Andijanda hüjüm gutardy. Müňlerçe gelene garamazdan harbylar gozgalaňçylary atyp başladylar. Çukurda gizlenip gudrat bilen aman galan jurnalist Galima Buharbaýewanyň pikiriçe, aýallara we çagalara garamazdan her kim bir ýandan atyldy.
Özbek häkimiýetleri halk dargap, gijäniň düşmegine garaşmadylar we merkezi meýdançada müňlerçe adamyň ýygnanyşygy wagtynda hüjüme başladylar. Moskwa wagty bilen sagat 16.30 töweregi, harbu batalýonuň ilkinji topary meýdança geldi we garaşdylar. Olaryň arkasyndan ikinji topar hem geldi. Maşynlaryň birinde oturan esgerler märekä ilkinji bolup atmaga başladylar. Bu barada "Reýter" habar gullugynyň habarçysy şaýatlara salgylanyp habar berdi. Özbek häkimiýetleri soňra sebit dolandyryşyna edilen hüjümiň ony ele geçiren gozgalaňçylaryň ýaraglaryny bermekden we boýun egmekden soň başlandygyny aýtdylar.
Uznews.net gullugynyň habarçysy Galima Buharbaýewa Gazeta.Ru-a wakanyň bolan ýerinden aýal-gyzlary we çagalary öz içine alýanlaryň hemmesine bikanun atandyklaryny aýtdy. “Adamlar dürli tarapa dagadylar. Çukura düşdük we birnäçe wagtlap şol ýerde ýatdyk. Iň azyndan bäş ganly jesedi gördüm. Hökümetiň (Gazeta.runuň-sebit dolandyryşy) binasyny saklaýan gozgalaňçylar hem atyp başlady. Olaryň soňuna çenli durmak niýeti bardy "-diýdi.
Buharbaýewanyň pikiriçe, ölen we ýaralananlar köp. “Çukurdan çykyp, köçelerden ylgadyk, ýaşaýyş ýerlerine (şäheriň içindäki bir gatly hususy jaýlaryň bir bölegi) ylgadyk, indi bolsa atylmaýan ýerden çykmaga synanyşýarys. Ýöne ýaragyň sesleri hemme ýerde eşidilýär ... ”- diýip, Özbeg gullugynyň gudrat bilen gaçyp giden habarçysy habar berdi. Myhmanhana baryp ýetende bolsa, elmydama arkasynda duran sumkanyň azaşan ok bilen deşilendigini bilip galdy.
Ýerli ýaşaýjylaryň sözlerine görä, binada hüjüm bir sagada golaý dowam edipdir. Sebitdäki Hökümet binasyndan birnäçe güýçli partlama eşidildi.
Soň bolsa ýagyş ýagdy. Şäheriň merkezinde wagtal-wagtal atyşyk sesleri eşidilýär. Dolandyryş binasynda nämeleriň bolup geçýändigi entek belli däldi. “Häzirki wagtda şäherde ýagyş ýagýar. Demonstrantlar meýdançadan çykdylar - diýip, RIA Nowostiniň çeşmesi aýtdy. - Indi hiç kim garşy çykmaýar, ýöne atyşyklar eşidilýär. Girew alnanlar entek boşadylmady "-diýdi. “Birnäçe wagt öň esgerler bilen birnäçe sowutly ulag meýdançadan çykdy. Olar döwülen aýna penjireleri we tekiz ýyrtylan atylan tekerleri bilen gaýdyp geldiler"-diýdi.
Hüjüm, günbatar agentlikleriniň habar bermegine görä, şäher häkimliginiň öňündäki meýdançada takmynan 50 000 adam ýygnananda, ýörişiň gyzyşan wagtynda başlandy. Adamlar münberde gürleýänlere tomaşa edip, asfaltda oturdylar. Ýerli ýaşaýjynyň pikiriçe, her kim çykyş edip bilerdi - hemmelere mikrofon berildi. Andijanyň ýaşaýjysynyň Fergana.Ru web sahypasyna habar berşi ýaly, Karimowyň we Özbegistanyň hökümetiniň işinden aýrylmagy barada şygarlar bardy, ýöne köplenç adamlar duýgularyny dökýärdiler: kyn ykdysady ýagdaý, işiň ýoklugy, esasy iýmit ýetmezçiligi hakda gürleşdiler .
Soň Andijanyň prokurory Abdurahimow gozgalaňçylar bilen gepleşik geçirmäge synanyşdy we "23 akromlylaryň meselesinde adalatly kararyň kabul ediljekdigini" aýtdy. Şeýle-de bolsa, bu sözlerden soň märekeden sesler çykdy, prokurora daşlar zyňyldy - münberden çykaryldy.
Protestçileriň liderlerinden biri Kabuljon Parpiýewiň pikiriçe, gozgalaňçylaryň esasy islegi "Hakykat ýoly" kitabynyň awtory we Akromist hereketiniň lideri Akromjon Ýuldaşewiň erkinligi we “Özbegistanyň ähli raýatlary üçin hukuklar.”
