Pamfilowa Ella Aleksandrowna, Russiýa Federasiýasynyň Prezidentiniň ýanyndaky raýat jemgyýeti institutlarynyň we adam hukuklarynyň ösüşine goldaw bermek geňeşiň başlygy. 103132, Moskwa, Staraýa pl., k 4 Tel: (095) 206-49-14 E-poçta: sovetpamfilova@yandex.ru
Lukin Wladimir Petrowiç, Russiýa Federasiýasyndaky adam hukuklary boýunça komissar 107084, Moskwa, Ohotnyý Rýad, k1, ofis 09-02. tel.: (095) 207-19-22 faks: (095) 207-39-69 E-poçta: press-sl@ropnet.ru
Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy dissidentleriň garyndaşlaryny, şol sanda goşa rus-türkmen raýatlygy bolan adamlary paýtagtyň daşyna bikanun kowmak praktikasy barada aladalanýar. Şeýle hereketler, raýatlaryň hereket we hususy eýeçilige bolan konstitusion hukuklaryny bozmagyny dowam etdirýän türkmen hökümetiniň syýasatynyň aýrylmaz bölegidir.
Beýleki gün 1996-njy ýyldan bäri Russiýada ýaşaýan türkmen dissidenti Nazar Toýlyýewiç Soýünowdan habar aldyk. 26-njy aprel 2006-njy ýylda maşgalasy häkimiýetler tarapyndan Aşgabatdan zor bilen çykaryldy we Nebitdag şäherine sürgün edildi. (Nadsonowskaýa köçesi, 16-njy jaý, 4-nji kwartira üçin 000952 belgili ýaşaýyş hukugy, 1972-nji ýylyň 31-nji maýynda Aşgabat şäher işçiler geňeşiniň ýerine ýetiriji komiteti tarapyndan Suýunow Nazar Toýliýewiçiň adynda çykaryldy, ýaşamaga hukugy bolan Söýünowa Hajynyýaz 1941-nji ýylda doglan, Söýünow Ş.N. - 1962-nji ýylda doglan ogly, Söýünowa S. N. - gyzy, 1965-nji ýylda doglan, Söýünowa S.N. - 1967-nji ýylda doglan gyzy, Söýünowa G.N. - 1972-nji ýylda doglan gyzy).
Söýünow habar berýär: “Aýalym Hajynyýaz şäher häkimliginiň wekilinden haýsy esasda kowulýandyklaryny we öwezine başga ýaşaýyş jaýlary bilen üpjün ediljekdigini soranda, oňa göçmek üçin “ýokardan buýruk bar”, sizi Nebitdaga göçürýäris we jaý berilmez "- diýdiler.
Bu çäre onlarça esgeriň, raýat eşikli birnäçe adamyň we Aşgabat häkimliginiň wekilleriniň kömegi bilen geçirildi. Takmynan 15:00-da şäher häkimliginiň wekili Hajyniýaz Söýünowa we gyzy Gözele bir sagadyň içinde kwartirany boşatmagy, paýtagtdan çykmagy we Nebitdag şäherindäki oturymlylyga (sürgün) gitmegi buýurdy. Häkimiýetler kärendeçilere Söýünowy göçürmek barada häkimlikden resmi resminama görkezmedi ýa-da bermedi.
Hajynyýazyň gan basyşy ýokarlandy (ol dowamly gipertenziýaly näsag), tiz kömek ony golaýdaky keselhana äkitdi. Gözel ähli emlägi zor bilen Nebitdag şäherine äkidilip, garyndaşlaryna gaçybatalga bardy. Bir günden soň, saglyk ýagdaýynyň erbetdigine garamazdan, Hajynyýaz gyzynyň yzyna düşmäge mejbur boldy. Nebitdagda ýerli häkimiýetler Hajynyýazyň we Gözel Söýünowanyň türkmen pasportlaryny ellerinden aldylar we ýörite rugsatsyz şäheri terk etmezligi tabşyrdylar. Ondan öň, 2002-nji ýylyň ahyryndan bäri tutuş Söýünow maşgalasy "daşary ýurda gitmäge rugsat berilmeýän adamlaryň gara sanawyna" bikanun girizildi: Türkmenistandan çykmak gadagan.
Hajynyýaz Söýünowlaryň iki gyzy goşa türkmen-rus raýatlygyna eýe we Russiýa Federasiýasynyň Türkmenistandaky ilçihanasynda hasaba alyndy. Söýünow maşgalasyna garşy bu repressiw çäräniň amala aşyrylýandygyna ynanýar: “Prezident Nyýazowyň görkezmesi bilen, bar bolan bikanunçylyk, adam hukuklarynyň bozulmagy, korrupsiýa, neşe gaçakçylygy, döwlet terrorçylygy we genosid syýasaty barada eden çykyşlarym üçin awtoritar-totalitar Nyýazow rejimi tarapyndan ornaşdyrylan öz halkym bilen baglanyşykly. Türkmen häkimiýetleriniň garyndaşlarymy girew alandygyna ynanýaryn. Dört ýyl bäri ýurtdan çykmak gadagan edildi, indi içerki deportasiýa edildi, Nebitdag şäherini terk etmegi gadagan etdi. Bu hereket bikanun, repressiw we maşgalamyň ýaşaýyş jaýyndan we hususy emläkden mahrum edilmegine gönükdirilendir."
Salgysy: 1978-1986-njy ýyllar aralygynda Söýünow Nazar Toýlyýewiç, wise-premýer, şol bir wagtyň özünde Türkmen SSR-iň Daşary işler ministri. 1991-1994-nji ýyllar aralygynda Türkmenistanyň premýer-ministriniň orunbasary, Türkmenistanyň prezidentiniň döwlet geňeşçisi. Ylym we tehnologiýa pudagynda TSSR-iň Döwlet baýragynyň eýesi SSSR-iň 8 ordenleri we medallary bar. Indi ol Russiýanyň "Daşary ýurtdaky watandaşlar bilen gatnaşyklar birleşiği "RODINA" sebitara jemgyýetçilik guramasynyň ýerine ýetiriji komitetiniň agzasy.
Hormatly jenaplar, Türkmenistan hökümetiniň üpjün edilmegi üçin zerur zatlary etmäge çagyrýarys:
- Söýünow maşgalasyny derrew kanuny ýaşaýan ýerine gaýtaryp beriň; - "gitmäge rugsat berilmedik adamlaryň gara sanawyna" goşulan adamlaryň, şol sanda goşa rus-türkmen raýatlygy bolan adamlaryň hereketine girizilen çäklendirmeleri aýyryň; - Raýatlaryň hususy eýeçilik hukugyna hormat goýuň.
Göçürmeler: 1. Türkmenistandaky ilçihanalar: Russiýa, ABŞ, Angliýa, Germaniýa, ÝHHG, 2. Amnesty International, 3. Adam hukuklary boýunça halkara Helsinki federasiýasy, 4. Human Rights Watch.
Adam hukuklary boýunça Türkmen Helsinki gaznasy
