Türkmen hökümeti ýokary bilimli gulluga çagyrylýan raýatlary goşun gullugyna çekmek üçin gulluk möhletini bir ýarym ýyldan bir ýyla çenli azaltmaga synanyşýar. Şeýle-de bolsa, synçylaryň köpüsi gulluk şertlerini gowulaşdyrmazdan we agalyk (dedowşina) howpy aradan aýyrmazdan, möhletiň gysgalmagy diplomly esgerleriň goşunda gulluk etmek islegini artdyryp bilmejekdigine ynanýarlar.
Prezident Gurbanguly Berdimuhammedow 3-nji martda ýurduň Howpsuzlyk Geňeşiniň mejlisinde harby gulluga çagyryş we harby gulluga degişli üýtgetmeleri girizdi. Üýtgeşmeler 1-nji aprelde güýje girer.
Ýokary bilimli adamlar üçin gulluk möhletini gysgaldyp, prezident, beýleki harby gulluga çagyrylanlar üçin gulluk möhletini iki ýyl galdyrdy.
Şeýle hem Prezident Goranmak ministrligine Merkezi Aziýa döwletiniň üýtgeýän zerurlyklaryny kanagatlandyrmak üçin täze harby taglymaty işläp düzmegi buýurdy.
Häzirki wagtda terrorçylykly hüjümlerden başga Türkmenistan üçin harby howp ýok.
Bu özboluşlu bähbit, harby işgärleriň sanyny azaltmagy, goşuny döwrebap ýaraglar bilen enjamlaşdyrmak we esgerleriň we ofiserleriň durmuş we ýaşaýyş şertlerini gowulandyrmagy göz öňünde tutýar.
Türkmen goşunynda gulluk etmek on sekiz ýaşdan otuz ýaşa çenli erkek raýatlar üçin hökmanydyr; on ýedi ýaşyňyzdan hem öz islegiňiz boýunça gulluk edip bilersiňiz.
Şeýle-de bolsa, Türkmenistanda harby gulluga çagyryljak käbir harby gullukçylar para bilen harby gullugyndan çykýarlar we köpüsi daşary ýurda okamak üçin gidip, harby gulluga çagyrylmakdan gaça durýarlar.
Goranmak ministrliginiň NBCA çeşmesi prezidentiň gulluk möhletini we harby işgärleriň sanyny azaltmak baradaky kararyny tassyklaýar.
“Bäş million ilaty we hemişelik bitaraplyk ýagdaýy bolan bir döwlet näme üçin beýle goşuna mätäç? Birnäçe on müňlerçe gowy taýýarlanan we häzirki zaman enjamlar bilen enjamlaşdyrylan harby gullukçylaryň bolmagy ýeterlikdir. Mundan başga-da, uly goşun býudjet üçin agyr ýük” diýýär.
Häzir türkmen goşunynda 100 müňden gowrak harby gullukçy bar.
Döwlet daşary ýurda okamak üçin gidýän ýaş türkmenleriň zerur şertleri ýerine ýetirmegini berk gözegçilik edýär.
Ýöne beýleki ýurtlarda okan köp talyp bu sebäpden dogduk mekanyna dolanmak islemeýär.
Türkmen goşun gullugynyň ätiýaçlykdaky işgäri NBCA bilen söhbetdeşlikde möhleti gysgaltmak bilen prezidentiň daşary ýurtda okaýan ýaş türkmen raýatlaryny yzyna getirmek isleýändigini aýtdy.
"Ýaş ýigitler Türkmenistana gulluk etmek üçin gaýdyp gelmeýärler, sebäbi birinjiden, gulluk şertleri erbet, ikinjiden, agalyk wakasy jezasyz galýar" -diýdi.
“Biziň ýigitlerimiz daşary ýurtlarda diplom alýarlar, iş tapýarlar we şol ýerde hemişelik galýarlar. Näme üçin wagt ýitirip, goşundaky saglyklaryny zaýalamaly? "-diýdi.
NBCA tarapyndan gözden geçirilen ýaşlar prezidentiň başlangyjy boýunça ikä bölündi.
Gyrgyzystanyň uniwersitetleriniň birinde okaýan Mary şäherinden ýigrimi ýaşly ikinji synp talyp öýden gelen habardan gaty hoşaldy.
"Uniwersiteti gutaranymdan soň Türkmenistana dolanmak islemedim" -diýdi. “Şeýle-de bolsa, bu habar meni pikirlenmäge mejbur etdi. Mümkin, gaýdyp gelip gulluk ederin "-diýdi.
NBCA-nyň başga bir söhbetdeşi has aladaly we Türkmenistana dolanmak islemeýär.
"Men bir ýyl, bir ýarym ýyl ýa-da iki ýyl gulluk etmerin" -diýdi. “Goňşym bölümdäki agalar tarapyndan ölümine ýenjildi. Men onuň ykbalyny gaýtalamak islämok, ýöne ene-atam hem meni goýbermeýärler, para bererler".
Gyrgyzystanda bolşy ýaly, Türkmenistanda-da goşunda gulluk etmemek üçin resmi töleg töläp bolardy diýip sözüniň üstüne goşdy.
"Bu, ýurtda sagdyn ýigitler we býudjet üçin goşmaça pul bolar"-diýip ol sözüni tamamlady.
Harby işgärleriň arasynda adam hukuklarynyň bozulmagyna yzygiderli gözegçilik edýän Türkmen Helsinki Adam Hukuklary Gaznasynyň başlygy Täjigül Begmedowa uçurymlary harby gulluga çagyrmak üçin gulluk möhletini gysgaltmakdan başga-da köp iş edilmelidigini aýtdy.
Begmedowa, goşuna "düýpli özgertmeler gerek" diýdi we bu "agalyk howpuny düýbünden ýok etmek" bilen başlaýar.
Şeýle hem Begmedowa, halkara bitaraplyk statusyna eýe bolan Türkmenistanyň kem-kemden harby gullugy şertnama geçmeli diýip hasaplaýar.
(NBCA, sebitde giň synçylaryň gatnaşmagynda Merkezi Aziýa üçin köp dilli habar derňewi we düşündiriş hyzmatyny döretmek üçin IWPR taslamasydyr. Taslama sebitiň bäş ýurdunda 2006-njy ýylyň awgustyndan 2007-nji ýylyň sentýabryna çenli amala aşyryldy. Täze maliýe kömegi bilen bu hyzmat Özbegistanda we Türkmenistanda bolup geçýän wakalara täzeden gözegçilige başlaýar).
Iwpr
