NBCA bilermenleriniň pikiriçe, Türkmenistanyň prezidenti Gurbanguly Berdimuhammedowyň täze ykdysady syýasaty durmuşa geçirmek meýilnamalarynda aýdyňlyk we yzygiderlilik ýok, şeyle hem korrupsiýanyň ýokary derejesi sebäpli durmuşa geçirmek kyn.
8-nji sentýabrda, Ministrler Kabinetiniň mejlisinde Prezident Berdimuhammedow ýurduň bazar gatnaşyklaryna geçýändigini, ykdysadyýeti kadalaşdyrmak üçin durnukly makroykdysady ulgamy döretmek üçin çaltlaşdyrmak we ýokary hilli ösüş we täze ykdysady bähbidiň girizilendigini yglan etdi.
Bähbit çeýe derňew we meýilleşdiriş ulgamyna, maliýe amallarynyň aç-açanlygyna, maliýe hasabatlarynyň aç-açan çap edilmegine we erkin bazar kanunlary bilen tanyş bolan täze görnüşli ýolbaşçylaryň taýýarlanmagyna esaslanýan döwlet dolandyryşynyň täze mehanizmini ornaşdyrmagy göz öňünde tutýar.
Häzirki wagtda Türkmenistanyň milli ykdysadyýeti öňki prezident Saparmyrat Nyýazowyň döwründe ösen administratiw-buýruk ýörelgelerine laýyklykda işleýär. Milli ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda döwlet monopoliýasy galýar, bazar gatnaşyklaryny höweslendirmek üçin kanunçylyk binýady ýok.
NBCA hünärmenleriniň yglan eden ykdysady özgertmeleri, häkimiýetleriň halkara ykdysady ýörelgelerine we iş düzgünlerine laýyklykda işlemäge taýýardygyny görkezýär. Bilermenleriň pikiriçe, häkimiýetleriň aç-açanlyk we beýleki ýurtlar bilen ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmek isleýändiklerine garamazdan, korrupsiýanyň ýokary derejesi sebäpli kesgitlenen şertler ýerine ýetirilse, bazar gatnaşyklaryna geçmek kyn bolar.
NBCA-nyň Türkmenistandaky synçylary Berdimuhammedowyň maliýe amallarynyň aç-açanlygy we maliýe hasabatlarynyň çap edilmegi bilen baglanyşykly başlangyçlarynyň eýýäm käbir döwlet işgärleriniň gizlin para bilen ýüzbe-ýüz bolýandyklaryny aýdýarlar. - Türkmenistan 2007-nji ýylyň iýul aýynda neşir edilen hökümetiň hili boýunça Bütindünýä bankynda korrupsiýa garşy göreşde iň pes bal aldy.
NBCA Aşgabat synçysy: "Ykdysady düşünjeleri we kanunçylyk esaslaryny döretmekden başga-da, ilki bilen korrupsiýa meselesini çözmeli" -diýdi.
NBCA-nyň ykdysadyýet boýunça başga bir hünärmeniniň pikiriçe, Türkmenistanda haýsy ykdysady görnüşüň durmuşa geçiriljekdigi takyk däl. Hünärmen, aýdylan pikirleri "manysyz we deklaratiw" diýip atlandyrýar, sebäbi inflýasiýa, işsizlige, milli walýutanyň iki gezek alyş-çalyş hümmetine garşy göreş, emläk eýeçiliginiň görnüşini beýleki görnüşlere üýtgetmek we telekeçiligi höweslendirmek meýilnamalary ýok.
Türkmenistanda resmi inflýasiýa maglumatlary on ýyl bäri çap edilmeýär. Dürli çeşmelere görä işsizlik derejesi 25-70% arasynda. Türkmenistan Döwlet Bankynyň walýuta hümmeti dokuz ýyldan gowrak wagt bäri üýtgemän gelýär we ABŞ-nyň 1 dollary üçin 5200 manat, gara bazarda bolsa bir dollar 22 000 manat töweregi.
"Berdimuhammedow, ykdysady gatnaşyklaryň esasy temasy ykdysady harytlary öndürmek, paýlamak, alyş-çalyş we sarp etmek bilen gönüden-göni gatnaşýan hususy sektor bolan mikroykdysadyýet barada dymmak bilen, ýokardan ykdysady öwrülişik etmäge synanyşýar" -diýip NBCA ykdysady bilermeni aýdýar.
NBCA bilen söhbetdeşlik geçirilen beýleki teswirçiler täze ykdysady bähbitleriň diňe energiýa pudagyna maýa goýmak isleýän daşary ýurt maýadarlary üçin amatly şertleri döretmäge gönükdirilendigine ynanýarlar, şonuň üçin häkimiýetleriň ýurduň ykdysady görnüşüni doly üýtgedip gurmaga taýýardygy barada gürleşmek entek ir.
NBCA