Günüň ikinji ýarymynda gozgalaňçylar Ferghana.Ru web sahypasy arkaly Russiýanyň prezidenti Wladimir Putine ýagdaýa goşulmak haýyşy bilen ýüz tutmaga synanyşdylar. Şeýle-de bolsa, Russiýanyň Daşary işler ministri Sergeý Lawrow "ýagdaý Özbegistanyň içerki işi" diýdi. “Biz ol ýerden gelýän maglumatlara ýakyndan gözegçilik edýäris. Iň soňky maglumata görä ýagdaý durnuklaşdy "-diýip, Russiýanyň Daşary işler ministrliginiň başlygy wakalardan daşlaşdy.
Gozgalaň gije ýaragly adamlar bilen 15 töweregi maşyn şäher türmesine tarap ugranda başlandy. Garawullary atdylar we käbir maglumatlara görä 4 müňe çenli tussag boşadyldy. Fergana.ru-nyň habaryna görä, şäher türmesiniň golaýynda dört adamyň jesedi bilen ýakylan birnäçe awtoulag bar. Tussaghana içinde ölenleriň köpdügi barada maglumatlar bar. Soňra gozgalaňçylar harby bölümi we Milli howpsuzlyk gullugynyň sebit bölüminiň binasyny ele geçirmäge synanyşdylar, emma bu synanyşyklar yzyna gaýtaryldy. Irden sagat birde sebit administrasiýasy tussag edildi, ähmiýetsiz garawullardan başga hiç kim ýokdy. Gozgalaňçylaryň guramaçylyk komitetiniň habaryna görä, diňe gijede şäherde takmynan 50 adam ölüp, azyndan 20 adam ýaralanypdyr. Adamlaryň köpüsi Milli howpsuzlyk hyzmatlary binasyna gijeki hüjümde öldi.
Bu gozgalaň häkimiýeti ele geçirmäge we Özbegistany Yslam döwletine öwürmäge çagyrýan ekstremistler hasaplanýan akromistleriň garyndaşlary tarapyndan başlandy, soň bolsa Andijanyň ýönekeý ýaşaýjylary bu gozgalaňa goşuldy.
Irden şäheriň merkezi gozgalaňçylaryň elinde boldy. Kuwwatyň üýtgändigini görkezmek üçin söweşijiler hatda ulag hereketine-de ýolbaşçylyk etdiler. Şäheriň esasy teatrynyň we kinosynyň binalary otlandy.
Bu aralykda, gozgalaňçylar basyp alan sebit dolandyryş binasyna hökümetiň hüjümine taýýarlanýar. Ony ownuk ýaraglar we granatlar bilen ýaraglanan 100 töweregi adam tutdy. Feragan.Ru web sahypasynyň habaryna görä, olaryň hemmesi Akromiýa dini mezhebiniň wekilleri bolupdyr. "Feragana.Ru" habarçysyna "Biz janyndan geçen hüjümçiler" diýdiler, hereketlerinden soň häkimiýetleriň olar bilen dabarada durmajakdyklaryny aýtdylar.
Gozgalaňçylaryň girewleri bardy. Gozgalaňçylaryň sözlerine görä, Milli Howpsuzlyk Gullugynyň, Içeri işler ministrliginiň we harby işgärleriň, şeýle hem märekäniň içinde bidüzgünçilikler gurmaga synanyşan prowokatorlaryň arasynda 30 töweregi adam tussag edilipdir. Özbek häkimiýetleri hem aýallaryň we çagalaryň girew alandygyny öňe sürdi. “Tutuş wagtyň dowamynda häkimiýetleriň wekilleri bilen administrasiýada ornaşan söweşijileriň arasynda intensiw gepleşikler geçirildi. Çagalaryň we aýallaryň arkasynda gizlenen söweşijiler hiç hili eglişik etmeýärler "-diýdi.
Özbegistanyň ähli hukuk goraýjy edaralarynyň işgärlerine anna güni irden bir töweregi duýduryş berildi. Kazarma ýagdaýy yglan edildi. Irden Andijanda goşun ýygnanyp başlady, prezident Yslam Karimow uçup geldi. Günüň ýarynda ol aýgytly hereket edip başlady - şäher merkezine barýan ýollar awtobuslar, ýük awtoulaglary we samoswal awtoulaglar bilen beklendi. Fergana jülgesini respublikanyň galan bölekleri bilen birleşdirýän geçelge petiklenip, Daşkent bilen Fergana, Namangan we Andijan arasynda howa aragatnaşygy ýatyryldy. CNN we BBC teleýaýlymlarynyň ýaýlymy, şeýle hem rus telewideniýesiniň habar beriş serişdeleri ýaýlymlary ýatyryldy - ýerine güýmenje wideolary görkezildi. Internet üpjün edijiler Russiýada we daşary ýurtlarda habar çeşmelerini petiklediler.
Moskwa wagty bilen agşam 10:00-a çenli “Ferghana.Ru” -nyň işgär habarçysy Alekseý Wolosewiç Andijandan telefon arkaly sebit dolandyryş binasynyň çäginde henizem atyşlaryň eşidilendigini aýtdy. Özbek resmileriniň şäherde tertip-düzgüniň dikeldilendigi baradaky habarlara garamazdan, sebitdäki hökümetiň ele salnan binasyna hüjüm henizem dowam edýär.
Ilýa Žegulew.
Gazet.Ru.
