty bilen baglaşylan nika;

3) ýakyn garyndaşlarynyň Türkmenistanda ýaşaýan ýeri (ýanýoldaşy, kakasynyň we ejesiniň tarapynda ene-atalar we eneler, Türkmenistanyň raýatlary bolan ene-atalar, doganlar, aýal doganlar, çagalar, şol sanda ogullyga alnan çagalar, agtyklar);

4) Türkmenistanyň raýatlaryna degişlilikde hossarlyk we howandarlyk etmegiň bellenilen tertibine laýyklykda hasaba alynmak;

5) Türkmenistanyň ykdysadyýetine azyndan 500 müň ABŞ dollaryny maýa goýmak;

6) dürli hünärlerde ýokary kärleriň bolmagy, şeýle hem Türkmenistanyň bähbidine ulanylyp bilinjek ylym, medeniýet, sungat we sport ugurlarynda möhüm üstünlikler;

7) GDA ýurtlarynyň raýatlary ýa-da GDA ýurtlaryndan gelen raýatlygy bolmadyk adamlar, GDA ýurtlary bilen wiza düzgünini girizmezden ozal Türkmenistanda hasaba alnan bolsa.

Türkmenistanyň “Migrasiýa barada” kanunynyň doly beýanyny şu ýerde (I-III baplar) we şu ýerde (IV-VIII baplar) tapyp bilersiňiz.

Halkara habar gullugy "Fergana"