Türkmen konstitusiýasyna girizilen üýtgetmeler, Baş prokurory, ýokary derejeli ofiserleri we howpsuzlyk edaralarynyň ýolbaşçylaryny, şol sanda prezidentiň howpsuzlyk gullugyny öz içine alýan, syýasy taýdan täsirli topar Howpsuzlyk Geňeşine has uly ygtyýarlyk berdi.
Dekabr aýynyň ahyrynda tassyklanan dört konstitusiýa üýtgetmelerden biri, Geňeşe prezidentiň ýa-da başlygy öz wezipesini ýerine ýetirip bilmedik halatynda, Geňeşe ýurduň esasy kanun çykaryjy organy Halk Maslahaty çagyrmaga mümkinçilik berýär. Bu, Howpsuzlyk Geňeşine ýerine ýetiriji häkimiýetiň ähli kanunçylyk başlangyçlaryny mehaniki taýdan tassyklaýan Halk Maslahaty arkaly kanunçylyga täsir etmäge mümkinçilik berýär.
Beýleki üýtgeşmeler dalaşgärleriň ýaş çägini elliden kyrka peseltdi we wagtlaýyn prezidentiň ýokary hökümet wezipesine dalaş edip bilmejekdigi baradaky kanuny talaplary aradan aýyrdy. Bu, Saparmyrat Nyýazowyň aradan çykmagyndan soň, 49 ýaşly Gurbanguly Berdymuhammedowyň boşadylan bu wezipä esasy dalaşgäriň 11-nji fewralda geçiriljek saýlawlarda prezidentlige dalaş edip biljekdigini aňladýar.
Aşgabatdaky çeşmeler NBCA-a beren habaryna görä, häzirki ýagdaýy goramak we howpsuzlyk güýçleriniň işlerini güýçlendirmek üçin Berdymuhammedow bilen birleşen prezident howpsuzlyk gullugyna ýolbaşçylyk edýän general AkmyratRejepowyň arasynda haýsydyr bir ylalaşygyň bardygyny aýtdy.
NBCA hünärmeni Wýaçeslaw Mammedow: "Bu ýerde, häzirki döwürde öz ygtyýarlyklaryny kanunlaşdyrmak üçin möhüm düzgünler barada ylalaşmagy başaran türkmen huntasynyň (konstitusiýa garşy usullar bilen häkimiýete gelen we diktator düzgüni ulanýan syýasy topar) bilelikdäki gyzyklanmalary bilen aç-açan işleşýäris" -diýdi.
Türkmen Helsinki gaznasynyň başlygy Täjigül Begmedowa konstitusiýa girizilen üýtgetmeleri "aç-açan bikanun" we "howlukmaç" diýip häsiýetlendirýär. Begmedowa: "Howpsuzlyk Geňeşi konstitusiýa däl-de, maslahat beriji organdyr" -diýdi.
Bişkek konstitusiýa syýasaty institutynyň müdiri Nurlan Sadykow, Türkmen konstitusiýasynyň “göze ilmeýän maksatlar üçin” ulanylýandygyna ynanýar.
NBCA bilen söhbetdeşlik geçiren aklawçylar Begmedowanyň pikirini bölýärler, Howpsuzlyk Geňeşiniň adaty wezipeleriniň parlament we hökümet tarapyndan çözülmeli döwlet dolandyryş meselelerini çözmek däl-de, döwleti goramak we goldamakdygyny görkezýärler.
Beýleki teswirçiler, eger Türkmenistan demokratik ösüş ýoluny saýlasa, Howpsuzlyk Geňeşiniň agzalarynyň gyssagly ygtyýarlyklarynyň ýatyrylyp, ýurduň Mejlisine berilmelidigini nygtaýarlar.
NBCA
(NBCA sebitdäki dürli syýasy teswirçilerden teswirleri we derňewleri berýär.)
