NBCentralAsia bilen söhbetdeş bolan synçylar häkimiýetleriň elektron hökümet döretmek synanyşygyna oňyn garaýarlar, ýöne maksadyna ýetmek üçin maglumat we internete elýeterliligi ep-esli liberallaşdyrmak zerur.
Aprel aýynyň ahyrynda Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhammedow döwlet dolandyryşynda maglumat we aragatnaşyk tehnologiýalarynyň bitewi ulgamyny döretmek baradaky karara gol çekdi. Şeýle hem ministrler kabineti bilen pudak bölümleriniň arasynda “ýokary hilli özara täsirleşmegi” üpjün etmek üçin süýüm-optiki aragatnaşyk ulgamyny ornaşdyrmak meýilleşdirilýär.
Elektron tehnologiýalaryň üsti bilen döwlet dolandyryşynyň we pudagara işleriň netijeliliginiň ýokarlanmagyna garaşylýar.
Täze maglumat we aragatnaşyk tehnologiýalarynyň ýaýramagy we internete girmegiň giňelmegi Berdimuhammedowyň 2007-nji ýylda häkimiýete gelenden soň ähli maksatnamalarda yglan eden esasy pikiri. Öň ýurtda gadagan edilen Bütindünýä Kerebine giriş açdy, çagalar edaralaryna, mekdeplerine we uniwersitetlerine kompýuter sapaklary we häzirki zaman tehnologiýalary bilen enjamlaşdyrmagy tabşyrdy we diňe internete birikmek üçin enjamlar guran halatynda işlemek üçin täze desgalary kabul etmegi karar etdi.
2009-njy ýylyň ortalaryna dokuz ministrlik we bölüm öz web çeşmelerini döretdi.
Şeýle-de bolsa, maglumat almakda kynçylyklar saklanýar. Bäş milliondan gowrak ilatly ýurtda bary-ýogy on bäş sany internet kafesi bar, bu ýere gelýänlere gözegçilik edilýän elýeterliligi hödürleýär we goşmaça maglumatlary neşir edýän garaşsyz Merkezi Aziýa we daşary ýurt web sahypalaryny petiklemek adaty bir zat.
Internet elýeterliligi bolan kompýuterleri guran uniwersitetlerde we mekdeplerde mugallymlar okuwçylara internedi ulanmagy gadagan edýärler ýa-da belli bir saýtlara girmegi çäklendirýärler. Ilatyň aglaba bölegi üçin Bütindünýä Kerebi henizem elýeterli däl.
Elektron hökümetiň döredilendigini yglan eden häkimiýetler, diňe bir döwlet edaralarynyň däl, eýsem raýatlaryň hem maglumat almagyny öz içine alýan nusgawy düşünjesi barada hiç zat aýtmady. Teswirçileriň pikiriçe, bu awtomatiki dolandyryşlaryň netijeli işlemegi üçin esasy şert.
Bolgariýada ýerleşýän Türkmen NBCA hünärmeni Annadurdy Hajyýew "Elektron hökümetiň elementlerini döretmek üçin haýsydyr bir" hereketi "göremzok" -diýdi. -"Elektron hökümet ulgamynda döwlet bilen raýatlaryň arasynda, döwlet bilen işewürligiň, hökümetiň dürli şahalarynyň arasynda özara gatnaşyklaryň birnäçe görnüşi bar."
Elektron hökümet döretmek pikiri, sarp edijileriň isleglerine ünsi jemläp, taslama açyklygy we ilatyň giňden gatnaşmagyny göz öňünde tutýar, haçan-da ministrlikler we bölümler internet arkaly ilata hyzmat edip biler, bu bolsa häkimiýetler bilen halkyň arasyndaky gatnaşyklary gowulandyrar.
Mysal üçin, raýatlar döwlet bölümleriniň web sahypalary arkaly arzalary we teklipleri iberip bilerler, işgärleriň üstünde nähili işleýändiklerini yzarlamaga we kazyýet edaralarynyň portallarynda aç-açan çap edilen kazyýet işleriniň kararlary bilen tanyşmaga mümkinçilik alarlar.
Synçylaryň pikiriçe, goňşy Gazagystanda işleýän şuňa meňzeş görnüş döwlet bilen ilatyň arasyndaky hyzmatdaşlygy güýçlendirdi. Mysal üçin, kazyýet işi has açyk boldy. Öň günäkärlenýäniň kazyýet işiniň gidişine syn etmek mümkinçiligi bolmadyk bolsa, indi kazyýet işine gatnaşýan ähli taraplar kazyýet işleri bilen tanşyp bilerler.
Şeýle-de bolsa, elektron hökümetiň işlemegi üçin Türkmenistanda henizem ýetmezçilik edýän internete erkin girmek we häkimiýetleriň aç-açan işlemegi üçin şertler zerurdyr.
Uzak wagt bäri döwlet gullugynda işlän Aşgabatdaky NBCentralAsia gazetiniň ýazyjysy: "Ministrliklerde we bölümlerde internete girmek meselesinde bir mesele bar" -diýdi.
Bu makalany taýýarlamak bilen, Türkmenistanda elektron hökümetiň döredilmegi bilen baglanyşykly ministrlikleriň orta derejeli ýolbaşçylarynyň arasynda gözleg geçirdi we täze tehnologiýalara bolan garaýyşlaryny anyklady.
"Gepleşikleriň netijesi, elektron hökümeti döretmek pikiriniň diňe seslenendigini we köpüsiniň manysyna düşünmeýändigini görkezýär" -diýýär. "Häzirki wagtda ministrlikler bilen bölümleriň arasynda elektron görnüşde maglumat alyşmak üçin bähbitli maglumat bazasyny döretmekdir."
Adynyň aýan edilmezligini isleýän Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrliginiň işgäri täze taslamany “Türkmenistanyň medenýetli jemgyýetdigini görkezmek üçin ýene bir synanyşyk” diýip atlandyrdy.
Ýolbaşçy: "Aslynda ýurt yza gaýdýar" -diýdi. - Biz ýapyk meýdanda ýaşaýarys - "hiç zady göremzok, hiç zat eşitmeýäris we hiç kime hiç zat aýtmarys".
Ykdysadyýet we ösüş ministrliginiň işgäri, elektron hökümet taslamasynyň gelmegi bilen ýurtda hökümet işleriniň has aç-açan boljakdygyna ynanmaýar.
“Biz eýýäm elektron ses berişlik geçirmäge synanyşdyk”-diýdi. - Bu ýagdaýda-da saýlaw netijelerini galplaşdyrmagy başardylar. Bu gün başgaça bolar öýdemok.”
Aşgabatdan Politehniki Institutyň mugallymy täze tehnologiýalary işgärleriň abraýyny ýokarlandyrmak üçin döredilen döwlet şöhrat görnüşleriniň biri diýip atlandyrdy.
"Telewizor her gün hökümet agzalarymyzy görkezýär" -diýip ol aýdýar. Öň ellerinde depderler tutýardylar, indi olaryň öňünde noutbuklary bar. Näme üçin olar gerek, sebäbi belli däl, her niçigem bolsa olara seretmeýärler. "
NBCA
