Raýat jemgyýetçiligi MNB-iň gözegçiligi astynda galýar.
NBCA synçylary birnäçe jemgyýetçilik guramasynyň işine gözegçiligiň güýçlendirilmegi barada alada edýärler we häkimiýetleriň raýat aktiwistlerine garşy çäreleri hasam güýçlendirmeginden gorkýarlar.
2-nji maýda Ynsan Hukuklary boýunça Türkmen Başlangyjy (TIPÇ) ýurduň merkezi bölegindäki Ahal welaýatynda (sebitde) Milli Howpsuzlyk Ministrliginiň birnäçe çeşme we maglumat merkezini ýapandygyny habar berdi.
Bu merkezler ilata we ýerli aktiwistlere internete girmek, kompýuter we beýleki ofis enjamlary we jemgyýetçilik guramalaryna maslahat kömegi berýän hökümete degişli bolmadyk Counterpart Türkmenistan tarapyndan durmuşa geçirilýän Raýat Jemgyýetine goldaw maksatnamasynyň (ПИГО) çäginde işledi.
Fewral aýynda geçiriljek prezident saýlawlarynda "asudalygy üpjün etmek" bahanasy bilen köp sanly çeşme we maglumat merkezleri (ÇMM) wagtlaýyn ýapyldy, emma howpsuzlyk gullugynyň ünsi artmagy sebäpli olar işini dowam etdirmediler.
NBCA-nyň Türkmenistandaky çeşmeleri Daşoguz we Türkmenbaşy şäherlerinde raýat jemgyýeti aktiwistleriniň alyp barýan işleriniň hem kyndygyny habar berýär, howpsuzlyk işgärleri olary "jemgyýetçilik tertibiniň bozulmagynyň öňüni almak" üçin öňüni alyş gepleşiklerine çagyrýarlar. Bu görnüş astynda islendik raýat işjeňligini aňladýar.
Şeýlelik bilen, Prezident Gurbanguly Berdimuhammedowyň häkimiýet başyna gelmegine garaşylýan döwlete degişli däl sektora bolan arkaýynlyklar bolmady diýip, Aşgabatly NBCA hünärmeni aýdýar.
Jemgyýetçilik birleşikleriniň sanynyň azalýandygyny görkezýär - Adalat ministrligi 2004-nji ýyldan bäri täze gurluşlara ygtyýarnama bermedi we bar bolanlar agyr şertlerde işlemäge mejbur edildi.
Bilermen: "Bu ýerde [jemgyýetçilik guramalarynyň] päsgelçiliksiz işleri barada gürleşmek gülkünç, sebäbi ähli jemgyýetçilik guramalary [MNB] -iň gözegçiliginde".
Türkmenistanyň Raýat Demokratik Bileleşiginiň lideri Wýaçeslaw Mamedowyň pikiriçe, liberal kanunlaryň ýoklugy we häkimiýetleriň raýat pudagyna bolan berk garaýşy, jemgyýetçilik birleşikleri we ýagdaýy gözegçilik astynda saklamak üçin ähli çäreleri häkimiýetleriň bu işlerde henizem “rejime howp abanýandygyny” görýär.
“[ÇMM we jemgyýetçilik birleşiklerini] ýapmak prosesi dowam eder. Ýa-da alternatiw hökmünde ÇMM -iň işi üçin kabul ederliksiz şertleri döredýär "-diýdi Mamedow.
Beýleki teswirçiler, türkmen aňtaw gullugynyň jemgyýetçilik birleşikleriniň işine gözegçilik etmegini dowam etdirjekdigini, ýöne durmuşa geçirilýän taslamalaryň mowzuklaryny göz öňünde tutup käbir ýagdaýlarda gözegçiligiň gowşap biljekdigini görkezýärler.
Türkmen Helsinki gaznasynyň başlygy Täjigül Begmedowanyň sözlerine görä, ygtybarlylygy yzygiderli barlamak bilen, häkimiýetler adam hukuklaryny goramak, saýlawlara gözegçilik etmek, habar beriş serişdeleriniň ýagdaýy we daşky gurşaw meselelerini öwrenmek bilen meşgullanmaýan aýallar we weteranlar jemgyýetçilik guramalaryna “howandarlyk eder”.
Begmedowa: "Kämahal häkimiýetler jemgyýetçilik guramalarynyň işini belli bir çäklerde, gözegçilik astynda saklamagy makul bilýär" -diýdi.
NBCA
